21 Mart Down Sendromu Farkındalık Günü’nde LAÜ Akademisyeni Ataman açıklamalarda bulundu

Lefke Avrupa Üniversitesi (LAÜ) Dr. Fazıl Küçük Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Öğretmenliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ayşegül Ataman, “21 Mart Down Sendromu Günü” ile ilgili açıklamalarda bulunarak, Down Sendromu hakkında detaylı bilgileri şöyle aktardı:

Down Sendromu nedir?

Çocuğun fiziksel görünümü diğer çocuklardan biraz farklı olabilir, bir takım sağlık sorunları bulunabilir. Fakat unutulmaması gereken nokta, bazı çocukların sarı saçlı, bazılarının mavi gözlü olması gibi bu çocuğun da Down Sendromlu olması bir genetik farklılıktır.

Down sendromu nasıl oluşur?

Yumurta ve sperm hücrelerinin birleşmesiyle 46 kromozomlu bir küme ortaya çıkmakta ve bunun oluşturduğu ilk hücre bölünüp ikinci bir hücre ortaya çıktığında yeni hücre ilkinin özelliklerini taşımaktadır. Dolayısıyla bebeğin genetik yapısı oluşacak ilk hücreye bağlıdır. Kromozomlar ikişerli gruplar halinde 23 çift olarak denge halindedirler. Herhangi bir nedenle bu çiftlerin fazla kromozoma sahip olması dengeyi bozacaktır. Bu durum, yani üç kromozoma sahip olma Trizomi olarak tanımlanır. Down Sendromu durumunda üç kromozom oluşumu gen zincirinin 21. Kromozom halkasında oluştuğunda bu oluşum Trizomi 21 olarak da adlandırılır. Down Sendromlu çocukların fazladan bir 21.kromozomu olmasına rağmen, diğer tüm kromozomları normaldir ve tüm görevlerini gereği gibi yerine getirmektedir.Dolayısıyla bazı özellikleri fazla kromozomun neden olduğu artı proteinlerden dolayı olumsuz yönde etkilense bile kişiliğin ana hatları diğer 46 kromozom tarafından belirlenir.

Kaynağı nedir?

Down  sendromu konusunda iki şey kesindir. Down sendromunun kaynağı anne baba değildir ve hamilelik öncesi ya da sırası olan hiç bir şey çocuğun Down sendromlu olmasına yol açmaz.

İkincisi, diğer çocuklar gibi Down sendromlu çocukların da kendilerine özgü kişilikleri, yetenekleri ve düşünceleri vardır. Diğer çocuklar gibi onlar da farklı kişiliğe sahip bir birey olarak büyürler.

Neden çocuk Down Sendromlu olur?

Belirleyici faktörler arasında annenin yaşı, radyasyon, troit antibodies, uyuşturucu, alkol kullanımı gibi çeşitli tezler ortaya atılmışsa da kesin bir sonuç bulunmamaktadır. Sonuçta 21. kromozom bilinmedik bir nedenle bölünmemiş ve yeni hücrede yerini korumuştur.

Annenin yaşının ilerlemiş olması sendromun sıklığı ile ilişkili tek istatistik veridir. Son yıllarda yapılan çalışmalar kromozom bölünmezliğinin sadece annenin yumurtasından  değil baba sperminden de kaynaklanabileceğini göstermektedir.

ANNENİN YAŞI

Sonraki çocukların Down Sendromlu olma riski nedir?

Çocuğun kromozom değişiminin türüne bağlıdır. Çocuk doğduktan sonra tekrar etme riski Trizomi 21'de % 1'in altındadır. Anne ve babanın yaşlarına bağlı değildir. Mozaik formda risk yüksek değildir, fakat istisnalar oluşmaktadır. Translokasyonlar çocukta yeni oluşmuş olabilir, o zaman tekrar etme riski yoktur. Translokasyon bir ebeveyn tarafından genetik olarak aktarıldığında, o zaman tekrar etme riski % 8 ile % 10 arasında değişmektedir.

Eğitim Seçenekleri neler olmaktadır?

Down Sendromunun türüne ve yoğunluğuna bağlı olarak kaynaştırma/ bütünleştirme ortamından yüksek öğrenime kadar çıkabilenler bulunmaktadır. Üniversiteyi kazanmış okuyan çocuklarımız bulunmaktadır. Önemli olan programların onların gereksinimlerine göre düzenlenmesi ve farklılaştırılmasıdır. Eğitimde temel olan çocuk için en az kısıtlayıcı ortamda öğrenim görmelerini sağlamaktır. Bu konuda gerekli alt yapı bulunmaktadır.