9 Soruda Syriza

2008 yılından bu yana ekonomik krizle mücadele eden Yunanistan, bir kez daha erken genel seçime hazırlanıyor. 9 milyonu aşkın seçmen bugün sandık başına gidiyor.

Avrupa Birliği’nin (AB) de gözü kulağı Yunanistan’da. Zira şimdiden seçimin galibi gözüyle bakılan SYRIZA sık sık, Yunanistan’a kabul ettirilen kemer sıkma politikalarının uygulanamaz olduğunu ve seçimi kazanması halinde troykayla (Avrupa Birliği, Avrupa Merkez Bankası ve Uluslararası Para Fonu temsilcilerin oluşan heyet) yeniden masaya oturacağını söylüyor. Bu da başta Almanya olmak üzere Avrupa Birliği’ni ve Uluslararası Para Fonu’nu (IMF) tedirgin ediyor.

Peki Yunanistan neden 25 Ocak’ta erken genel seçime gidiyor? SYRIZA nasıl bir parti ve neler vaad ediyor? Partinin lideri Aleksis Tsipras’ın Yunanistan başbakanı olması halinde ülkede neler değişecek?

9 Soruda Yunanistan seçimleri…

1. Neden erken genel seçim kararı alındı?

Yunanistan’da 2015’te yapılması planan cumhurbaşkanlığı seçimlerinin 17 Aralık 2014’a çekilmesi erken genel seçimin de fitilini ateşledi.

Cumhurbaşkanlığı seçimine tek aday olarak giren 73 yaşındaki eski Avrupa Komisyonu üyesi Stavros Dimas, ana muhalefet partisi SYRIZA ve ırkçı Altın Şafak partisinin desteğini almayı başaramadı.

Yeni Demokrasi ve PASOK tarafından aday gösterilen Dimas’ın cumhurbaşkanı olması için seçimlerin ilk iki turunda 200, üçüncü turundaysa 180 oy alması gerekiyordu. Ancak Dimas, 17 Aralık’ta gerçekleştirilen ilk turda 160, 23 ve 29 Aralık’taki oylamalardaysa 168 oyda kalarak Yunanistan siyasetinde cumhurbaşkanı adayı gösterildiği halde seçilemeyen ilk isim oldu.

Cumhurbaşkanının üç turda da seçilememesi üzerine Yunanistan’da yasalar gereği erken seçim kararı alındı. 30 Aralık’ta parlamentoyu fesheden Yunanistan Başbakanı Andonis Samaras erken seçimlerin 25 Ocak’ta gerçekleştirileceğini açıkladı.

2. Son anketler ne diyor?

Tüm anketler seçimin galibi olarak SYRIZA’yı gösteriyor.  İkinci sıradaysa iktidardaki Yeni Demokrasi var. Komünist Parti (KKE), Nehir (Potami), PASOK ile Altın Şafak arasındaysa üçüncülük için kıyasıya bir rekaber yaşanıyor.

Eski başbakan Yorgo Papandreu’nun PASOK’tan ayrılan isimlerle birlikte kurduğu Demokratik Sosyalist Hareket’inse (Kinima) barajı geçemeyeceği tahmin ediliyor.

Dört farklı araştırma şirketinin 23 Ocak itibariyle yayınladığı anket sonuçları şöyle:

Public Issue

1. SYRIZA: % 35
2. Yeni Demokrasi: % 30
3. Nehir : % 7
4. Altın Şafak: % 6,5
5. Komünist Parti: % 6
6. PASOK: % 5
7. Bağımsız Yunanlar: % 3,6
8. Kinima: % 2,5
9. LAOS: % 2
10. Demokratik Sol: % 0,5

Kapa Araştırma

1. SYRIZA: % 31,2
2. Yeni Demokrasi: % 28,1
3. Nehir: % 5,4
4. PASOK: % 5
5. Komünist Parti: % 4,9
6. Altın Şafak: % 4,7
7. Bağımsız Yunanlar: % 2,7
8. Kinima: % 2,7
9. Diğer: % 3,6
10. Kararsızlar: % 9,6

Marc Poll

1. SYRIZA: % 32,2
2. Yeni Demokrasi: % 26
3. Nehir: % 6,3
4. Altın Şafak: % 6,1
5. Komünist Parti: % 4,4
6. PASOK: % 4
7. Bağımsız Yunanlar: % 3,1
8. Kinima: % 2,1
9. Kararsızlar: % 9,1

Pulse

1. SYRIZA: % 31
2. Yeni Demokrasi: % 27
3. Nehir: % 6
4. Altın Şafak: % 5,5
5. PASOK: % 5,5
6. Komünist Parti: % 5
7. Bağımsız Yunanlar: % 3
8. Kinima: % 2,5
9. Diğer: % 3,5
10. Kararsızlar: % 7,5

Ancak bu sonuçların hiçbiri SYRIZA’nın tek başına iktidar olması için yeterli değil. Bu da, Tsipras’ın koalisyonun büyük ortağının lideri olarak hükümeti kurmak için en azından bir partiyi yanına almak zorunda kalacağı anlamına geliyor.

Yunanistan’daki seçim barajının yüzde 3 olduğunu da hatırlatmakta fayda var.

3. SYRIZA nasıl ve ne zaman ortaya çıktı?

Synaspismos Rizospastikhs Aristeras (Radikal Sol Koalisyon) ya da herkesin bildiği adıyla SYRIZA.

Partinin temelleri 2004 yılında gerçekleştirilen parlamento seçimlerinin öncesinde atıldı.

Synaspismos (Sol Hareketler ve Çevre Koalisyonu), AKOA (Yenilenen Komünist Çevreci Sol), DEA (Enternasyonal İşçilerin Solu), KEDA (Eylemci Solda Birlik Hareketi), Energoi Polites (Etkin Vatandaşlar), Yunanistan Ekososyalistler, DIKKI (Demokratik Sosyal Hareket), Kokkino, Xekinima ve Rosa ilk olarak seçim sürecinde birlikte hareket etme kararı aldı, ardındansa seçimlere koalisyon olarak gireceklerimi açıkladılar.

Koalisyon, katıldığı ilk seçimlerde yüzde 3,26 oy oranına ulaşarak mecliste altı saldalyenin sahibi oldu. Ancak altı milletvekilinin de Synaspismos’un adaylarının arasından çıkması koalisyon içinde tartışmaları da beraberinde getirdi.

2008 yılında Yunanistan’da patlak veren krizin ardından yapılan 2009 genel seçimlerinde yüzde 5,04 oranında oy alarak mecliste 14 sandalye kazanan koalisyon, Mayıs 2012’deki  parlamento seçimlerinde oy oranını yüzde 17’ye çıkarmayı başardı.

Koalisyon, mayıs ayındaki seçimlerin ardından hükümetin kurulamaması nedeniyle haziranda bir kez daha sandık başına giden Yunanların yüzde 27’sinin oyunu almayı başararak, parlamentoya 71 milletvekili sokmayı başardı.

Ekonomik krizi Tsipras’ın da etkisiyle fırsata çevirmeyi başaran Radikal Sol Koalisyon’un 2013’de bir parti halini almasına karar verildi.

4. SYRIZA nasıl bir yapıya sahip?

2004 yılında bir çatı örgüt olarak oluşturulan koalisyon, 2013’de bugünkü hali aldı.

Partinin genel başkanı ve merkez komitesinin 201 üyesi, Yunanistan’daki 491 örgütün seçtiği 3 bin 568 delege tarafından belirleniyor.

Temmuz 2013’te yapılan parti kongresinde delegelerin yüzde 72’sinin oyunu alan Aleksis Tsipras, SYRIZA’nın genel başkanı seçildi.

5. Aleksis Tsipras kimdir?

ski sistemi, oligarşiyi, yolsuzluğu bitireceğiz. Kurtarma paketlerini, tehditleri, aşağılanmayı bitireceğiz. Hiç kimse iş bulmak için bağlantılarına güvenmeyecek. Herkes inancına, cinsiyetine bakılmaksızın eşit şartlara sahip olacak.”

Bu sözler, Yunanistan’da erken seçim kararının alındığı ilk andan bu yana gözlerin çevrildiği SYRIZA’nın lideri Aleksis Tsipras’a ait.

41 yaşındaki Tsipras, Atina Milli Teknik Üniversitesi, nam-i diğer Politeknik, İnşaat Mühendisliği mezunu.

Uzun yıllar kent planlanması alanında çalışan Tsipras’ın siyasi yaşamı 16 yaşında bir lise öğrencisiyken Komünist Parti’nin gençlik kolu Yunanistan Komünist Gençliği’ne üye olmasıyla başladı.

1995-1997 yılları arasında da Ulusal Öğrenci Birliği Merkez Komitesi’nin başkanlığını yürütten Tsipras’ın siyaset dünyasına adım atışıysa 2006 yerel seçimleriyle oldu.

Atina belediye başkanlığına aday olduğu seçimlerde oyların yüzde 10,5’ini alarak üçüncü sırada kalan Tsipras, 2008 yılında daha sonra SYRIZA’ya katılacak Synaspismos’un genel başkanı seçildi.

2009’daki genel seçimlerde ilk kez milletvekili seçilen Tsipras, 2013 yılında bir parti halini alan Radikal Sol Koalisyon’un genel başkanı oldu.

Yunanistan’da Tsipras’ı eleştirien isimler de yok değil. Ortodoks Kilisesi’nin hayatın merkezinde yer aldığı Yunanistan’da, partisinin seçim programında laikliğe referans veren maddelerin yer alması nedeniyle Dimokratia gazetesi tarafından ‘Ortodoksluğun düşmanı‘ ilan edildi Tsipras.

6. SYRIZA’nın seçim vaadleri neler?

Seçim programını eylül ayından gerçekleştirilen Selanik Fuarı’nda açıklayan SYRIZA, bedava elektrik ve ısıtma, banka borçlarını ödeyemeyenlerinin borçlarının silinmesi ve uzun süredir işsiz olanların toplu taşımadan ücretsiz yararlanması gibi vaadlerde bulunuyor.

SYRIZA’nın ‘Dört Aşamalı Ulusal Kalkınma Planı‘nın ilk ayağı ‘İnsanlık Kriziyle Yüzleşmek.‘ Buna göre, yolsulluk sınırının altındaki 300 bin aileye yıllık 3 bin 600 kilovat elektrik sağlanacak, sosyal güvencesi olmayan işsizler ücretsiz sağlık hizmetlerinden faydalanabilecek ve ısınmadan alınan özel vergiler iptal edilecek. Parti, asgari ücreti 751 avroya çıkartmayı da vaad ediyor.

Planın ikinci ayağıysa ‘Ekonomiyi Yeniden Başlatmak ve Vergi Adaletini Teşvik Etmek.‘ Amaçlarının mali yük altındaki vatandaşların rahatlatılarak vergi yükünün reel sektöre kaydırılması olduğunu belirten parti, değeri 300 bin avronun altındaki evlerden emlak vergisi alınmayacağını ilan etti.

İşsizlik oranının yüzde 20’nin üzerinde olduğu Yunanistan’da SYRIZA’nın planının üçüncü adımı, 300 bin kişinin iki yıl içinde yeniden iş sahibi yapılmasını içeriyor.

Planın son ayağıysa ‘Siyasi Sistemin Köklü Demokrasiye Dönüştürülmesi‘ olarak açıklandı.

Parti, Dört Aşamalı Ulusal Kalkınma Planı sayesinde 11 milyar 382 milyon avro harcarken, 12 milyar avro gelir elde etmeyi amaçlıyor.

7. Yunan ekonomisinde son durum ne?

Zira partinin üst düzey isimlerinden ve ekonomi bakanı olması beklenen Yannis Dragasakis, Atina’da düzenlenen Ekonomistler Konferansı’nda geçmiş yıllarda Yunanistan ile troyka arasında imzalanan anlaşmaları kabul etmeyeceklerini, hatta troykayı tanımadıklarını söyledi.

Tarafların uzlaşamaması halinde Yunanistan’ın likidite ihtiyacını nasıl karşılayacağıysa belirsiz.

SYRIZA, mart ayında ödeme süreleri biten tahviller için piyasaya yeni hazine bonosu sürmeyi planlıyor. Ancak maliye bakanlığı SYRIZA’yla hemfikir değil.

Bakanlık, piyasaya hazine bonosu sürmenin ön koşulunun troykayla uzlaşmak olduğunu söylerken, Avrupa Merkez Bankası da Yunanistan’ın halihazırda imzaladığı anlaşmalardan doğan yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde nakit desteğinin kesilebileceğini belirtiyor.

Yunanistan ekonomisine dair notlar:

• Nüfusun yüzde 25’inin işsiz olduğu Yunanistan’da genç işsizlik oranı yüzde 60.
• Ekonomik krizin başladığı 2008 yılından bu yana Yunan ekonomisi yüzde 25 oranında küçüldü.
• Yunanistan’ın toplum borcu gayri safi yurtiçi hasılasının yüzde 175’ine denk geliyor.
• AB, Avrupa Merkez Bankası ve IMF’den aldığı toplam borç 240 milyar avro (yaklaşık 845 milyar TL).

8. Koalisyon pazarlıkları sonuçsuz kalır mı?

Anketler, 25 Ocak’taki seçimin galibinin SYRIZA olacağını ancak hükümeti tek başına kurmak için yeterli çoğunluğu sağlayamayacağını gösteriyor. Bu durum, erken başlayan koalisyon pazarlıklarını da beraberinde getirdi.

SYRIZA’nın, iktidardaki Yeni Demokrasi, koalisyonun küçük ortağı PASOK ya da ırkçı Altın Şafak’la masaya oturması olası görünmüyor.

Tsipras’ın merkez sağ partisi Bağımsız Yunanlar’la koalisyona gitmesi de beklenmiyor. Zira Bağımsız Yunanlar’ın lideri Panos Kammenos seçim kapanyası kapsamında düzenlediği basın toplantısında, SYRIZA’dan gelebilecek bir koalisyon teklifini kabul etmeyeceğini imasında bulundu.

SYRIZA için geriye kalan en güçlü adaysa Nehir Partisi. Ancak, gazeteci Stavros Theodorakis’in 2014 yılında kurduğu Nehir’in SYRIZA’yla koalisyon hükümeti kurmak ya da işbirliğine gitmek için bir şartı var. Theodorakis, SYRIZA’nın Yunanistan’ın borçlarının ertelenmesi için harekete geçmeden önce troykayla görüşmesini istiyor. Thedorakis, Yunanistan’ın Avro Bölgesi’nden çıkmasına da karşı.

Bu tablo hem Yunanistan’da hem de Avrupa’da endişe yaratıyor. Çünkü koalisyon konusunda anlaşma sağlanamaması seçimlerin tekrar edilmesine ve ülke siyasetindeki belirsizlik halinin daha da büyümesine neden olacak.

9. Altın Şafak’ın durumu ne?

Herkesin gözü seçimlerin galibi olması beklenen SYRIZA ve onun lideri Aleksis Tsipras’a çevrilmiş olsa da geçtiğimiz üç yılda Yunanistan siyasetine en fazla konuşulan parti Altın Şafak’tı.

Kasım 1993 yılında kurulan parti, tarihinde ilk kez 2012 seçimlerinde barajı geçerek mecliste 18 sandalye kazanmayı başardı.

Ancak faşizm karşıtı Pavlos Fissas’ın 2013’te A

Tutuklananlar arasında partinin sekiz milletvekili de vardı. M

tina’da Altın Şafak sempatizanı olduğunu söyleyen Yorgo Rupakias tarafından öldürülmesinin ardından tüm oklar partiye çevrildi. Parti, Rupakias’la bağlantısı olmadığını açıkladı, ancak bu açıklama partiye yönelik başlatılan operasyonları durdurmaya yetmedi.

Aralarında partinin Genel Başkanı Nikos Mihaloliakos ve Başkan Yardımcısı Hristos Pappas’ında yer aldığı 35 isim suç örgütüne mensup olmak, cinayet, saldırı ve kara para aklama suçlarında tutuklandı.

ihaloliakos’un eşi Eleni Zarulias’ın da aralarında bulunduğu yedi Altın Şafak milletvekiliyse 20 bin avro kefaletle serbest bırakılarak ev hapsinde tutuldu.

Diğer yandan bu süreçte bir milletvekili Altın Şafak’tan istifa etti, bir milletvekiliyse partiden ihraç edildi. Ve partinin meclisteki sandalye sayısı 16’ya düştü.

Tüm bu yaşananlara rağmen parti seçimlere katılma hakkı kazandı. Ancak milletvekili adayı olan tutuklu isimlerin serbest bırakılması ve ev hapsinde tutulan isimlerin üzerindeki yasal kısıtlamaların kaldırılması talebi savcılık tarafından reddedildi.

Kaynak: diken.com.tr