ABD Kongresi'nde izleme skandalı tartışıldı

WASHINGTON ABD Kongresi'nde Amerikan istihbaratının Amerikalıların telefon kayıtlarını izleme faaliyetlerinin ele alındığı oturum, Kongre üyeleriyle Obama yönetimi yetkilileri arasında gerilim dozu yüksek bir atmosfere sahne olurken, Kongre üyeleri, ABD Ulusal Güvenlik Kurumu'na (NSA) Amerika'daki her bir telefon görüşmesini kapsayan bir veritabanı oluşturmasına izin vermeyi hiçbir zaman amaçlamadıklarını belirtti.  Temsilciler Meclisi Adalet Komitesi'ndeki oturumda Kongre üyeleri, ABD hükümetinin 2015'te süresi sona erecek izleme yetkisinin süresini uzatmama tehdidinde bulundu. NSA'in tüm Amerikalıların telefon kayıtlarını takip altına almasını öngören gizli program, eski CIA çalışanı Edward Snowden'ın programı geçen ay basına sızdırmasıyla ifşa olmuştu.  ABD Başkanı Barack Obama, Kongre'nin son 10 yılda bu programa defalarca onay verdiğini ve durumdan tamamen haberdar olduğunu belirtmesine karşın, Kongre üyelerinin bugünkü oturumda programa yönelik sert eleştirileri konuyu ilginç bir boyuta taşıdı. Oturuma katılan yönetim yetkilileri, programın yasal ve Amerika'nın güvenliği için gerekli olduğunu kaydederken, milletvekillerinin soruları üzerine, kişilerin kredi kartı işlemleri, otel kayıtları ve internet aramalarına ilişkin benzer veri tabanları oluşturabilecekleri ihtimalini de açık bıraktılar. Adalet Komitesi'ndeki oturum, 11 Eylül saldırılarından bu yana hükümetin takip yetkisiyle ilgili Kongre'deki en fazla kamuya açık ve en içerikli tartışmalardan biri olmasıyla da dikkati çekti. Obama yönetimi, herkesin telefon kayıtlarından oluşan bir veritabanına ihtiyaç duyduğunu, böylece şüpheli bir terörist tespit ettiğinde, şüphelinin telefon kayıtlarına bu veritabanından ulaşabileceğini belirtiyor ve Kongre'nin 11 Eylül'den sonra hızlıca geçirdiği ve 2005 ve 2010 yıllarında da yeniden onayladığı Vatanseverlik Yasası'ndaki bir maddenin bu veritabanı için yetki verdiğine dikkati çekiyor. Program, amacını çok aştıAncak yasanın hazırlayıcılarından biri olan Cumhuriyetçi milletvekili James Sensenbrenner, oturumda, Kongre'nin sadece ulusal güvenlik soruşturmalarını doğrudan ilgilendiren kayıtların tutulmasına izin verdiğini savundu. Hükümetin her bir telefon konuşmasını kayıt altına almasını ve bu kayıtları daha sonra içlerinde arama yapmak üzere dev bir veritabanında toplamasını hiç kimsenin beklemediğini söyleyen Sensenbrenner, hükümetin, hukuki düzenlemenin kapsamını, kendisi ve diğer milletvekillerinin desteklediği boyutun çok ötesine taşıdığını ifade etti. Sorunun farkına varın, yoksa programın süresini uzatmayız ABD Adalet Bakan Yardımcısı James Cole'un, bu uygulamanın neden gerekli olduğunu anlattığı sırada sözünü kesen Sensenbrenner, hükümetin takip yetkisinin 2015'te süresinin dolacağına işaret ederek, hükümetin bu programı düzgün şekilde yürütmemesi ve "sorunun" giderilmemesi halinde yetkinin yenilenmeyeceği uyarısında bulundu. Demokrat milletvekili John Conyers, "Eğer hükümet, programın mevzuatla nasıl tutarlı olduğu konusunda kamuoyu önünde net bir izahatta bulunamıyorsa, o halde bu bilgileri toplamaya derhal son vermeli" dedi. Bakan Yardımcısı Cole, veri toplamanın kanunlara uygun olduğunu, hükümetin telefon kayıtlarının büyük çoğunluğunu görmezden geldiğini, sadece doğrudan bir terör şüphelisiyle bağlantılı olduğunu mahkemeye kanıtlayabildiği kayıtları incelemeye aldığını savundu. Cole, bu veritabanı olmadan, bazı kayıtların 15 ay gibi bir sürede silinebileceğini, çünkü telefon şirketlerinin kayıtları süresiz saklamadığını belirtti. Demokrat Jerry Nadler ise, sorunun, Obama yönetiminin, "dünyadaki herşeyi" terörle mücadeleyle alakalı olarak görmesinde yattığını öne sürdü. Kayıtların toplanmasının bile başlıbaşına yasadışı olduğunu savunan Nadler, "Yapmamanız gereken bir durumda benim telefonumla ilgili bilgi topluyorsanız, bu bir suistimaldir, (bu bilgiyi) sadece dosyalamış ve hiç kullanmamış olsanız bile" diye konuştu. Kredi kartları, otel kayıtları, internet aramaları da takip edilebilir mi? Oturumda Cumhuriyetçi milletvekili Blake Farenthold, NSA'in, herkesin internet arama motorlarındaki işlemleri, otel kayıtları ve kredi kartı işlemlerini de içine alan benzer veritabanları oluşturup oluşturamayacağını sordu, Ulusal İstihbarat Direktörü'nün Ofisinde baş hukuk müşaviri Robert Litt, soruya doğrudan yanıt vermezken, bunun, tıpkı telefon kayıtları gibi, bu kayıtların da terörizm soruşturmalarını doğrudan ilgilendirdiği inancında olup olmamasına bağlı olacağını ifade etti. Komitedeki en kıdemli Demokrat milletvekili Conyers'ın, komitenin, NSA programlarının temelini oluşturan takip yasaları üzerinde "ana yetkiye" sahip olmasına rağmen, Cumhuriyetçi milletvekili Ted Poe'nun, bazı Kongre üyelerinin, Snowden'ın basına sızdırması olmasa, NSA takibinin boyutundan haberdan olmamış olacağı şeklindeki sözleri dikkati çekti. Size bağırmak istemiyorum ama... Oturumun en ateşli çıkışlarından biri de Cumhuriyetçi milletvekili Randy Forbes'dan geldi. Böylesine dev bir veritabanının hükümetin suistimaline açık olduğunu savunan Forbes, oturuma katılan yönetim yetkililerine hitaben, "Size bağırmak istemiyorum ama ülkede bunu yapmak isteyen çok sayıda insan var" ifadesini kullandı. NSA Direktör Yardımcısı John Inglis, hükümetin neden telefon şirketlerinden, verilerini daha uzun süreyle saklamalarını istemediği sorusuna cevaben, bunun zorlu olduğunu, ancak değerlendirildiğini belirtti. Litt de, "Kongre üyeleri, mahremiyet ile güvenlik arasındaki dengenin yanlış kurulduğu kanısına varması durumunda, bunu tartışmalıyız" diyerek, uzlaşmacı bir ton takındı. Cumhuriyetçi milletvekili Bob Goodlatte'nin, Litt'e hitaben, "Bu boyuttaki bir programın Amerikan halkından sonsuza dek gizli tutulabileceğini düşünüyor musunuz?" sorusuna Litt'in, "Denedik" şeklinde yanıt vermesi, gülüşmelere yol açtı.