ABD-Pakistan yakınlaşmasına İHA engeli

ANKARA - Selen Tonkuş ABD tarafından terörizmle mücadele için kullanılan insansız hava araçları (İHA) yol açtığı sivil kayıplar nedeniyle uluslararası örgütler tarafından eleştiriliyor. ABD'ye söz konusu programın durdurulması yönünde çağrı yapan ve özellikle Pakistan'daki sivil can kayıplarına odaklanan raporlar, iki yıldan sonra ABD-Pakistan ilişkilerinin düzelmesinin işareti olan Pakistan Başbakanı Navaz Şerif'in Washington ziyareti öncesinde gündeme geliyor. ABD'nin 11 Eylül saldırıları sonrası yoğunlaştırdığı terörle mücadelesinde Irak, Libya, Somali, Gazze, Yemen, Afganistan ve Pakistan'da kullanılan İHA'lar, Amerikan yönetimi tarafından bölgenin Taliban, El Kaide ve bağlantılı örgütlerden arındırılmasında en etkili yöntemlerden biri olarak kabul ediliyor. Ancak ABD'nin "en etkili terörle mücadele silahı", hedefler haricinde yüzlerce sivil can kaybına yol açtığı için hem uluslararası örgütlerin eleştirisini çekiyor, hem de ABD'nin özellikle Pakistan ile olan ikili ilişkilerinde sorun teşkil ediyor. Şerif'in ABD Başkanı Barack Obama'dan Washington'daki görüşmelerinde İHA operasyonlarının durdurulmasını talep etmesi bekleniyor. 2 bin 200 hedeften 400'ü sivil İHA operasyonlarında en büyük eleştiri konularının başında sivil can kayıpları geliyor. İngiltere'de bulunan Araştırmacı Gazetecilik Bürosu'nun son verilerine göre, 2004'ten beri ABD İHA'larının Pakistan'da düzenlediği 325 saldırıda yaklaşık 3 bin kişi hayatını kaybetti. Bunlardan en az 400'ünün sivil, yaklaşık 200'ünün de çocuk olduğu tahmin ediliyor. İHA'nın alternatifi yok İHA sorununun Obama-Şerif görüşmesinde çözülüp çözülemeyeceğini AA'ya değerlendiren uzmanlar, gerek ABD'nin gerek Pakistan'ın terörle mücadelesinde İHA'lara alternatif yöntemin olmadığı görüşünde. Sivil can kayıpları, Pakistan halkının hassas noktası haline geldiğini için hükümetin İHA'ları durdurma çağrısının iç politikaya yönelik olduğunu savunan uzmanlar, buna rağmen çözüm konusunda Pakistan ordusu ve ABD istihbaratının sıklığı azaltılan İHA operasyonları noktasında birleştiğini belirtiyor.  Washington'daki Amerikan Üniversitesi'nde görevli uluslararası hukuk profesörü Kenneth Anderson, AA'ya yaptığı değerlendirmede, "Pakistan'ın kızgınlığını İHA'ların sivil can kayıplarına neden olan isabetsiz atışlarına bağlamak yanlış olur. Egemenlik hakkında genel bir öfke olduğunu anlamak lazım" dedi. ABD'de bulunan Brookings Enstitüsü savunma ve dış politika uzmanı Michael O'Hanlon ise, son zamanlarda gösterilen titizlik nedeniyle İHA saldırısında ölen sivillerin azaldığını, ABD-Pakistan ilişkilerinin önündeki asıl engelin ise Pakistan'ın egemenliğinin ihlal edildiği algısı olduğunu söyledi. AA'ya konuşan O'Hanlon, "Bu noktada ABD, Pakistan'dan kendi topraklarını kontrol etmek için daha fazla çaba bekliyor, bunun karşılığında da her tür güvenlik yardımını yapmaya hazır" dedi. ABD Dışişleri Bakanlığı İstihbarat Bürosunda Pakistan ve Afganistan uzmanlığı yapmış olan Illinois Üniversitesi profesörlerinden Marvin Weinbaum da ABD'nin İHA kullanımını azaltacağını ancak tamamen kaldırmayacağını söyledi. Weinbaum, Afganistan'dan çekildikten sonra El Kaide'nin yeniden canlanmasını kontrol altına almanın en önemli aracının İHA'lar olduğu görüşünü savundu.