Adalet Divanı'ndan Ukrayna kararı: Soykırım iddiasında yargı yetkimiz var

Birleşmiş Milletler'in en yüksek yargı organı Uluslarası Adalet Divanı (ICJ), Rusya'nın Ukrayna'ya karşı açtığı savaşa gerekçe olarak gösterdiği soykırım iddiasını araştırmaya karar verdi.

Rusya, Ukrayna işgaline başlamadan önce Donetsk ve Luhansk bölgelerinde Rusça konuşan halka yönelik soykırım suçu işlendiğini öne sürdü. Rusya bu gerekçeyle Ukrayna'yı işgale başlarken Kiev yönetimi de Moskova'yı Uluslarası Adalet Divanı'na şikayet ederek 'soykırım ile işgalin Birleşmiş Milletler (BM) Soykırım Sözleşmesi’ni ihlâl ettiği' konularının araştırılmasını istedi.

Dava başvurusunu inceleyen mahkeme, Ukrayna’nın Rusya aleyhine açtığı soykırım davasını kısmen ele almaya karar verdiğini duyurdu.

Ukrayna'nın davası, hem Kiev'in hem de Moskova'nın onayladığı 1948 Soykırım Sözleşmesi'ne dayanıyor. Sözleşme, hükümlerine dayanan bir anlaşmazlığı olan ulusların bu anlaşmazlığı dünya mahkemesine götürebileceği hükmünü içeriyor. Rusya ortada bir ihtilaf olduğunu reddediyor, Ukrayna ise bunu kabul etmiyor.

Mahkeme Başkanı Joan E. Donoghue, "Mevcut davada, Rusya Federasyonu kötü niyetle Ukrayna'nın soykırım yaptığını iddia etmiş ve davalının iddia ettiği gibi böyle bir bahaneyle Ukrayna'ya karşı bazı tedbirler almış olsa bile, bu kendi başına soykırım sözleşmesi kapsamındaki yükümlülüklerin ihlalini teşkil etmeyecektir" dedi.

Mahkeme ayrıca, Ukrayna'nın davasının diğer iki yönü olan 'Rusya'nın işgalinin 1948 soykırım sözleşmesini ihlal ettiği ve Moskova'nın Ukrayna'nın doğusundaki iki ayrılıkçı cumhuriyeti tanımasının da sözleşmenin ihlali anlamına geldiği' iddiaları konusunda yargı yetkisine sahip olmadığını duyurdu.

Suçlamaları reddeden Moskova, geçen yıl mahkemenin Kiev'in iddialarının esasını incelemeden davayı düşürmesi gerektiğini savunmuştu.

Presiding judge Joan Donoghue, left, reads the International Court of Justice's decision in the Ukrainian genocide case.

Eylül ayındaki duruşmalarda Moskova'nın hukuk ekibinin lideri Gennady Kuzmin, Ukrayna'nın davasını "umutsuzca kusurlu ve bu mahkemenin uzun süredir devam eden içtihadıyla çelişkili" olarak nitelendirdi.

Moskova'nın hukuk ekibinin bir diğer üyesi Sienho Yee ise Eylül ayında yargıçlara Rusya'nın Ukrayna'daki askeri eylemlerini haklı göstermek için soykırım sözleşmesini kullanmadığını, bu eylemlerin "kendi kaderini tayin hakkı ve (Rusya'nın) doğal meşru müdafaa hakkına dayandığını" söyledi.

Aynı duruşmalarda Ukrayna, Moskova'yı işgalini durdurması için mahkemenin verdiği ara emri açıkça çiğnediği için kınadı.

Mahkeme Mart 2022'de, savaşın ilk haftalarında hukuki süreç devam ederken Rusya'ya Ukrayna'daki askeri operasyonlarını durdurma emri vermişti.