“KAYDA DEĞER İLERLEME KAYDETTİK AMA KAPSAMLI ÇÖZÜME KADAR ZAMAN GEREK”
Rum Yönetimi Başkanı Nikos Anastasiadis dün akşamüzeri Rum meclisinde Kıbrıs sorunundaki müzakere süreciyle ilgili bilgi verdi. Anastasiadis’in meclis kürsüsünden yaptığı açıklamalar Rum televizyon kanalları tarafından canlı yayımlandı.
Anastasiadis’in konuşmasıyla ilgili haberler, bugünkü Rum gazetelerin manşetlerinde yer buldu.
Fileleftheros “Konjonktür Yolu Açıyor… Başkan Anastasiadis: Tek Seçenek Çabanın Devam Etmesi… Halkın Önüne Sadece Kapsamlı Öneri” başlık ve spotlarıyla manşete çektiği haberinde Anastasiadis’in uluslararası ve bölgesel konjonktürün sorunun çözümüne yardımcı olduğuna işaret ettiğini yazdı.
Habere göre Anastasiadis, meclis kürsüsünden, müzakerelerde hatırı sayılır ilerleme kaydedilmesine rağmen kapsamlı çözüm için daha zaman gerektiği ve Rum halkının önüne, yanlış anlamalara mahal vermeyecek, boşluk ve belirsizlik içermeyecek kapsamlı bir öneri koyacağı mesajlarını vererek Rum siyasi partilerinin ve halkının endişelerini gidermeye çalıştı.
“KIBRIS CUMHURİYETİ’NİN DÖNÜŞÜMÜ”
Anastasiadis Kıbrıs sorunundaki mevcut durumu, süreci yakından takip edenlerin çok iyi bildiği ancak halkın o kadar da bilmeyebileceği bazı konuları detaya da girerek anlattı ve sözde “Kıbrıs Cumhuriyeti’nin dönüşümü gibi, Rum tarafında tartışma konusu olan meselelere özetle şu cevabı verdi:
“Müzakereler, önceden var olan veya kurucu veya eş-kurucu devlet liderlerinin değil, iki toplum lideri arasında yapılıyor. Federal anayasa, birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti’nin iki oluşturucu eyaletten, eşit statüde, yani, iki oluşturucu eyaletten kurulacağını ve meşruiyetlerini anayasa hükümlerinden alacaklarını tayin edecek. BM ve AB üyesi olarak birleşik Kıbrıs’ın bir uluslararası temsiliyeti, vb. olacak. Dönüşümden ortaya çıkacak federal Kıbrıs Cumhuriyeti bugünkü devletin ardılı olmazsa, BM’ye ve AB’ye yeniden katılım başvurusunda bulunması gerekir. 1960 Kıbrıs Cumhuriyeti Kuruluş Anlaşması yürürlükte kalacak. Dolayısıyla, tek başına bu, söylenen onca mesnetsiz şeyin söylenmemesi için yeterliydi. Bir çözüme varırsak, herhangi bir boşluk olmayacak, ilk günden itibaren, mevcut devletin yeni anayasal yapıdaki devamı olacak. Anayasal düzenin ihlaline yönelik herhangi bir girişim yasadışı olacak. 1964’teki benzer girişim, o zamanlar yeni kurulmuş Kıbrıs Cumhuriyeti’ni tasfiyeye götürmemişti.”
Rum siyasi partilerinin “strateji değiştirilsin” talebi ile çözüm zemininin sözde “Kıbrıs Cumhuriyeti”ni tasfiyeye ve konfederasyona götürdüğü görüşünü kesin bir dille reddeden Anastasiadis, iki bölgeli, iki toplumlu federasyonun Rum tarafınca kabul edilişinin tarihi sürecini de detayıyla anlattı.
KIBRISLI RUMLARA VE KIBRISLI TÜRKLERE MESAJ
Anastasiadis, Kıbrıslı Rumlara da Kıbrıslı Türklere de “bölünmüş bir vatandaki geleceklerinin ne olduğunu veya mevcut duruma son verilmesinden edinecekleri menfaatleri ciddiyetle düşünmeleri tavsiyesinde bulundu.
Gazete, iki sayfasına yaydığı konuşma metninin satır başlarını özetle şöyle aktardı:
ANA BAŞLIKLARDA SAĞLANAN KARŞILIKLI ANLAYIŞ NOKTALARI
“Ana Konulardaki Karşılıklı Anlayış:
Başkan müzakereler sırasında görüşülen 6 başlıkta bugüne kadar varılan karşılıklı anlayışı bir bir anlattı. Sözlerinin, taraflar arasında bir ara anlaşmaya varıldığı şeklinde bir yanlış anlamaya mahal vermemek için kendisinin bunlara ‘yakınlaşma’ değil, ‘karşılıklı anlayış’ dediğini vurguladı.
Yürütme Yetkisi: Devletin yeni yapısının merkezi federal cumhuriyet ve iki oluşturucu eyaletin yerel hükümetlerini içerecek. Federal hükümetin yetkileri konusunda 27 kategoriden oluşan federal yetki listesi yapıldı.
Yetkiler, devletin 3 karakteristik özelliğinden kaynaklanıyor ve bunları güvence altına alıyor: Tek ve bir uluslararası temsiliyet, tek ve bir egemenlik ve tek ve bir vatandaşlık. 19 yetki kategorisinde karşılıklı anlayış var.
Yasama Yetkisi: Federal hükümetin yasama yetkisinin, Üst Meclis veya Senato ve Temsilciler Meclisi olmak üzere iki organ tarafından uygulanacağı ezeli yakınlaşması yeniden teyit edildi. Karar alma yöntemi ve anlaşmazlıkları çözme mekanizmasıyla ilgili müzakereler ilerlemiş aşamadadır ve anlaşmazlıklar azaltılmıştır.
Yargı Yetkisi: Yargı yetkisinin federal düzeyde, Yüksek Mahkeme olacak, birincil ve ikincil olmak üzere iki dereceli mahkemelerde uygulanacağı karşılıklı anlayışı var. Gerektiği sürece, mülkler temyiz mahkemesi olarak görev yapacak. İki toplum eşit sayıda yargıçla katılacak. Yunanistan, Türkiye ve İngiltere’den olmamak kaydıyla yabancı yargıcın katılımında da karşılıklı anlayış var.
Temel Özgürlükler: Ortak Açıklama tahtında, Avrupa müktesebatında belirlenen temel özgürlüklerin güvence altına alınmasıyla ilgili Ortak Açıklama temelinde karşılıklı anlayış var. İki bölgeliliğin ve iki toplumluluğun güvence altına alınması terimi ile tek bir şeyi; kalacakları oluşturucu eyaletin iç vatandaşı sıfatını almayacak olanların siyasi haklarını kullanma yöntemini kast ediyoruz.
Vatandaşlık-Yerleşikler: Yerleşikler konusu görüşüldü ve anlaşmanın ilk yürürlüğe giriş gününde nüfusun demografik kompozisyonunun -asgari sapmayla-Kıbrıs Cumhuriyeti’nin 1960 demografik oluşumunu yansıtacağında karşılıklı anlayış var. En önemlisi, ilk günkü nüfus kompozisyonu oranının, yani dörde bir oranının, Türk ve Yunan vatandaşlarının federal cumhuriyet vatandaşlığı edinmesi konusunda gelecekte de geçerli olacağı karşılıklı anlayışıdır.
Mülkiyet: Şu ana kadarki istişarelerde şu noktalarda karşılıklı anlayış saptandı:
A. İki liderin 27/7/2015 basın açıklamasında belirtildiği gibi mülkiyetteki kişisel hakkın tanınması anlaşması.
B.Mal sahibine, ilk yıl Mülkiyet Komitesi’ne öncelikli başvuru hakkı veriliyor. Bu, birinci yılda başvurmaması halinde daha sonra başvuru yapma hakkını kaybedeceği anlamına gelmiyor. Keza, birinci yıldan sonra Mülkiyet Komitesi’ne kullanıcı başvurursa, hakları etkilenmeyecek.
C.Mal sahibine şu beş hukuki çare sunuluyor: İade, kısmi iade, alternatif mülk edinme, takas ve tazminat.
D.Mülkiyet Komitesi kurulması ve organların kompozisyonunda iki toplumun eşit temsil edilmesi ve karmaşık davaları görecek organlarda yabancı uzmanların da katılmasında karşılıklı anlayış var.
E.Mülkiyet Komitesi kararlarını temyiz edecek Mülkiyet Mahkemesi kurulmasında karşılıklı anlayış var. Başvuru sahibinin, iç yargı imkanlarını tükettikten sonra Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvurma hakkı tesis ediliyor.
Ekonomi: Yeniden birleşmiş ve sağlam bir ekonomi için iki oluşturucu eyalet arasında sağlıklı rekabeti düzenleyecek kesin kurallar olması gerektiğinde karşılıklı anlayış ar. Aynı zamanda, ekonomik konuların bankacılık sistemi, kamu maliyesi, kalkınma konuları, sosyal konular ve geniş kurumsal çerçeveyi kapsaması, bunlara top yükün, AB kural ve kararlarına uygun yaklaşılması gerektiğinde de karşılıklı anlayış var.
Federal hükümetin tek ve bir bağımsız Merkez Bankası olacağı, Federal hükümetin resmi para biriminin ilk günden Euro olacağı, Federal Yasa’ya tabi olacak ve Kıbrıs hükümranlığının tamamında geçerli olacak, bütün dolaylı vergilerin Federal Hükümet, doğrudan vergilerin de oluşturucu eyaletler tarafından uygulanacağı, vb. bir İç İstikrar Sözleşmesi oluşturulacak.
Avrupa Birliği: Federal Kıbrıs’ın AB üyesi devlet olarak yükümlülüklerini tam ve etkin yerine getirmesi gerektiği konusunda karşılıklı anlayış var.
Yine, çözümün hayata geçirilişinin ilk günü itibarıyla AB’nin önemli politika alanlarında müktesebatın kesintisiz uygulanması gerektiğinde karşılıklı anlayış var.
Toprak: Kıbrıs Türk tarafının, toprağın, sızıntılara karşı müzakerelerin son aşamasında görüşülmesi gerektiği tutumuna rağmen toprak düzenlemelerinin tabi olması gereken kriterlerin görüşülmesi konusunda bir karşılıklı anlayış ilkesi vardır. Toprak düzenlemelerinin tamamen mülkiyetle ve elbette önemli bir yön olan çözümün maliyetiyle bağlantılı olduğu anlayış görüyor.
Güvenlik ve Garantiler: 1960 garantilerinin dayatıldığı şartların başka, bugün var olan şartların başka olduğu konusunda geniş bir karşılıklı anlayış var. Kıbrıs Türk tarafının, güvenlik sisteminin toplumlardan birine, öteki toplum açısından tehdit olarak algılanabilecek koruma sağlayamayacağı tezi önemli görülüyor.
DEVAM EDEN ANLAŞMAZLIKLAR
Ana Anlaşmazlıklar: Başkan, müzakere masasındaki ana başlıklarda varlığı devam eden anlaşmazlıklara da değindi. İki tarafın sonuçlandıramadığı en önemli konulardan biri de dönüşümlü başkanlıktır.
Başkan, ‘Kıbrıs Türk tarafının dönüşümlü başkanlıkla ilgili ısrarında –ki bu bizim tarafın kabul etmediği bir şeydir- ifade edilen anlaşmazlıklar var ve bununla bağlantılı, bakanlar kurulunun oluşumuyla ilgili anlaşmazlıklar var’ dedi. Yine, ekonomi başlığında da şu ana kadar saptanan şu anlaşmazlıklar var:
a)Federal bütçenin ve yasaların onay prosedürü, b) Denetim kurumları, karar alma prosedürleri ve yönetimleri konusu, c) Dolaylı vergi gelirlerinin oluşturucu eyaletlere dağıtımında kullanılacak metot.”
Diğer gazetelerin manşet haberlerine attıkları başlıklar şöyle:
Alithia: “Başkan’ın Temsilciler Meclisi’ndeki Tarihi Konuşması… Ağızları Kapattı… Kıbrıs Sorunuyla İlgili Her Şey Gün Işığında… Yasama Yetkisi: Üst Mecliste 20 Kıbrıslı Rum ve 20 Kıbrıslı Türk ve Temsilciler Meclisinde 36 Rum ve 12 Kıbrıslı Türk… Demografik Kompozisyon: Asgari Sapmalarla 1960’taki Demografik Kompozisyonu Yansıtacak… Mülkiyet: Mülkiyette Kişisel Hakkın Tanınması Anlaşması, Mal Sahibine 5 Hukuki Çare ve AİHM’e Kadar Başvurma Hakkı”
Politis: “Başkan Anastasiadis’in Meclisteki Tarihi Konuşması… Zaman Gerek Ama Çözeceğiz… Kıbrıslı Rumlara ve Kıbrıslı Türklere Çözüm Çağrısı… 1-Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Hukuken Tescil Edilmiş Dönüşümü… 2- Sabit ¼ Nüfus Oranıyla Kolonizasyona Son… 3-Omorfo (Güzelyurt) Olmadan Çözüm Olmayacağı Dolaylı Vurgusu… 4-60 Garantilerinin Değişiminde Karşılıklı Alanı”
Simerini: “Başkan Aynılarını ve Bilinenleri Tekrarladı… Dünkü Meclis Genel Kurulunu Bilgilendirmesiyle Çok Az Aydınlattı… İlerleme Sağlandı Ama Çözüm İçin Daha Çok Yol Var Dedi… Çözüm Saygın Bir Uzlaşının Sonucu Olacak… Çözümle, Mevcut Devletin Devamı… Mülkler 22 ‘Bilinmeyen’ Kategoriye Ayrılıyor… Dönüşümlü Başkanlığı Reddediyoruz… Garantili 4/1 Nüfus Oranı… Çözümün Finansman Meblağı Açık.”
Haravgi: “7 Başkan Tek Hedef-İki Bölgeli İki Toplumlu Federasyon… Kayda Değer İlerleme, Ama Kapsamlı Çözüme Kadar Zaman Gerek.”
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.