Askerli Yasası için gençler ayaklanıyor, dünyada durum ne?

Cumhuriyet Meclisi’nde görüşülmesi ve oylanması beklenen Askerlik (Değişiklik) Yasa Tasarısı’nın gençlerin beklentilerini karşılamaması nedeni ile yarın Lefkoşa’da Cumhuriyet Meclisi önünde eylem yapılacak.

TDP Girne Milletvekili Zeki Çeler’in çağrısı ile internet üzerinden örgütlenen gençler saat 10:00’da seslerini Cumhuriyet Meclisi’ndeki vekillere duyurmak amacı ile bir araya gelecek. Değitirilmiş şekli ile yasanın yalnızca kısıtlı bir grup genci kapsayacağı, öte yandan şu an askerde olan gençlere bir fayda sağlamayacağı ifade edilirken gençler “Askerlik dünün sorunuydu, bugünün sorunu, yarının sorunu olmasın” sloganı ile yola çıkıyor.

Hanife Lefkaralı

Ülkemizde yurttaşı olan her kişi değiştirilmiş şekliyle 59/2000 sayılı KKTC Askerlik Yasası gereğince askerlik ödevini yapmakla yükümlü kılınıyor. Olağanüstü durum halinde, KKTC Cumhuriyet Meclisinin onayı ile askerlik çağı içinde bulunan kadınlar da askerliğe alınabiliyorlar. KKTC yurttaşı olanlar askerlik yükümlülüklerini KKTC’de yerine getirmek zorundayken, KKTC yurttaşlığına geçenlerden, eski yurttaşlıklarında askerlik hizmetlerini yerine getirdiklerini veya muaf olduklarını belgelendirenler veya ülkelerinde mecburi askerlik mükellefiyeti olmayanlar, askerlik yasası uyarınca askere alınmıyorlar. Bunlardan askerlik yapmayanlara veya askerliğini yaptığını belgelendiremeyenlere askerlik yasası kurallarına bağlı olarak askerlik hizmeti yaptırılıyor.

ASKERLİK SÜRESİ

Ülkemizde er statüsünde askerlik süresi 15 ay iken, asteğmen ve çavuş statüsünde 12 ay şeklinde düzenlenmiş durumda. Bedelli askerlik statüsünde ise askerlik süresi 1 ay şeklinde. Öngörülen süreler asker kaynağının yeterliliğine bağlı olarak Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığının teklifi, Başbakanlığın önerisi ve Bakanlar Kurulu Kararı ile değiştirilebiliyor.

BEDELLİ ASKERLİK

Ülkemizde bedelli askerlik yapacak olanlar yurttaşlar, her yıl yazılı olarak ASAL Şube Müdürlüğüne başvurarak, KKTC Askerlik Yasası kurallarına ve bulundukları ülke yasalarına uygun olarak çalıştıklarını veya öğrenime devam ettiklerini (lisansüstü/doktora) kanıtlamak zorunda. Dört yıla kadar askerlik ödevlerini tecil ettirerek, ülkede her yıl için en fazla 90 günü aşmamak kaydı ile ikamet edebiliyorlar. Bedelli askerlik için vatandaşlar, dördüncü yıl dolduktan sonra, 12 ay içerisinde başvurmak ve başvuru tarihinden itibaren 12 ay içerisinde mükellefiyetlerini yerine getirmek zorundalar.

SÜRE TARTIŞMASI

Ülkemizde askerlik süresi ile ilgili farklı tartışmalar yapılırken askerlik süresinin kısaltılması yeniden gündeme geldi.

HEDEF YALNIZCA MESLEK LİSELERİ

Yapılan açıklamalarda Başbakanlık ve Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı’ndan komiteye sunulan çalışma çerçevesinde sadece “meslek liselerinden mezun olanların, mezun oldukları yıl silâhaltına girmeleri halinde 15 ay olan askerlik süresini 12 yapılması” öngörülüyor. Gençlerin heyecan ile beklediği askerliğin kısalması konusu ise yakın zamanda gerçekleşecek gibi gözükmüyor.

FARKLI UYGULAMALAR VAR

Dünyanın birçok noktasında zorunlu askerlik süreleri ile ilgili farklı uygulamalar yapılıyor. Zorunlu askerlik uygulaması olan ülkelerin önemli bir kısmında askerliğe alternatif olarak sosyal hizmetler alanında farklı mecburiyetler ve toplum hizmeti zorunluluğu getiriliyor. Askerlik sürelerinde ise 6 ay ile 30 ay arasında farklı uygulamalar var.

GÜNEY KIBRIS

Güney Kıbrıs’ta zorunlu askerlik hizmeti yapılıyor bu süre 24 ay şeklindeyken askerliğin 18 ayın altına inmesi ve 14 ay olması isteniyor.

TÜRKİYE

Türkiye’de zorunlu askerlik süresinin 1 Ocak 2014'ten itibaren geçerli olmak üzere, silâhaltındaki yükümlüleri de kapsayan şekilde, erbaş ve erler için 15 aydan 12 aya indirildi.

ALMANYA

Zorunlu askerliğin olduğu ülkeler arasında bulunan Almanya’da erkeklerin 6 ay zorunlu askerlik yapması gerekiyor. Kadınların da askerlik yapabildiği bu ülkede askerlik yapmak istemeyen erkekler sosyal hizmet alanlarında görevlendiriliyor ya da dış ilişkileri geliştirme uzmanı olarak en az 18 ay görev yapabiliyor.

AMERİKA

ABD zorunlu askere almayı Vietnam Savaşı nedeniyle gerçekleştirdi ve bu 1973'te uygulamaya son verildi. Ülkede gönüllü askerlik sistemi var.

JAPONYA

2. Dünya Savaşı sonrasında imzalanan anlaşmalara göre, Japonya’nın resmi olarak silahlı kuvvetlere sahip olması yasaklandı ama profesyonel ordusu bulunuyor.

YUNANİSTAN

2009 yılından bu yana Yunanistan'da askerlik 9 ay zorunlu askerlik şeklinde yapılıyor. Yunan ordusuna kadınlar da maaşlı eleman olarak alınabiliyor. Askerliğini er olarak yapanlar 9 Euro, profesyonel olarak yapanlar ise 800 Euro dolayında maaş alıyor.

AVUSTURYA

18 ile 35 yaş arası erkekler için 6 ay zorunlu askerlik yapılması gerekiyor. Ülkede askerlik yapmak istemeyenler, 9 ay kamu hizmeti yapabiliyor. Avusturya'daki Soykırım Anma Bölümü, Avusturya Sosyal Hizmetler ya da Avusturya Barış Merkezi'ne 12 ay boyunca katılmak da askerlik yerine geçiyor.

BREZİLYA

Brezilya’da 12 ay zorunlu askerlik yapılıyor. Bu süre 18 aya kadar uzayabiliyor. Ancak hangi durumlarda bunun yapılabileceği belirsiz.

NORVEÇ

Norveç’te askerlik süresi 12 aydır ancak uygulamada 8 veya 9 ay şeklinde gerçekleştiriliyor. Ülkede vicdani retçilik statüsü 1922 yılından beri bulunmaktadır.

GÜRCİSTAN

Ülkede askerlik süresi 18 aydır. 1997 yılından beri vicdani retçilik yasal bir hak olarak tanınmıştır. Bu haktan yararlananların alternatif ulusal hizmetlerde 36 ay çalışmaları öngörülmüştür.

DANİMARKA

Ülkede zorunlu askerlik, hizmet süresi ve görev alınan kuvvet ve rütbeye göre 3 ay ile 14 ay arasında değişiyor. Ortalama askerlik süresi 9 aydır.

ERMENİSTAN

18 ila 27 yaşları arası erkekler iki yıl zorunlu askerlik yapıyor.

SURİYE

Ülkede askerlik süresi 30 aydır. Vicdani retçilik statüsü bulunmuyor.

18 aydan daha fazla süre askerlik yapan diğer ülkeler:

Kongo

Küba

Gine

Kazakistan

Kırgızistan