Bir Ülkede Parti İçi Demokrasi Yoksa O Ülkede “Demokrasi” Da Yoktur!

Parti İçi Demokrasi; Siyasi partilerin, örgüt içi düzenlerinin demokrasi esaslarına uygun, hukuki düzenlemelerle sınırlarının çizilerek, partideki oligarşik eğilimlerin ve baskıların ortadan kaldırılması; demokratik örgüt yapısının kurularak lider, teşkilat, organlar ve adayların demokratik yöntemlerle belirlenmesi ve karar mekanizmalarının tabandan tavana oluşturulması sürecidir. Parti İçi Hukuk; Siyasi Parti üyelerinin hak ve ödevlerinin tespiti, parti örgütünün kuruluşu, parti içi çalışmaları, parti tüzüğünün ve programının hazırlanması, seçimlerde partiyi temsil edecek adayların belirlenmesi, partinin gelir ve giderlerinin hesaplanması, parti içi disiplin işleri konularını kapsamaktadır. Parti içi demokrasinin hukuksal dayanaklarına bakacak olursak; KKTC Anayasası Madde 71, siyasal partilerin uyacakları kurallarla ilgilidir. Bu maddedeki Fıkra(3) “Siyasal partilerin, parti içi çalışmaları ve kararları, demokratik ilkelere aykırı olamaz.” şeklindedir. Ayni maddenin, fıkra(7)’si ise; “Bu maddedeki kurallara aykırı hareket eden siyasal partiler, Cumhuriyet Başsavcısının açacağı dava üzerine, Anayasa Mahkemesi olarak görev yapan Yüksek Mahkemece temelli kapatılabilir.” demektedir. 10/75 sayılı Siyasal Partiler Yasası’nda ise, şu kurallar mevcuttur:

• 12.(2) Genel kongre üyelerinin nasıl seçileceği parti tüzüğü ile saptanır.
• 13.(1) Bir partinin merkez karar organının nasıl oluşturulacağı parti tüzüğünde gösterilir.
• 14. Siyasal partilerin merkez disiplin organı veya organları,  parti tüzüğünde gösterilen şekilde kurulur.
• 15. Parti genel başkanı, parti tüzüğüne göre seçilir ve tüzüğün tanıdığı yetki ve sorumlulukları taşır, görevleri yapar. Md.12.(2) Genel kongre üyelerinin nasıl seçileceği parti tüzüğü ile saptanır.
• 17. (1) Siyasal partiler, bölge örgütleri kurabilirler. (2) Bölge örgütlerinin nasıl kurulacağı, organları veçalışma usulleri parti tüzüğü ile düzenlenir.
• 18. Parti tüzüğü, köy ve mahalle muhtarlık bölgelerindeki parti işlerini yürütmekle yükümlü parti örgütünün veya bir parti görevlisi ile yedeğinin parti üyeleri arasından seçilmesini öngörebilir.
• 23. Parti tüzüğü veya grup iç yönetmeliği, başka organ ve merciler kurulmasını öngörebilir.
• 24. Parti gruplarının merkez karar ve yönetim organları ile uyum içinde çalışmalarını sağlayıcı tedbirler, parti tüzüğünde karara bağlanır.
• ADAYLARIN SAPTANMASI süreci ise şöyle gerçekleşmektedir. Parti adayları:
• 26. (1) Siyasal partilerin milletvekili seçimlerinde gösterecekleri adaylar, her seçim çevresi için, partilerin kendi tüzük ve yönetmeliklerindebelli edilen ilkelere göre saptanır. (2) Siyasal partiler, her seçim bölgesinde (1)bir kontenjan adayı gösterebilirler. Kontenjan adayının saptanması, partilerin kendi tüzük ve yönetmeliklerindebelli edilen ilkelere göre yapılır.
• Yerel seçimler yoklaması. 27. Siyasal partilerin,yerel kuruluş seçimleri için adaylarını nasıl seçecekleri parti tüzük ve yönetmelikleriyledüzenlenir.

Yazımı buraya kadar okumuşsanız nereye varmak istediğimi merak etmiş olmalısınız. Söyleyeyim; Ne kadar PARTİ İÇİ DEMOKRASİ, o kadar ÜLKE İÇİ DEMOKRASİ. Yukarıdaki da görüldüğü üzere yasal altyapı parti içi demokrasinin kurulumunu çok haklı ve demokratik gerekçelerle “partilere” bıraktığından, bu husus da sapmalara uğramakta ve “yüze göze bulaştırılmakta” usta olan siyasiler, bu işin de hakkını(!) vermektedirler. Parti içi demokrasinin kurulabilmesi için siyasi literatür zengin tavsiyelerle doludur. Bunlardan bazılarına bakacak olursak şunlarla karşılaşırız: 1) Demokratik bir parti önce tepede değil, tabanda filizlenmeli, sonra yarışmacı bir yöntemle kurulmalı ve örgütlenmelidir. 2) Siyasal Partiler Yasası(SPY), partilerin yasal ve istediği gibi örgütlenmesine olanak vermelidir. Aksi halde informel ve illegal örgütlenmeler ortaya çıkacaktır. 3) SPY tek tip örgütlenme modeli dayatmaktan vazgeçmelidir. 4) Hizip ve kişisel mücadelelerden doğan belirsiz ve değişken bağlarla birbirine bağlanmış komitelerden kurulu “yığın” görünümünden kurtarılmalıdır. 5) Partilerin hangi kademesinde olursa olsun “objektif kriterlere” göre başarısız olanlar görevi bırakmalıdır. 6) Parti üyeleri parti içinde eşit bir şekilde çalışmalara katılmalı ve parti içinde demokratik katılımla karar alınmalıdır. 7) Parti üyeleri; militan, taraftar, üye, seçmen gibi ayrımlara tabi tutulmamalı, düzenli ve şeffaf bir üyelik sistemi kurulmalıdır. 8) Aslında, belli bir prosedüre bağlı olan ÜYELİK İŞLEMLERİ titizlikle tutulmalı, takip edilmeli, bugünkü işlemeyen halinden kurtarılmalıdır. Teknoloji ve yargı bu işin içine sokularak sorun çözülebilir. 9) Parti organlarına seçilenleri, parti genel merkezleri görevden alamamalıdır. 10) ADAY BELİRLEME YÖNTEMLERİ DEMOKRATİK OLMALIDIR. Peki, bu kadar tedbir yeterli mi? Elbet de değil. Ama parti içi demokrasinin sağlanabilmesi için bence yukarıdaki maddeler içerisinde altın değerinde iki kriter var. Birincisi; yargı denetiminde ÜYELİK ve ikincisi de ÖNSEÇİM metodu ile aday belirleme yöntemlerinin kullanılmasıdır. KKTC’de bu yöntemlerden hangisinin uygulandığını anlamak için tabii ki, en demokratik olduklarını iddia eden partilerin tüzüklerine bakmak gerekecektir. Ne kadar demokratik siz karar verin. Okuyalım: Cumhuriyetçi Türk Partisi aday belirlemelerini nasıl yapmaktadır? CTP TÜZÜĞÜ MADDE 37: Milletvekilliği Seçimi;

1. a) İlgili ilçe kongresi ilçe delegelerinin katılımı ile gerçekleştirilir. Başvuran adaylar arasından ve kontenjan için belirlenen sayı düşüldükten sonra geri kalan Milletvekili sayısı kadar kişi Parti adayı olarak belirlenir ve sıralanır. Kongreye katılacak DELEGELERDEN aranabilecek üyelik başlama tarihi, aidat ödeme düzeni gibi hususlar Parti Meclisi tarafından saptanır.
2. b) Genel Başkan ve Genel Sekreter Parti Meclisinin uygun göreceği ilçelerden ilk sıradan aday gösterilirler.
3. c) Seçim ve sıralama yapılmadan önce ilçeler aday adaylarını MYK kanalı ile Parti Meclisine bildirir. Parti Meclisi, aday adaylarını onaylar veya uygun görmediği aday adaylarını veto edebilir.
4. d) Seçilen adaylar, aldıkları oy sırası ile birlikte Merkez Yönetim Kuruluna bildirilir. MYK, zorunlu durumlarda, herhangi bir adayın adaylığını veto edebilir. Hakkında veto kararı verilen adayın tebligatla birlikte yirmi dört saat içerisinde Parti Meclisine itiraz hakkı saklıdır. PM en geç dört gün içerisinde toplanarak itirazı görüşür ve karara bağlar.
5. e) TÜM SEÇİMLERDE KONTENJAN ADAYLIKLARI:
6. i) Halk oylamasıyla yapılacak tüm seçimlerde, Parti Meclisi, MYK’nın ilçelerle istişare ederek hazırlayacağı öneri üzerine, tüm seçim bölgelerinden kontenjan adayları gösterme hakkına sahiptir. PM bu hakkını kullanırken önce kontenjan sayısını ve sıralarını tespit eder ve sonra ilçeler aday müracaatlarını kabul etmek için işlemleri başlatmadan önce ilan eder. Kontenjan adaylarının belirlenmesi için MYK ilçelerin görüşlerini de dikkate alarak çalışma yapar. MYK belirlediği kontenjan adaylarını onaylanmak üzere Parti Meclisine sunar.
7. ii) Bu maddenin uygulanması amacıyla Parti Meclisi bir yönetmelik yapar.

Toplumcu Demokrasi Partisi aday tespitini nasıl yapıyor? TDP TÜZÜĞÜ MADDE 64: Aday Tespit ve Sıralama Usulleri; Genel veya kısmi milletvekili seçiminde, ön inceleme sonucu belirlenen aday adayları arasından parti adayları ve bu adayların liste sıralamaları; Ön Seçim, Örgüt Yoklaması ve Merkez Yoklaması şeklinde yapılır. Hangi seçim bölgesinde hangi usul veya usullerin uygulanacağına PM karar verir. a. Ön Seçim Usulü : Ön seçim, o seçim bölgesinde partiye kayıtlı bütün üyelerin ön seçim seçmeni olarak, gizli oy açık tasnif esasına göre yapacakları seçimle parti adaylarını ve liste sıralamalarını belirlemeleridir.

1. Örgüt Yoklaması Usulü : Örgüt yoklaması, örgüt yoklaması seçmeni olarak nitelenen partililer tarafından, gizli oy, açık tasnif esasına göre, aday ve liste sıralamasının yapılmasıdır. Örgüt yoklaması seçmenleri: İlçe meclisi üyeleri ile yoklamanın yapılacağı seçim bölgesinde oturmakta olan ve parti üyeliği devam eden : (1)   Parti Kurucuları, (2) Eski Bakan ve Milletvekilleri, (3) Belediye Eski Başkanları, (4) İlçe Disiplin Kurulu Başkanı ile Üyelerinden oluşur.
2. Merkez Yoklaması Usulü : Merkez yoklaması usulü, aday adaylıkları kabul edilenlerin, seçim bölgelerine göre aday ve liste sıralamalarının, doğrudan PM tarafından yapılmasıdır.

TDP tüzüğünde, üyelerin “ön seçimle” aday belirlemeleri de bir yöntem olarak yerini almaktadır. Fakat buna ne kadar uyulmaktadır? Önemli olan bunların yazması değil mutlaka uygulanmasıdır. UBP ve DP-UG aday belirleme yöntemlerini inceleme gereğinibile düşünmedim. Aklıma, MAHKEMELİK OLAN UBP KURULTAYI ve 500 bin TL. değerinde DP-UG adaylarıyla imzalanan sözleşmeler gelince moralim bozuldu ve okumaya değer bulmadım. ÖNERİM: Parti tüzüklerindeki anti-demokratik yöntemler kaldırılıp sadece ÖNSEÇİM METODU ile aday belirlenmeli ve DELEGE sistemi acilen terk edilerek, yargı gözetiminde ÜYELİK sistemi getirilerek tüm aday ve yetkili kurul seçimlerinde üyelerin oylarına başvurulmalıdır. YARARLANDIĞIM KAYNAKLAR:

• YANIK, Murat: “Parti İçi Demokrasi”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2002.
• EKİZCELEROĞLU, Rengül: “Türkiye’de Parti İçi Demokrasinin Hukuksal Boyutları” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Edirne, 2008.
• ANKARA BAROSU: “Siyasi Partiler ve Demokrasi”, Uluslar arası Sempozyum, Ankara, 2005.
• KKTC Anayasası.
• 10/75 Siyasal Partiler Yasası.
• Toplumcu Demokrasi Partisi Parti Tüzüğü.
• Cumhuriyetçi Türk Partisi Parti Tüzüğü.