İnfluenza, RSV, Beta, El Ayak Ağız gibi hastalıkların atak yaptığı bugünlerde çocuklarda ishal de çok yaygın. Bu nedenle çocuk polikliniklerinde büyük bir yoğunluk yaşandığına dikkat çeken Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Lale Seren, bu konuda bilinmesi gerekenleri şöyle anlattı.
Doğru tedavi edilmezse tehlikeli
İshal genellikle 0-5 yaş grubundaki çocuklarda sık rastlanan ve bazı durumlarda ciddi seyreden bir bulgudur. Çocuklarda ishale genellikle kusma ve karın ağrısı da eşlik eder. Hangi durumların acil olduğunu bilmek önemlidir. Çünkü ishal, uygun tedavi edilmediğinde sıvı kaybına yol açarak, çocuğun vücudundaki su ve tuz dengesini bozabilir. Bu da özellikle 2 yaş altındaki bebekler için tehlikeli bir durumdur.
Nasıl anlaşılır?
Bebeklerde normal dışkılama sıklığının iki katına çıkması, daha büyük çocuklarda ise günde üç veya daha fazla sulu dışkılama ishal olarak tanımlanır. Tüm çocukların dışkı kıvamı ve rengi beslenme ile ilişkili olmakla birlikte, sulu ve sümüksü dışkılara her zaman dikkat edilmelidir.
Tedavi sürecinde neler yapılmalıdır?
Viral ishaller 7-10 gün içinde kendiliğinden düzelir. Ancak bakteriyel ishali çoğu zaman antibiyotik ile parazit ishalleri ise her zaman anti-paraziter ilaçlarla tedavi etmek gerekir. Kusmayan çocuklar her zamanki gibi yemeye ve içmeye veya emmeye devam edebilir. Özellikle anne sütünün ishali önleme ve ishal dönemindeki ihtiyacı karşılamadaki rolü çok fazladır. Bu dönemde emzirme sıklığı artırılmalıdır. Ayrıca ishal için uygun bir beslenme çoğu zaman ishal süresini kısaltır. Kabuğu soyulmuş elma, muz, şeftali, haşlanmış havuç, patates, yoğurt çorbası, pilav veya pirinç lapası, yoğurt, ayran, kefir bu dönemde çocuğunuza verebileceğiniz gıdalardır. İshal sona erene kadar daha küçük porsiyonlarda yemek verilmelidir. Bu süreçte iştahsızlığın normal bir bulgu olduğu unutulmamalıdır.
Sıvı kaybının belirtileri
İshal vücutta sıvı kaybına yol açar. Hafif derecede sıvı kaybında susama hissi, hafif ağız kuruluğu görülürken, orta derecede sıvı kaybında idrar miktarında azalma (altı saat içinde idrar yapmama), gözyaşının azalması veya olmaması, ağır derecede sıvı kaybında ise uyku hali, nabızda hızlanma ve idrar yapmama görülür. Orta-ağır sıvı kaybı olan çocuklarda şeker ve mineral içeren ağızdan sıvı tedavisini doktorunuzun önerdiği şekilde verebilirsiniz. Bu şeker ve mineral (tuz) karışımları hazır paketlerde bulunur ve önerilen miktarda su ile karıştırılarak belirli bir süre içerisinde içirilir. Ağızdan beslenemeyen çocuklara damardan sıvı tedavisi verilmesi gerekebilir.
Ne zaman doktora başvurulmalı?
1) Çocuğunuz 6 aydan küçükse,
2) Günde 7-8'den fazla ishali varsa,
3) Ateşi yüksekse,
4) Karın ağrısı şiddetliyse,
5) Çok halsizse, sürekli uyku hali veya huy değişikliği varsa,
6) Sıvı kaybı bulguları varsa, (Çocuğun ağzı kuruyorsa, ağladığında gözyaşı akmıyorsa, bebek 4-6 saat, daha büyük çocuk 6-8 saat boyunca idrar yapmadıysa…)
7) Tekrarlayan kusma nedeniyle su veya diğer sıvı gıdaları alamıyorsa;
8) Kanlı ishali mevcutsa zaman kaybedilmeden doktora başvurulmalıdır.
İshalin sebepleri 3 maddede sıralanabilir.
Virüsler: Çocuklardaki ishalin en sık nedenlerindendir. Özellikle ilk 5 yaşta ve kış mevsiminde daha sık görülür. İshal yapan virüsler sıklıkla rotavirüs, enterik adenovirüs, norovirüs gibi virüslerdir. Sulu ishal, kusma, hafif ateş, baş ağrısı, karında kramplar, kas ağrıları ve iştahsızlığa neden olur.
Bakteriler: Bakterilerin yol açtığı ishali çoğu zaman virüslere bağlı olan ishalden ayırmak zordur. Fakat bakteriyel nedenli ishallerde ateş genellikle daha yüksektir, kanlı veya sümüksü dışkılama belirgindir. E. Coli, Salmonella ve Shigella dahil birçok farklı bakteri ishale neden olabilir. Bu bakteriler, genellikle gıda zehirlenmelerinden sorumludur. Genellikle içme suyunun temiz olmadığı, hijyen koşullarının bozulduğu durumlarda görülür. Genellikle suçlanan besinin tüketilmesinden birkaç saat sonra başlayan ishal ve kusma ile belirti verir.
Parazitler: Çocuklarda ishale neden olabilecek paraziter enfeksiyonlar arasında giardia
ilk sırada yer alır.
7 etkili korunma yolu
Bu hastalıkta korunma çok önemlidir. İşte alınması gereken önlemler…
1 – Virüsler ve bakteriler sabunla etkisiz hale geldiğinden el yıkamak en önemli korunma yollarından biridir. Özellikle bebek bezi değişimi, tuvalet kullanımı sonrası, yemekten veya yemek hazırlanmasından önce el temizliğine dikkat edilmelidir. Çocuklara da el yıkama alışkanlığı kazandırılmalıdır.
2 – İshale yol açan adenovirüsler solunum yoluyla da bulaşabildiği için sosyal mesafeye dikkat edilmelidir.
3 – Temizliğinden emin olunmayan veya kaynağı bilinmeyen sular tüketilmemelidir.
4 – Çiğ meyve ve sebzeler bol su ile dikkatlice yıkanmalıdır.
5 – Oyuncakların ve çocukların bulunduğu ortamların temizliği unutulmamalıdır.
6 – Rotavirüs aşısı, ishale yol açan rotavirüsten korunmada hayati öneme sahiptir.
7 – İshali geçene kadar çocuğun okula gitmemesi, diğer çocuklara bulaşmayı; dolayısıyla enfeksiyonun yayılımını önlemeye yardımcı olacaktır.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.