Türkiye’de resmi yıllık enflasyon mart ayında yüzde 51 oldu. Gıda fiyatlarındaki yıllık artış ise yüzde 67. Dünyada gıda fiyatları ise son 12 aydır düşüyor.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) açıkladığı Küresel Gıda Fiyat Endeksi son bir yılda yüzde 21 düştü. Son iki yıla bakıldığında Türkiye’deki gıda enflasyonu yüzde 187. Aynı dönemde dünyadaki artış ise sadece yüzde 6’da kalırken Avrupa Birliği’nde de yüzde 26.
Gıda enflasyonunun en yüksek olduğu ülkeler hangileri? Dünyada ve Avrupa’da gıda enflasyonu ne durumda?
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı yıllık tüketici enflasyonu (TÜFE) Mart 2023’te yüzde 51 oldu. Bu geçtiğimiz yılın aynı ayına göre göre değişimi gösteriyor. On iki aylık ortalamalara göre ise enflasyon yüzde 70 gerçekleşti.
TÜİK’e göre gıda fiyatları ise son bir yılda yüzde 67 artış gösterdi. FAO’nun Küresel Gıda Fiyat Endeksi ise aynı dönemde yüzde 21 düştü.
AB’de ise yıllık gıda enflasyonu yüzde 20. Bu oran Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'nde (OECD yüzde 15.
Ancak mart verileri henüz açıklanmadığı için AB ve OECD verileri şubat 2022-2023 arasındaki değişimi gösteriyor.
Dünyada 12 aydır aralıksız düşüyor
Küresel gıda fiyatları 12 aydan bu yana aralıksız düşüyor. Türkiye’de ise Eylül 2020’den bu yana 31 aydan beri aralıksız yükseliyor. FAO ve TÜİK’in açıkladığı gıda fiyat endeksleri arasındaki fark Türkiye’nin “yeni ekonomik modele” geçtiği Kasım 2022’den itibaren giderek büyüyen bir makasa dönüştü. TÜİK verileri yeni ekonomik modelden sonra Türkiye’de gıda fiyatlarının nasıl hızla artmaya devam ettiğini ortaya koyuyor.
Endeks yöntemi fiyat değişimini ortaya koyuyor. TÜİK, FAO ve AB İstatistik Ofisi Eurostat’ın açıkladığı gıda fiyat endekslerini Ocak 2018’de 100’e eşitledik. Bunun anlamı şu: Dünyada, Türkiye’de ve AB’de gıda fiyatları Ocak 2018’de birbirine eşit. Türkiye ve küresel fiyat farkı çoğu zaman yakın seyrediyor. AB’de ise çok az değişim söz konusu.
Ocak 2019 dünya gıda fiyatları 96’ya düşerken AB’de 101’e; Türkiye’de ise 132’ye çıkıyor. Ocak 2021’de FAO Küresel Gıda Fiyat Endeksi 117 birim olurken TÜİK’in Gıda Fiyat Endeksi 170’e kadar yükseliyor. AB’de ise 105 birim.
Ocak 2022’ye gelindiğinde ise dünya ile Türkiye arasındaki farkı iyice açılmaya başlıyor. Gıda fiyat endeksi Ocak 2022’de dünyada 140 birime; Türkiye’de ise 266 birime yükseliyor. AB’de aynı dönemde 110 birim.
Yeni ekonomik model sonrası fark derinleşiyor
FAO Gıda Fiyat Endeksi ile TÜİK Gıda Fiyat Endeksini Mart 2021’de 100’e eşitlediğimiz ise fiyat değişimi daha net ortaya çıkıyor. Bu şu demek: Mart 2021’de dünya ve Türkiye’de gıda fiyatları eşit ve 100 birim.
2021 yılının ekim ve kasım aylarına kadar fiyatlar birbirine çok yakın seyrediyor. Ancak Aralık 2021’den sonra fark açılmaya başlıyor.
Mart 2023’de dünyada gıda fiyatları 106 birim iken Türkiye’de 287 birim oluyor. Bu da son iki senede dünyada gıda fiyatlarının yüzde 6; Türkiye’de ise yüzde 187 arttığını gösteriyor.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.