Evrensel Hasta Hakları'ndan Avrupa Hasta Hakları Günü mesajı

Hatırlanacağı üzere, Sağlık Bakanlığı kaliteli, çağdaş ve eşitlikçi bir sağlık hizmeti amacıyla 2013 Kasımında Sağlık Çalıştayı gerçekleştirmişti.

Çalıştay raporunda, KKTC’de kalıcı bir sağlık politikası ve stratejinin oluşmadığı, yasalar, denetim, organizasyon ve finansmanda eksiklikler olduğu belirtilmişti. Raporda, tedavi edici sağlık hizmetlerinin sunum ve finansmanında sorunlar olduğu, tedavi edici sağlık hizmetlerine öncelik verilmesi sonucunda koruyucu sağlık hizmetlerinin ikinci plana düşmüş olduğu, hasta haklarıyla ilgili yasaların eksik olduğu, sağlıktaki mevcut yasal mevzuatın tam anlamıyla uygulanmadığı, böylelikle de hukuk devletine olan inancın zedelendiği ifade edilmişti. Otomasyon, bilgi işlem sistemlerinin eksikliği ve kamu ve özel sağlık sunucularının bir arada otomasyon sistemine geçmemiş olmasının büyük eksiklik olduğu ifade edilen raporla ilgili sunumda ayrıca, otomasyona dayalı ilaç takip sisteminin olmayışı nedeniyle ortaya çıkan ilaç israfına dikkat çekilmişti. Raporda, özel sağlık kuruluşlarının sosyal sağlık hizmetlerinin basamakları içerisinde yer almamasıyla Sosyal Sigortalar Dairesi’nin özel sektöre açık olmayışının sağlık sisteminin bir sorunu olduğu belirtilmişti. Ülkemizdeki nüfus yapısı sonucu sağlık hizmetleri üzerindeki talebin kontrolsüz ve yapısı bilinmeyen nüfus nedeniyle planlanamadığı, sektörün verimli bir istatistiki veri sisteminden yoksun olduğu, sağlığı ilgilendiren diğer kurumlarla ciddi işbirliği eksikliği bulunduğu ifade edilmişti. Çalıştay raporunda, sosyal güvenlik kurumunun sağlıkla işbirliği yapacak kapasitesinin olmamasına, sağlık harcamalarında ve insan kaynaklarında verimliliğin iyi bir şekilde yönetilmemesine dikkat çekilmişti. Çalıştayın sorunlar bölümünde yöneticilik eğitimi almış yöneticiler olmaması, bilimsel yönetimin ve stratejik planlamanın kullanılmaması, sağlık yönetiminde, Sağlık Bakanlığı’nın yönetim organizasyon şemalarının güncel olmaması ve yöneticilerin yetkilerinin ve yaptırım güçlerinin belirgin olmamasına da işaret edilmişti.

Sorunların çözümüne yönelik önerilerin de yer aldığı Çalıştay raporunda, altını çizerek hatırlatmak isteriz ki, Hasta hakları yasasının kabulü ve yürürlüğe girmesi, Sağlık Bakanlığı’na bağlı sağlık kuruluşlarında ve özel sağlık kuruluşlarında hasta hakları birimlerinin oluşturulması ve hasta hakları temsilcilerinin bulunması, sağlık çalışanlarının ve hastaların hasta hakları konusunda bilinçlendirilmesi konuları yer almaktaydı.

Aradan geçen onsekiz aylık sürede, Çalıştay sonuçlarının hayata geçmesi yönünde Sağlık Bakanlığı’nın takipçisi olduğumuzu belirtmek isteriz. Bakanlığın koruyucu sağlık hizmetlerinin güçlendirilmesine yönelik başlatmış olduğu ulusal sağlık taramaları, tütün bağımlılığından vazgeçmek isteyenlere yönelik çağrı merkezi kurulması, bilgilendirici kamu spotu çalışmalarını, Genel Sağlık Sigortası Yasası kapsamındaki girişimleri, kamu hastahanelerinde tahlil sonuçlarına erişimin kolaylaştırılması gibi doğrudan hasta memnuniyetine ilişkin uygulamaları takip ediyoruz.

Öte yandan bazı kamu hastahanelerinde hekim ve cihaz eksikliğinin halen giderilemeyişi, tıbbi tetkiklerde randevu uygulamasında bekleme sürelerinin uzunluğu, etkin ve doğru tedavinin zamanında yapılmasını engellemektedir. Kamu hastahanelerinde ne yazık ki tam gün uygulaması halen ihlal edilmeye devam etmekte olup, sağlık hizmetleri yarı zamana sıkıştırılmaktadır. Sağlık Bakanlığı’nın denetim görevini etkin bir şekilde yapmadığını gözlemliyoruz. Sağlık kuruluşlarında hasta hakkı ihlalleri için hastanın uygun koşullarda bildirim yapabileceği şikayet mekanizmaları yoktur. Yapılan şikayetlere yanıt verme süreleri iyi idare yasası kapsamında makul değildir. Sağlık sistemi içerisinde sağlık çalışanları mutsuz, hastalar güçsüz durumdadır.

Hasta haklarına saygı gösterilmesi, sağlık kuruluşlarında hem organizasyonel gerekliliklerin hem de mesleki kalıpların karşılanmış olmasını zorunlu kılar. Dolayısıyla, 14 hasta hakkını içeren Avruğa Hasta Hakları Şartı, bu hakların en yüksek seviyede korunması için, ulusal sağlık sistemlerinin işleyiş şekillerinde küresel bir reform gerektiğini söyler.

Temel insan hakkı olan hasta hakkı uygulaması sadece Avrupa Birliği üyesi ülkelerin vatandaşlarının değil, Kıbrıslı Türkler’in de insan hakkı olduğunu, sağlık hakkının Kıbrıslı Türkler yanında, ülkemize çalışmaya, eğitim almaya, tatil yapmaya ve emekliliğini geçirmeye gelen bireylerin de vazgeçilmezi olduğunu hatırlatmayı görev biliriz.

Emete İmge

Evrensel Hasta Hakları Derneği Başkanı

Avrupa Hasta Hakları Şartı