Günümüzün en sık rastlanan hastalıklarından biri olan Alzheimer, sanıldığı gibi sadece yaşlılarda ortaya çıkan bir hastalık değil. Alzheimer hastalığının risk faktörleri arasında birinci sırayı genetik faktör alıyor.
Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Oğuz Tanrıdağ, 21 Eylül Dünya Alzheimer Günü'ne ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
Dünyada ve Türkiye'de hala yaşlanmanın birinci risk faktörü olduğuna geniş ölçüde inanılıyor. Bu inanç geçen yüzyılın başlarında beyni incelemek için hiçbir tetkikin olmadığı zamanlarda ileri yaşlardaki insanlarda rastlanan demanslara dayanıyor. Bu gibi vakalarda ölümlerinden sonra yapılan otopsiler demansın nedeninin beyin damar hastalığı olduğunu göstermiş olmasına rağmen bu inanç devam etti. Yine aynı günlerde tanımlanmış olan Alzheimer hastalığı ise zaten yaşlılık demansı olarak değil, orta yaş demansı olarak tanımlanmıştı.
4 kromozomdan sadece biri ileri yaş Alzheimer'ı ile ilgili
Günümüzde Alzheimer hastalığıyla genetik bağlantısı olan 4 kromozomdan sadece birisinin ileri yaşlarda görülen Alzheimer'la ilişkili olması da bu kanıyı destekler. Üstelik bu ilişki içinde görülen Kromozom 19 da orijinal olarak Alzheimer genleriyle ilişkili olmayıp damar hastalıklarıyla ilişkilidir. Geri kalan 3 Kromozom olan 1, 14 ve 21 ise ailesel ve erken başlangıçlı Alzheimer'la ilişkilidir.
Süper Yaşlı Grubunda Alzheimer görünmüyor
Günümüzde yapılan beyin araştırmaları bu ilişkinin aksi yönünde sonuçlar ortaya koyuyor. Bu sonuçlardan biri 80 yaş ve sonrası herhangi diğer risk faktörü olmayanlar arasında tanımlanan Süper Yaşlı Grubudur. Süper yaşlılar gündelik anlamda herhangi bir işle uğraşmayı sürdüren, mutlu bir hayat sürmüş, genetik yatkınlığı olmayan ve diğer nörolojik ve psikiyatrik hastalıkları bulunmayan kişilerdir ve çoğunun zihin kapasitesi kendilerinden 25-30 yaş genç olanların düzeyindedir. Bu grup dışında yaşları 80 ve yukarısında olan ve zihinsel ve fiziksel olarak normal yaşamlarını sürdüren birçok insan olduğunu unutmayın!
Çünkü Alzheimer hastalığının yaşlanan insanlarda daha fazla görülmesinin nedeni yaşlılığa eklenen başka faktörlerdir. Bu faktörler arasında eğitim azlığı, sosyal çevre darlığı, olumsuz kişilik yapısı ve depresyon dikkati çekmektedir.
Alzheimer kadınlarda 2-3 kat daha fazla görünüyor
Alzheimer hastalığı kadınlarda en az 2-3 kat daha fazla görülen bir hastalıktır. Bunun nedeni; kadınlarda depresyonun ve inmenin fazlalığı ve menopoz sonrası beyni uyaran östrojen hormonunun azalmasıdır.
Bunların yanı sıra günümüzde Alzheimer hastalığının risk faktörleri arasında birinci sırayı genetik faktör almıştır. Bu faktör Kromozom 19'un hastalık parçacığı olan E4'ün hem anneden hem babadan kişiye geçtiği durumda daha belirgin olup, Kromozom 19'un hastalık koruyucu parçacığı olan E2'yi taşıyan kişiler hastalığa karşı korunmalıdır. Hastalık ve korunma potansiyelleri arasında denge olan E3 parçacığı ise normal sayılan popülasyonda en az % 75 oranında görülmekte olup bu kişilerde yukarıda sayılan faktörlerin varlığı hastalık potansiyelini arttırmaktadır.
Alzheimer riskini merak ediyorsanız sadece yaşınıza bakmayın!
Dolayısıyla, sadece yaşlanma Alzheimer hastalığı için risk faktörü değildir. Yaşlanmayla birlikte Alzheimer riskinizi merak ediyorsanız sadece yaşınıza bakmayın ve aşağıdaki önerileri gerçekleştirmeye çalışınız;
1. Aile riskiniz varsa ve hatta yok gibi görünüyorsa NPİSTANBUL Beyin Hastanesinde de yapılan genetik analiz yaptırın.
2. Yaşlanırken düzenli olarak nöroloji, dahiliye, endokrin ve kardiyoloji gerektiğinde de psikiyatri kontrollerinizi yaptırın.
3. Yaşlanmaya ve emekliliğe bakmadan düzenli hobiler edinin ve kafanızı olumlu şeylerle meşgul etmeye bakın. Kötü ve olumsuz beklentiler içinde yaşamanın kötülüğü öncelikli olarak sizedir.
4. Tekrar eden kısa dönem unutkanlıklarınız varsa daha bu aşamadan bunun anlamını öğrenmek için ilgili uzmanlar denetiminde beyin check-up'ı yaptırtın. Unutmayın ki, tek başına unutkanlık Alzheimer belirtisi değildir.
5. Alzheimer riskinizin varlığını ve yokluğunu öğrenmek için kendi başınıza tahmin yürütmekten ve sadece tahmin yürütenlerden sakının.
Alzheimer'da 10 uyarıcı belirti
1-Gündelik hayatı etkileyen unutkanlıklar. Özellikle yakın dönemi ilgilendiren randevu, toplantı, alışveriş listesi ve diğer her türden bilgiyle ilgili unutkanlıklar.
2-Planlama ve hesaplama zorlukları. Faturalar, yemek tarifleri, işlerin sırası ve süresiyle ilgili yaşanan zorluklar.
3-Daha önce sorunsuz yapılan iş ve ev görevlerinde aksama. Evin düzeniyle ilgili karışıklık, eşyaların nasıl kullanıldığıyla ilgili bilgilerin hatırlanmasında zorluk.
4-Zamanla ve yerlerle ilgili yaşanan kafa karışıklığı. Düzenli gidilen dükkanların, caminin, işyerinin bulunamaması. Günün saatlerini, günleri, ayları karıştırma. Evin odalarını karıştırma.
5-Görüntüleri algılama zorluğu. Bu zorluk hem yazıları okumada hem de şekil algısındaki bozuklukla ortaya çıkar. Bazı görüntüler çok önceleri görülmüş başka mekanlarla karıştırılabilir. İnsanların birbirine benzer yüz ifadelerinden farklı kimlik bilgileri çıkartılabilir. Trafikte sorun yaşanabilir.
6-Konuşma ve anlamada zayıflama, kelime sayısında azalma, anlam kaymaları görülebilir.
7- Eşyaları olağan yerlerinden farklı yerlere koymak ve unutarak yakınlarını kaybetmekle veya hırsızlıkla suçlama. Örnekler arasında ayakkabıyı buzdolabına koyma, yumurtaları yatak altında saklama gibi..
8- Yargılama ve karar vermede güçlük. Gündelik hayat içinde önceleri kolaylıkla alınan kararlar için uzun zamanlar geçirme, bir türlü karar verememe ya da olağandışı şaşırtıcı kararlar.
9- Sosyal aktivitelerden çekilme. Düzenli olarak yapılan sosyal birlikteliklerden vazgeçme. Sınıf toplantılarına gitmeme gibi. Buna karşılık eve kapanma ve tek düze yaşantıya geçiş.
10- Kişilik ve davranış değişiklikleri. Eli açık bir kişiyken cimri birisine, tersi biriyken savurgan birine dönüşmek. Abartılmış cinsel eğilimler ve çok üzerinde durma vs. Hiçbir şeyden zevk almama.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.