Ümmü Hüdayfe, Bağdadi'nin ilk eşiydi ve IŞİD'in Suriye ve Irak'ın büyük bölümünü acımasızca yönettiği dönemde onunla evliydi. Şu anda terörizmle bağlantılı suçlardan soruşturuluyor ve Irak'ta bir hapishanede tutuluyor.
Ümmü Hüdayfe 2014 yazında kocasıyla birlikte IŞİD'in o zamanlar Suriye'deki kalesi olan Rakka'da yaşıyordu.
Radikal cihatçı grubun aranan lideri Ebubekir el-Bağdadi sık sık başka yerlerde zaman geçiriyordu ve bunlardan birinde iki küçük oğlunu almak için eve bir koruma göndermişti.
“Çocuklara yüzme öğretmek için bir geziye çıkacaklarını söyledi” diyor Ümmü Hüdayfe.
Evde gizlice izlediği bir televizyon varmış. “O evde yokken açardım” diyor. Bağdadi televizyonun çalışmadığını sanıyormuş. Dünyayla bağlantısının kesildiğini ve 2007'den beri televizyon izlemesine ya da cep telefonu gibi diğer teknolojileri kullanmasına izin vermediğini söylüyor.
Korumanın çocukları almasından birkaç gün sonra televizyonu açtığını ve “büyük bir sürprizle” karşılaştığını söylüyor. Kocasının Irak'ın kuzeyindeki Musul kentinde bulunan El-Nuri Ulu Camii'nde konuşma yaptığını ve kendisini ilk kez ilan edilen İslami halifeliğin başı ilan ettiğini görmüş. Bu, savaşçılarının bölgenin kontrolünü ele geçirmesinden sadece birkaç hafta sonraydı.
El Bağdadi'nin uzun sakalı, siyah cübbesi ve Müslümanlardan biat talep eden görüntüsüyle yıllar sonra ilk kez kamuoyunun karşısına çıktığı görüntüler tüm dünyada izlendi ve Irak ve Suriye'yi kasıp kavuran IŞİD için önemli bir ana işaret etti.
Ümmü Hüdayfe, oğullarının Fırat'ta yüzmeyi öğrenmek yerine onunla birlikte Musul'da olduğunu öğrenince şoke olduğunu söylüyor.
Iraklı yetkililer IŞİD'deki rolünü ve grubun işlediği suçları soruştururken tutulduğu Irak'ın başkenti Bağdat'taki kalabalık hapishanedeki durumu anlatıyor. Uyuşturucu kullanımı ve seks işçiliği de dahil olmak üzere çeşitli suçlarla itham edilen mahkumlar hapishanede dolaştırılırken ve dışarıdan yiyecek teslimatları yapılırken ortalık gürültülü.
Kütüphanede sessiz bir yer buluyoruz ve iki saate yakın konuşuyoruz. Konuşmamız sırasında kendisini kocasından kaçmaya çalışan bir kurban olarak resmediyor ve IŞİD'in zalim faaliyetlerinden herhangi birine karıştığını reddediyor.
Hüdayfe'nin bu anlatımı, IŞİD üyeleri tarafından kaçırılan ve tecavüze uğrayan Ezidilerin açtığı davada anlatılanlarla tam bir tezat oluşturuyor. Ezidiler onu kaçırılan kızların ve kadınların cinsel köle olarak kullanılmasında işbirliği yapmakla suçluyor.
Röportaj sırasında bir kez bile başını kaldırmıyor. Kara çarşafı yüzünün sadece burnunun altına kadar olan kısmını gösteriyor.
Ümmü Hüdayfe 1976 yılında muhafazakar bir Iraklı ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiş ve 1999 yılında daha sonra Ebu Bekir el-Bağdadi takma adıyla tanınacak olan İbrahim Avad el-Bedri ile evlenmiş.
El-Bedri, Bağdat Üniversitesi'nde Şeriat (İslam hukuku) eğitimini bitirmişti ve Hüdayfe onun o zamanlar “dindar ama aşırı değil... muhafazakar ama açık fikirli” olduğunu söylüyor.
2004 yılında, ABD liderliğindeki Irak işgalinden bir yıl sonra, Amerikan güçleri El Bağdadi'yi gözaltına aldı ve IŞİD ve diğer cihatçı grupların üst düzey isimleri olacak diğer birçok kişiyle birlikte yaklaşık bir yıl boyunca güneydeki Bucca Kampı'nda bulunan gözaltı merkezinde tuttu.
Hüdayfe, Bağdadi'nin serbest bırakılmasından sonraki yıllarda değiştiğini iddia ediyor; “Çabuk sinirlenen ve öfke patlamaları yaşayan biri haline geldi” diyor.
Bağdadi'yi tanıyan başkaları da Bucca'da geçirdiği dönemden önce El Kaide'ye katıldığını söylüyorlar ama Hüdayfe'ye göre bu dönem Bağdadi'nin giderek aşırı uçlara kaydığı bir dönüm noktası olmuş.
“Psikolojik sorunlar yaşamaya başladı” diyor. Nedenini sorduğunda, ona “anlayamayacağı bir şeye maruz kaldığını” söylemiş.
Her ne kadar açıkça söylememiş olsa da, Hüdayfe, Bağdadi'nin “gözaltındayken cinsel işkenceye maruz kaldığına” inanıyor. Irak'ta ABD tarafından yönetilen bir başka hapishane olan Ebu Garip'ten o yıl ortaya çıkan fotoğraflarda mahkumların cinsel eylemleri taklit etmeye ve aşağılayıcı pozlar vermeye zorlandıkları görülüyordu.
Bu iddiayı ABD Savunma Bakanlığı Pentagon'a ilettik ancak henüz yanıt alamadık.
Onun militan bir gruba mensup olup olmadığını merak etmeye başladığını söylüyor. "Eve döndüğünde, duş alırken ya da uyumaya gittiğinde kıyafetlerini arardım.
“Hatta vücudunda çürük ya da yara var mı diye arardım... Kafam karışmıştı” diyor ama hiçbir şey bulamadığını anlatıyor.
“O zamanlar ona ‘yoldan çıktın’ demiştim... bu onu öfke nöbetine sürükledi.”
Sık sık ev değiştirdiklerini, sahte kimlikler kullandıklarını ve kocasının ikinci bir eşle evlendiğini anlatıyor. Ümmü Hüdayfe boşanmak istediğini ama kocasının çocuklarından vazgeçme şartını kabul etmediğini, bu yüzden onunla kaldığını söylüyor.
Irak 2006'dan 2008'e kadar süren kanlı bir mezhep savaşının içine düşerken, kocasının Sünni cihatçı gruplara katıldığından artık hiç şüphesi kalmamış. Bağdadi 2010 yılında Irak İslam Devleti'nin lideri oldu. 2006 yılında kurulan bu örgüt Iraklı cihatçı grupların çatı örgütüydü.
“Ocak 2012'de Suriye'nin İdlib kırsalına taşındık ve orada onun emir [lider] olduğunu kesinlikle anladım,” diyor Ümmü Hüdayfe.
Irak İslam Devleti, iki yıl sonra halifelik ilan eden daha geniş İslam Devleti grubunu oluşturmak için güçlerini birleştiren gruplardan biriydi - Tanrı'nın yeryüzündeki vekili olarak kabul edilen biri tarafından Şeriat'a uygun olarak yönetilen bir İslam devleti.
O dönemde Bağdadi'nin Afgan kıyafetleri giymeye başladığını, sakal bıraktığını ve tabanca taşıdığını söylüyor.
İç savaş sırasında Suriye'nin kuzeybatısında güvenlik durumu kötüleşince doğuya, daha sonra IŞİD “halifeliğinin” fiili başkenti olarak kabul edilecek olan Rakka şehrine taşınmışlar. Kocasını televizyonda gördüğünde burada yaşıyordu.
IŞİD'i oluşturmak üzere bir araya gelen grupların vahşeti zaten biliniyordu, ancak 2014 ve 2015 yıllarında vahşet daha yaygın ve daha korkunç bir hal aldı.
Bir Birleşmiş Milletler soruşturma ekibi, IŞİD'nin Irak'ın Ezidi azınlığına karşı soykırım yaptığına dair kanıtlar bulduğunu ve grubun cinayet, işkence, adam kaçırma ve köleleştirme gibi insanlığa karşı suçlar işlediğini bildirdi.
IŞİD, rehinelerin kafalarının kesilmesi ve Ürdünlü bir pilotun yakılması gibi vahşetlerini sosyal medya üzerinden yayınladı.
Bağdat'ın kuzeyindeki Speicher askeri üssünden memleketlerine dönen ve çoğunluğu Şii yaklaşık 1700 Iraklı askeri öğrenciyi katletti.
IŞİD ile yaşamaya giden bazı kadınlar şimdi o zamanlar neye bulaştıklarını anlamadıklarını söylüyorlar, bu yüzden Ümmü Hüdayfe'ye o zamanki görüşlerini sordum. O zaman bile resimlere bakamadığını söylüyor, vahşeti “büyük bir şok, insanlık dışı” olarak tanımlıyor ve “haksız yere kan dökmek korkunç bir şey ve bu bakımdan insanlık çizgisini aştılar” diyor.
Ümmü Hüdayfe kocasına “o masum insanların kanını” ellerine bulaştırdığı için meydan okuduğunu ve ona “İslam hukukuna göre onları tövbeye yönlendirmek gibi yapılabilecek başka şeyler de var” dediğini belirtiyor.
Kocasının IŞİD'in liderleriyle dizüstü bilgisayarından nasıl iletişim kurduğunu anlatıyor.
Bilgisayarı bir evrak çantasında kilitli tutuyormuş. “Neler olduğunu öğrenmek için bilgisayara girmeye çalıştım ama teknoloji konusunda cahildim ve benden her zaman şifre istiyordu” diyor.
Kaçmaya çalıştığını ama bir kontrol noktasındaki silahlı adamların geçmesine izin vermediğini ve onu eve geri gönderdiğini söylüyor.
Savaş konusuna gelince, bildiği kadarıyla kocasının “hiçbir çatışmaya ya da savaşa katılmadığını” söylüyor ve IŞİD Musul'un kontrolünü ele geçirdiğinde kocasının Rakka'da olduğunu ve daha sonra konuşma yapmak için Musul'a gittiğini ekliyor.
Bu vaazdan kısa bir süre sonra El Bağdadi, 12 yaşındaki kızları Umayma'yı, ailenin işleriyle ilgilenmekle görevli Mansur adında bir arkadaşıyla evlendirdi. Ümmü Hüdayfe bunu engellemeye çalıştığını ama dikkate alınmadığını söylüyor.
Iraklı bir güvenlik kaynağı bize Umayma'nın daha önce bir kez, sekiz yaşındayken Suriyeli bir IŞİD sözcüsüyle evlendirildiğini söyledi. Ancak ilk evliliğin, El Bağdadi evde yokken adamın eve girebilmesi için ayarlandığını ve bu ilişkinin cinsel boyutu olmadığını söyledi.
Ardından Ağustos 2014'te Ümmü Hüdayfe doğuştan kalp rahatsızlığı olan Nesibe adında bir kız çocuğu daha doğurdu. Bu olay, yaşları dokuz ile 30 arasında değişen dokuz Ezidi kız çocuğu ve kadını Mansur'un eve getirmesiyle aynı zamana denk geldi.
Onlar IŞİD tarafından köleleştirilen binlerce Ezidi kadın ve çocuktan sadece birkaçıydı; binlercesi de öldürülmüştü.
Ümmü Hüdayfe şoke olduğunu ve “utanç duyduğunu” söylüyor.
Grupta Samar ve Zena adında iki genç kız varmış (gerçek isimleri değil). Ümmü Hüdayfe, taşınmadan önce Rakka'daki evinde sadece birkaç gün kaldıklarını söylüyor. Ancak daha sonra aile Musul'a taşınmış ve Samar yeniden ortaya çıkarak yaklaşık iki ay onlarla birlikte kalmış.
Samar'ın babası Hamid'in izini sürdüm, gözyaşları içinde kaçırıldığı anı hatırladı.
İki karısı olduğunu ve onların, 26 çocuğu, iki erkek kardeşi ve aileleriyle birlikte Sincar'daki Hansur kasabasından kaçırıldığını söyledi. Kendisi yakındaki dağlara kaçmış.
Aralarında Samar'ın da bulunduğu altı çocuğu hâlâ kayıp. Bazıları fidyeler ödendikten sonra geri döndü, diğerleri ise tutuldukları bölgeler kurtarıldıktan sonra evlerine döndü.
Diğer kız çocuğu Zena ise yeğeni ve Suriye'nin kuzeyinde sıkışıp kaldığı düşünülüyor. Zena'nın kız kardeşi Suad, Ümmü Hüdayfe ile tanışmamış ama yedi kez köleleştirilmiş, tecavüze uğramış ve satılmış.
Hamid ve Suad, Ezidi kızların kaçırılması ve köleleştirilmesinde işbirliği yaptığı gerekçesiyle Ümmü Hüdayfe'ye karşı dava açtılar. Onun çaresiz bir mağdur olduğuna inanmıyorlar ve ölüm cezasına çarptırılmasını istiyorlar.
"Her şeyden o sorumluydu. Seçimleri o yaptı - bu ona hizmet edecek, bu kocasına hizmet edecek... ve kız kardeşim de o kızlardan biriydi” diyor Suad. Bunu eve dönen diğer mağdurların ifadelerine dayandırıyor.
“O, suçlu Ebu Bekir El Bağdadi'nin karısı ve o da tıpkı onun gibi bir suçlu.”
Ümmü Hüdayfe'ye Suad ile yaptığımız röportajın kaydını dinletiyoruz ve “Kocamın bir suçlu olduğunu inkar etmiyorum” diyor, ancak “başlarına gelenler için çok üzgün olduğunu” ekliyor ve kendisine yöneltilen suçlamaları reddediyor.
Ümmü Hüdayfe, kısa bir süre sonra, Ocak 2015'te, kaçırılan ve 18 ay boyunca rehin tutulduktan sonra esaret altında ölen ABD'li yardım görevlisi Kayla Mueller ile kısa bir süre görüştüğünü söylüyor.
Kayla'nın ölümüyle ilgili koşullar hala bilinmiyor. O zamanlar IŞİD, Kayla'nın Ürdün'ün düzenlediği bir hava saldırısında öldüğünü iddia etmişti, ancak ABD buna her zaman itiraz etti ve Iraklı bir güvenlik kaynağı şimdi bize onun IŞİD tarafından öldürüldüğünü söyledi.
2019 yılında ABD güçleri El Bağdadi'nin ailesinin bir kısmıyla birlikte Suriye'nin kuzeybatısında saklandığı yere baskın düzenledi. Bağdadi bir tünelde kıstırıldığında üzerindeki patlayıcı yeleği infilak ettirerek kendisi ve iki çocuğunu öldürmüş, dört eşinden ikisi ise çıkan çatışmada öldürülmüştü.
Ancak Ümmü Hüdayfe orada değildi - sahte bir isimle Türkiye'de yaşıyordu ve 2018'de tutuklandı. Bu yılın Şubat ayında Irak'a geri gönderildi ve o zamandan beri cezaevinde tutuluyor; yetkililer IŞİD'deki rolünü araştırıyor.
En büyük kızı Umayma onunla birlikte hapiste, 12 yaşındaki Fatima ise gençlerin tutulduğu bir gözaltı merkezinde kalıyor. Oğullarından biri Suriye'de Humus yakınlarındaki bir Rus hava saldırısında, diğeri babasıyla birlikte tünelde öldü; en küçük çocuğu ise yetimhanede kalıyor.
Konuşmamız bittiğinde başını kaldırıyor ve kısa bir süreliğine yüzünün tamamını görebiliyorum ama ifadesi hiçbir şey ele vermiyor. İstihbarat görevlisi onu götürürken, en küçük çocukları hakkında daha fazla bilgi almak için yalvarıyor. Şimdi hücresinde cezai suçlamayla karşılaşıp karşılaşmayacağını öğrenmek için bekliyor.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.