Demir eksikliği dünyada en sık görülen anemi yani kansızlık türü olarak biliniyor. Özellikle az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde anemi oranları oldukça yüksek seyrediyor.
İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, kolayca teşhis edilebilen bu hastalıkla ilgili bilinmesi gerekenleri ve doğal demir kaynaklarını şöyle anlattı…
İşte en önemli nedenleri
Kansızlıkta kayıp, bağırsaklar ve kadınlarda genital yolla olur. Kronik kan kayıplarının bir kısmı sinsi seyreder ve herhangi bir belirti ve bulguya yol açmaz. Mide ülseri, mide fıtığı, yemek borusu-midedeki varisler, mide ve bağırsaklarda yer alan kanserler, kolon polipleri, ülseratif kolit-Crohn hastalığı gibi iltihabi bağırsak hastalıkları, parazitler, kronik aspirin ve kan sulandırıcı ilaç kullanılması gibi nedenler demir eksikliği kansızlığına yol açabilir.
Nasıl beslenmeliyiz?
Demir denince akla ilk gelen ıspanaktır ama sanılanın aksine ıspanakta fazla miktarda demir bulunmamaktadır. Ispanak folik asit ve beta karoten bakımından zengin bir besin kaynağıdır. Yumurta iyi bir demir kaynağıdır. Ispanaklı veya kıymalı yumurta demir eksikliğini gidermede yardımcıdır. Demirden zengin besinler sakatat türleri, kırmızı et, yumurta sarısı, kuru erik, kuru üzüm, baklagiller, yeşil sebze ve meyvelerdir. Sakatatların 100 gramında 8-10 mg, kırmızı etin 100 gramında 6-8 mg demir vardır. Kırmızı ete rengini veren demirdir. Tavuk ve balık etlerinin renginin beyaz olması demir miktarının azlığı ile ilişkilidir. Ceviz, fındık, fıstık, badem gibi kuruyemişler iyi demir kaynaklarıdır. Tüm bitkisel ürünlerde az veya çok demir vardır. Hayvanlar demiri kendisi yapmaz, yedikleri bitkilerden alırlar. Hayvansal gıdalarda demir hem daha fazla vardır hem de daha kolay emilir.
Demir emilimini neler azaltır?
Fazla miktarda çay içmek demir emilimini azaltabilir. Bu nedenle yemek sonrası değil, yemekten 2 saat kadar sonra çay içilmesi uygun olacaktır. Çayın limonla birlikte içilmesi ise demir emilimini kolaylaştırır. Yeşil ve siyah çay, kahve ve kola gibi içecekler demir emilimini azaltabilir. Bunlar yemeklerle birlikte içilmemelidir. Süt ve süt ürünlerinde bulunan kazein, fosfat ve kalsiyum demir emilimini engelleyebilir. Demir eksikliği olanlar süt ve süt ürünlerini tüketmemelidir. Kalsiyum, hem hayvansal hem de bitkisel demir emilimini güçleştirebilir. İşlenmemiş tahıllar daha fazla demir içerir. Beyaz pirinç ve beyaz unda ise bu mineral azdır.
Teşhis yolları
Kansızlığa bağlı genel şikayetler, belirti ve bulguların yanı sıra demir eksikliğine özgü sayılan belirti ve bulgular da mevcuttur. Halsizlik, çabuk yorulma, ağız kenarında çatlaklar, yutma güçlüğü, tırnaklarda enine çizgilenmeler, kolay kırılma, tırnaklarda düzleşme ve çukurlaşma, saçlarda kuruma ve kolay kırılma demir eksikliğini düşündüren bulgulardır. Kan demiri, serum total demir bağlama kapasitesi, ferritin düzeylerine bakarak tanı rahatlıkla konulabilir.
Erkeklerde kanser işareti olabilir
Kadınlarda adet kanamalarına bağlı olarak demir eksikliği kansızlığı sık olarak ortaya çıkarken, erişkin bir yaştaki erkekte ortaya çıkan demir eksikliği anemisi mutlaka ciddi bir bulgu olarak ele alınmalıdır. Erkekte demir eksikliği anemisi kanserlerin özellikle mide-bağırsak kanserlerinin ilk belirtisi olabilir. Erken tanı ve tedavi ise hayat kurtarıcıdır. Böyle bir durumda mide-bağırsak sisteminin endoskopik olarak incelenmesi tanı açısından çok önemlidir. Kadınlarda yine adet kanamaları ile açıklanamayan demir eksikliği kansızlığı, jinekolojik tümörler açısından alarme edici olmalıdır.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.