ABD'deki bilim insanları, bir Covid-19 aşısı sonrasında insanların yaşadığı yan etkilerin üçte ikisinden fazlasının aşının kendisinden ziyade plasebo etkisinin olumsuz versiyonundan kaynaklandığını ortaya koydu. Araştırmacılar, "nosebo etkisi" olarak adlandıran bu durumun baş ağrısı, yorgunluk, kol ağrısı gibi bildirilen tüm yaygın yan etkilerin ilk dozdan sonra yaklaşık yüzde 76'sını; ikinci dozdan sonra ise yaklaşık yüzde 52'sini oluşturduğunu buldu.
Jama Network Open adlı bilimsel dergide yayımlanan yeni bulgular, baş ağrıları, kısa süreli yorgunluk ve kol ağrısı gibi daha hafif yan etkilerin önemli bir kısmının aşının bileşenleri tarafından değil, kaygı gibi nosebo tepkisini oluşturduğu düşünülen diğer faktörler tarafından üretildiğini gösterdi.
PLASEBO VE NOSEBO ETKİSİ NEDİR?
Plasebo, kişilerin sağlık durumlarına ilişkin olumlu beklentilerinin, nosebo ise negatif beklentilerinin etkisine deniliyor. Plasebo yararlı sonuçlara, nosebo ise olumlu sonuçlara oluyor.
Placebo, etkisiz bir ilaç alımında pozitif bir beklentiyle olumlu bir sonuç çıkması anlamına gelirken; nosebo etkisi, kişinin bir durumla alakalı negatif beklentilerinden olumsuz etkilemesiyle ortaya çıkıyor.
KAMUOYUNDA FARKINDALIK YARATILMALI
Çalışmanın yazarları, nosebo etkisi hakkında daha iyi bir kamuoyu bilgisinin, bazı insanları tereddüte düşüren endişeleri azaltarak Kovid-19 aşısı alımını artırabileceğini savundu.
Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden Prof. Dr. Ted Kaptchuk, "Hastalara, yaptıkları aşının plasebo etkisine benzer yan etkileri olduğunu söylemek, aslında kaygıyı azaltır ve hastaların yan etkiyi düşünmemelerini sağlar" dedi.
Bununla birlikte, Boston'daki Beth Israel Deaconess Tıp Merkezi'nden Kaptchuck ve Dr. Julia Haas, 12 Covid aşısı klinik denemesi sırasında bildirilen yan etkileri analiz etti. Her klinik denemede plasebo grubundakilere aşı yerine aktif olmayan tuz çözeltisi enjeksiyonları verildi. Ancak, denemelere katılan gönüller aşı ya da tuzlu su alıp almadıklarını bilmiyordu.
İLK ENJEKSİYONDAN SONRA YAN ETKİLER GÖRÜLDÜ
Araştırmacılar, ilk enjeksiyondan sonra plasebo gruplarındakilerin yüzde 35'inden fazlasının baş ağrısı ve yorgunluk gibi "sistemik" yan etkiler yaşadığını ve yüzde 16'sının enjeksiyon bölgesinde kol ağrısı, kızarıklık veya şişlik gibi rahatsızlıklar bildirdiğini aktardı.
Beklenildiği gibi, gerçek aşı yaptıranların yan etki yaşama olasılığı daha yüksekti. Bu grubun yüzde 46'sı sistemik semptomlar bildirdi ve üçte ikisi enjeksiyon bölgesinde kol ağrısı veya diğer lokalize semptomlar yaşadı.
Araştırmacılar ikinci aşıdan sonra yan etkilere baktıklarında, sırasıyla yüzde 61 ve yüzde 32 oranlarında, plasebo grubuna kıyasla aşı grubunda baş ağrısı veya diğer sistemik semptomların oranının neredeyse iki katı olduğunu buldular. Fark, enjeksiyon bölgesindeki rahatsızlıklar için daha da büyüktü, aşı olanlarda yüzde 73'e ve plasebo grubunda yüzde 12'ye ulaştı.
Çalışmanın yazarları, genel olarak Covid-19 aşısı denemelerinde bildirilen yaygın yan etkilerin, başta baş ağrıları ve yorgunluk olmak üzere, yaklaşık üçte ikisinin, nosebo etkisinden kaynaklandığını hesapladı.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.