Kültür ve Edebiyatımızda Bir Çınar: HARİD FEDAİ

Kıbrıslı araştırmacı-yazar-şair Harid Fedâi; 12 Ekim 1930 tarihinde Lefke'de  doğdu. İlk ve orta öğrenimini Lefke ve Lefkoşa'da  yaptı. Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü’nü bitirdi (1953). Kıbrıs'ta çizim teknisyeni ve öğretmen olarak çalıştı (1951-1956). Sonra İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde okudu (1960). Kıbrıs'ta öğretmenlik, eğitim müfettişliği, radyo yöneticiliği, Girne Amerikan, Lefke ve Doğu Akdeniz Üniversitelerinde ders verdi. Edebiyata şiirle girdi. Sonra araştırmalara yöneldi. Yazıları Yeni Kıbrıs, Söz, Varlık, Kültür Sanat gibi dergilerde yayınlandı. Harid Fedai, özellikle Kıbrıs Türk Kültürü üzerine yaptığı araştırmaları ve şiirleriyle tanınmaktadır. 1985’den bu yana Kıbrıs, Türkiye ve başka ülkelerde ulusal ve uluslararası birçok kongre ve toplantılara katılarak bildiriler sunmuş; gerek Kıbrıs, gerekse Türkiye’de araştırma-inceleme yazıları yayımlanmıştır. Kitapların çoğu KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı yayınları arasında çıktı. Şiirlerinden seçkin bir demeti Koza (1997) adlı kitapta topladı; Türk Bankası Kültür-Sanat Ödülü’nü (Haşmet Gürkan’la birlikte) Şubat 1987, İstanbul Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırma ve Uygulama Merkezi Bilim Ödülü’nü ise Ekim 1998’de aldı. Türk Dil Kurumu’nun Haberleşme Üyesi’dir. Geçmiş kültürümüzde bilinmeyen pek çok noktayı yaptığı araştırmalarla ve eski Türkçeden günümüz Türkçesine yaptığı çevirilerle bizlere kazandırmıştır. Özellikle Eski Basın’dan günümüze kazandırdığı aktarmalarla, tarih ve edebiyatımızda dahası kültürümüzde unutulmaya yüz tutmuş nice bilgileri bugüne taşıyarak Kıbrıs Türk Kültür ve edebiyatına büyük katkıda bulunmuştur. Eserlerinden Bazıları: Şiirleri: Koza ((1997). Araştırmaları: Kıbrıs Müftüsü Hilmi Efendi (1987), Kıbrıslı Âşık Kenzî Divanı (3 cilt, 1089-1993), Ruh-i Mecrûh: Kaytaz-zâde Nâzım Efendi (Müşterek, 1993), Fethiyye-i Cezîre-i Kıbrıs (Pîrî Efendi), 1997), Adsız Kitap (Müsevvidzâde Osman Cemal Efendi) (Müşterek, 1997), Türkiye Dışındaki Türkiye Edebiyatları Antolojisi-9: Kıbrıs Türk Edebiyatı (1997), Kıbrıs Efsaneleri (1997), Kıbrıs Tarihi (Ziver Bey) (1999). Hatıralar (Fadıl Niyazi Korkut) (Müşterek, 2000). Diğer eserleri: Kıbrıs'ta Masum Millet Olayı (1986), Kıbrıs Sanayi Mektebi (1997), Lefkoşe Mevlevihanesi (Müşterek, 1997). Çevirisi: Zenda Mahkûmları (A. Hope'dan, 1952).  Şiirlerinden Örnekler :   TEMMUZ GÜZELLEMESİ Havalimanına sığmaz olurum Salınarak sökün ettiğin an Ağzıma gelir yüreğim Bilesin. Dizeler divana durur belleğimde Hoş geldin demek için sana Gülücükler taşar yanaklarından Dizlerim tutmaz olur. Sonra… Başlarsın konuşmaya Dilimin güzelliği sendedir Sana yangınlığım biraz da bundan… Salamis denizinin anlatacakları varmış Osmanlı’dan, Venedik’ten, Lüsignan’dan Bizans’tan, Roma’dan, Eski Yunan’dan Dalgaları haberci gönderir durur Kumsala yayılıp geri dönerler Efsane artığı ak köpüklerle Sen yokken, sahil yoktur, dünya yoktur… Desdemona yollarını gözlemekte nicedir Biliyordur, Akdeniz masallarını seversin sen Döner, bana anlatırsın Yıldız boyu… Şafak sökene değin Ellerim iki örgülü saçlarına uzalı İki ebru gülümserken yanaklarında Yıldız boyu… Şafak sökene değin Pakistan Geceleri baygınlığında… İZMİR ŞİİRİ 94 Temmuz'unun bir akşamüstü Koşar adım indi ikiçeşmelik'ten Caketi sağ omzunda Basamakları ikişer ikişer geçerekten.   Konuk Meydanı'ndaki bank'a oturdu Sol yanını boş bırakarak Bir kız çocuğu geçti elinde paket Güzelim İzmir inciri Tariş'ten Bir yürüyerek bir durarak.   Denize baktı adam Bakır bir tepsi gibi ta uçta güneş Karşı sahilde biryerlerdeydi sevdiği kadın Baktı... O'nu düşünerek.   Sonra... daldı "Gâvur İzmirli" günlerine kentin Ardından... çekilen sancağı anımsadı. Hükümet Konağı'na. Düğünlerden bir düğün Ve bir ses duydu ta yüreğinden: -Ne bulunmaz gündü o gün!   Vapur düdüğüyle ürperiverdi içi Doğruldu "Hazır ol!"a geçer gibi yerinden Başladı kalabalığı taramağa gözleri Birer birer, tekerek tekerek Ve açılıverdi apansız: O'ydu gelen: başak saçlı, saz benizli, dal boylu Uzun eteği içinde yel yeperek.   Elele vermişler Kordonboyu'nda Konuşmadan bakışmışlar Taşı gediğine koydu yalıçapkım: -İkisi de ikinci baharın burcunda Birbirlerine nasıl da yakışmışlar!     Vakit, gecenin on'una doğru... Asansör'de bir masada yüzyüze Kavuşuk ellerine dayalı çeneleri Bir süre gülümseyip durdular Şarkılar yankılandı her yanda Tepsi tepsi taverna mezeleri Daha bir güzeldi sürahide içkiler Epey geçti... kalkıp doğruldular Süzgün bakış, çakırkeyif   Hepten nazlı, yakamozlu İzmir koyu Konuştular, düş kurdular Sarı Yıldız göz kırpışta Ezgiler sıralandı Kordonboyu -Bir ataş ver cigaramı yakayım       AÇIK ÇAĞRILI Bir akşam Kıbrıs'a gel apansız Dolunay yüzünde gülümser gibi olsun. Boynuma sarıl sımsıkı, öp beni, Ayakların yerden çekili kalsın.   Opium hareli Türkmen gözlerin Çözsen, yüreğim çıkar tekörgülü saçından Kaç baharın özlemi var derinde...   Billûr bir köşktür gönlüm, her yanı sırça, 'yok sevda'lara dönük, bilirsin!   Yediveren, günneşirler açarken...   Gün akşamdı: Yüzbirevler vardiyanın narası Ak yelkenler hilal-içi sıralı, "Altından çivilerle çakılı" kalmış, uyuyor. Lüsignen artığı yaşlı şövalye, Mazgal mazgal esnerken Cafer Paşa Hüseyni'den seslenir, Bir incecik elif'ten. Abe de la Pe'nin o ivecen rahibi, Geç kalmıştır beşbelli, Çataluçlu değneğini vuraraktan geçiyor, Son savrulan harman gibi, Kara cübbe bir yanda, bir yanda ipi...   Kordonboyu masaların cümbüşü var, az sonra, Ak çağrılı mumlar ile simgeli...   Gün akşamdı: Söyleşinin can-alıcı yerinde, Bir 'kadın' seveceksen, dedi gönlüm, usulca, Mutlaka biblo gibi, bir meltem eser gibi, Yani, Gülümser gibi olsun!   Göçmen kuşlar güneylere uçarken...   KAYNAKÇA Atun, Suna. Kıbrıs Türk Edebiyatı. SAMTAY VAKFI Yayınları:36. Lefkoşa, 2009. Kıbrıs Türk Edebiyatı.KKTC Eğitim Bakanlığı Yayınları. Kasım, 1989. Serdar, Gülgün. Şairlerimiz Şiirlerimiz. Lefkoşa, 2000. Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi. Cilt 9. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1997. http://www.yasamoykusu.com/biyografi-1071-Harid_Fedai http://www.starkibris.net/index.asp?haberID=125396 http://www.cypnet.co.uk/ncyprus/literature/haridfedai.html http://www.hazarsiiraksamlari.org/85/siirler/harid-fedai.1.html