Kıbrıs Müzakereleri çerçevesinde oluşturulması hedeflenen ve çözümden sonra devreye girecek olan Mülkiyet Komisyonu’nun yanı sıra, adada bir de Mülkiyet Mahkemesi kuruluyor. Mülkiyet Mahkemesi, mülkiyet ile ilgili sorunların çözümündeki en üst merci olacak.
ÖNEMLİ BİR DÖNEMEÇTEN GEÇİLDİ
Kıbrıs Müzakerelerinin 6 konu başlığı altında bulunan mülkiyette önemli bir dönemeç daha geride bırakıldı. 3 ayaklı bir aşamayı oluşturan mülkiyet konusunda kategoriler oluşturuldu. Sırada kriterlerin netleşmesi ve buna bağlı olarak Mülkiyet Komisyonu’nun oluşması ile Kıbrıs Türk ve Kıbrıs Rum mülkiyetlerinin yeni federasyonda nasıl şekilleneceğinin belirlenmesi kaldı. Mülkiyet Komisyonu’na bağlantılı olarak, ülkede iki toplumlu bir de Mülkiyet Mahkemesi oluşturuluyor.
MÜLKİYET MAHKEMESİ OLUŞACAK
Mülkiyet Komisyonu’nun ürettiği kararlara itiraz edecek vatandaşların haklarını iç hukuk yolu ile aramalarına olanak verecek olan Mülkiyet Mahkemesi, sorunların çözümü ve mülk sahiplerinin mağduriyetlerini engellemek amacı ile karar üretecek. Vatandaşlar, bu mahkemenin verdiği kararları da tatmin edici bulmaz ise Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvurabilme hakkına sahip olacak.
Oshan SABIRLI
Kıbrıs Müzakereleri çerçevesinde mülkiyet konusu üzerindeki sis perdesi yavaş yavaş aralanıyor. Mülkiyet ile ilgili 3 aşamalı bir program izlenirken, liderler mülkiyet kategorileri konusunda uzlaştı. Kıbrıs’ın kuzeyinde ve güneyinde mülkiyetlerin içinde bulunduğu durum ile ilgili kategoriler belirlendi. 2’nci aşamada mülkiyet kriterlerinin netleşmesi hedefleniyor. Mülkiyet kriterlerinin netleştirilmesi ve burada da konsensüse varılması sonrasında iş, çözüm sonrasında kurulacak Mülkiyet Komisyonu’na kalacak.
Bu komisyon ise çalışmalarını toprak başlığı ile belirlenecek iki bölgelilik esasları çerçevesinde ve belirlenen kriterler doğrultusunda çözecek.
KATEGORİLER BELİRLENDİ
1974 sonrasında oluşan yeni yapı ile etkilenen mülklerin durumunun ne olduğuna dair Talat – Hristofyas döneminden başlayan bir süreç takip edildi. Bu süreç sonrasında geçtiğimiz gün liderlerin de katılımı ile mülkiyetlerin kategorilerinde uzlaşı sağlandı. Bu çeşitlemesi yapılan mülklerin, hangi koşullarda, kime ve ne şekilde kalacağı yönündeki kararları ise hem Türklerin hem de Rumların eşit sayıda yer alacağı, çözümden sonra kurulacak Mülkiyet Komisyonu karar verecek.
Mülkiyet sorununda asıl önemli olan nokta ise, mülkiyet kategorileri dışında, kriterlerin ne olduğu doğrultusunda. Müzakereler çerçevesinde oluşturulan Mülkiyet Çalışma Grupları ayrı ayrı ve birlikte yaptıkları toplantılarda bir dizi karar üretmeye çalışırken, müzakereciler ve liderler de bu konu üzerinde yoğun bir mesai harcıyor.
EŞİTLİK TEMELİNDE UZLAŞILDI
Çözüm sonrasında devreye girecek olan Mülkiyet Komisyonu, alanında uzman kişiler tarafından oluşturulacak. Kararlar verilirken BM tarafından da onaylanan kriterler çerçevesinde ortak karar üretmek için 3’e 3 mantığından yola çıkılacak. Detay Gazetesi'nin edindiği bilgilere göre bu komitenin kararlarında uzlaşıya varılamaması ve eşitlik oluşması durumunda, alanında uzman yabancı bağımsız uzmanların da onayına ihtiyaç duyacak. Kıbrıslı Türk ve Kıbrıslı Rum Müzakere Heyetleri arasında ciddi bir fikir birliğine varılan bu yapıda komisyon üyelerinin sayısı henüz netlik kazanmazken yapının eşitlik temelin oluşturulması ise karara bağlandı.
ETKİLİ VE FONKSİYONEL BİR KOMİSYON 
Kıbrıs’ın kuzeyindeki mülkiyetler ile ilgili Türk üyelerin çoğunlukta olduğu ve yabancı hukukçuların da bulunduğu Taşınmaz Mal Komisyonu benzeri bir komisyon kurulacak. Bu komisyon TMK’dan çok daha hızlı ve etkin çalışacak. Komisyonun etkili ve fonksiyonel olmasının normalizasyon sürecini hızlandıracağı ve belirsizlik ortamının giderilmesi için çalışacağı ifade ediliyor. Çözümün hemen sonrasında kurulması ve hızlı bir şekilde karar vermesi amaçlanan komisyon mahkeme gibi uzun uzun çalışmayacak. Kriterlerin net şekilde ortaya konulması ile birlikte çok hızlı karar üretmesi ve bu doğrultuda takas, tazminat ve iade kararlarından birisi yönünde mülkiyetin yapısına göre karar vermesi bekleniyor.
ALT KOMİSYONLAR OLUŞACAK
Mülkiyet konusunda müzakerelerde ortaya çıkacak kriterler doğrultusundaki net tablo ile birlikte toprak başlığı bundan sonraki süreçte etkili olacak. Üretilen kararlar toprak başlığında öngörülen yeni harita çalışması ile iki bölgelilik ve iki toplumluluk esasında, iade de dahil kararlar üretebilirken, özellikle tazminat ve takasın ağırlıklı olduğu, mülkiyetin yapısı çerçevesinde yeni kararlar üretilmesine olanak sağlayacak. Komisyonun altında çalışacak alt komiteler, ihtiyaçlara cevap vermek amacı ile farklı branşlarda da çalışma yapacak gruplar oluşturulacak. Detay Gazetesi'nin edindiği bilgilere göre bu gruplar bölgesel bazlarda mülkler ile ilgili teknik çalışmaları, hesaplama ve incelemeri gerçekleştirecek ve üst komisyonun gerekli çalışmalarını yürütecek.
MÜLKİYET MAHKEMESİ
Mülkler konusunda en önemli karar verici merci Mülkiyet Komisyonu olacak ama bu komisyona bağlı olarak bir de Mülkiyet Mahkemesi kurulması konusunda karar üretildi. Komisyonun aldığı kararlar ile ilgili Mülkiyet Mahkemesi de çözümle birlikte devreye girecek. Detay Gazetesi'nin edindiği bilgilere göre hukukçulardan oluşacak bu Mülkiyet Mahkemesi, Komisyon’un aldığı kararları değerlendirecek ve komisyon kararlarına yapılacak itirazlar bu mahkeme tarafından ortaya konulan kriterler ile yeniden gözden geçirilecek. Mülkiyet sahibinin itirazlarında, ülke içindeki son söz bu mahkeme tarafından verilecek. Vatandaşların, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvurması için iç hukuk yolu yine bu mahkeme olacak.
TAZMİNAT KONUSU
Kıbrıslı Rumların takas ve iadeye nazaran yaşanan süreç içinde tazminatı tercih ettikleri ve yeni oluşacak federasyonun normalizasyon sürecinde de tazminatın daha yoğun olarak talep edileceği, kararların bu yönde üretilmesi için de tutum geliştirildiği öğrenildi. Taşınmaz Mal Komisyonu’na Mart 2006 ile Eylül 2015 tarihleri arasında yapılan 6,209 başvuruda Kıbrıslı Rumların Kıbrıs’ın kuzeyinde bıraktıkları mülkiyetlerinin çözümü için tazminatı daha çok tercih ettikleri de görülüyor.
(DETAY ÖZEL)
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.