Hazırgiyimin 2 uluslararası devi İsveçli H&M ve İngiliz Next’in Türkiye’de üretim yaptırdığı fabrikalarda çocuk işçi tespit ettiği ortaya çıktı. Markalar, bu gelişme üzerine söz konusu tedarikçilerle kontratını sonlandırdı. 180 ülkede 6 bin 500’den fazla şirketin insan hakları üzerindeki etkilerini araştıran bağımsız sivil toplum örgütü İş ve İnsan Hakları Araştırma Merkezi (BHRRC) tarafından hazırlanan raporda Türkiye’de kayıtdışı çalışan Suriyeli mültecilerle ilgili çarpıcı bilgiler paylaşıldı.
İngiliz gazetesi Independent’ın gündeme getirdiği rapora göre, dev markaların bu konuda hükümet yetkilileriyle yaptıkları görüşmeler, Suriyelilere çalışma izni verilmesi planında önemli bir etken oldu. Raporda, “Global markaların bu konuda takındığı kararlı tutumun, Türkiye hükümetinin Ocak 2016’da Suriyeli göçmenlere çalışma izni çıkarmasını sağlayacağı” ifadesi kullanıldı.
Resmi rakamlara göre Türkiye’de Suriyeli mülteci nüfusu 2.2 milyona ulaştı. Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu’nun (TİSK) Aralık 2015’te yaptığı açıklamada da 150 bini Gaziantep’te olmak üzere yaklaşık 400 bin Suriyelinin Türkiye’de kaçak çalıştığı öngörülmüştü. Durumu giyim sektörü açısından 2015 yılı kapsamında inceleyen BHRRC’nin raporu, 28 firmaya yöneltilen soruların yanıtlarına göre oluşturuldu.
4 MARKA TESPİT ETTİ
Adil Emek Derneği (FLA) ve Etik Ticaret İnisiyatifi (ETI) ile hazırlanan 18 soruya Adidas, C&A, H&M, Inditex, Next, Nike, Primark, Puma, KİK ve White Stuff markaları yanıt verdi. H&M, C&A, Next ve Primark, Türkiye’deki tedarikçilerinin fabrikalarında yapılan denetimlerde Suriyeli işçiye rastladıklarını belirtti. H&M ve Next, ayrıca, üretim tesislerinde Suriyeli çocuk işçiyle karşılaştıklarını da açıkladı.
NAKIŞÇI ÇOCUK EĞİTİME YÖNLENDİRİLDİ
Türkiye’de mağazacılığa 2010’da başlayan H&M, çocuk işçi konusunda hassasiyetine dikkat çekerek, “Tedarikçimizde çocuk işçiye rastlarsak o firmayla ilişkimizi kesiyoruz” açıklamasını yaptı. Türkiye’de nakış tedarikçisinde çocuk işçi çalıştırıldığını tespit ettiklerinde sivil toplum kuruluşlarıyla iletişime geçildiğini belirten marka, şu bilgileri paylaştı: “Çocuk için en uygun eğitimi saptayarak bu eğitimi alabilmesi için aksiyon planına geçtik.''
SADECE C&A ADRES VERDİ: MERSİN
H&M
72 ana tedarikçi: 4 fabrikada Suriyeli mülteci tespit etti. 1 fabrikada Suriyeli çocuk işçiye rastladığını belirtti.
NEXT
22 ana tedarikçi: Denetimlerde 10 fabrikada Suriyeli mülteciye, 2 fabrikada Suriyeli çocuk işçiye rastladığını açıkladı.
C&A
87ana tedarikçi: 2 fabrikada, toplam 10 Suriyeli mülteci tespit etti. İki tesisin de Mersin Serbest Ticaret Bölgesi’nde yer aldığını kaydetti.
PRIMARK
Tedarikçi ve işçilerle ilgili net sayı vermeyip 2015’te az sayıda üretim tesisinde Suriyeli mülteci tespit ettiğini bildirdi.
‘ÇALIŞMA İZNİ ÇIKMASINDA LOBİ FAALİYETLERİ ETKİLİ’
Dev firmaların lobi faaliyetlerinin Suriyelilere çalışma izni çıkması konusunda etkili olduğu ifadesi kullanılan raporda, markalara, mültecilerle ilgili konunun yasal çerçeveye alınması açısından Türkiye hükümetiyle temasa geçip geçmedikleri de soruldu. C&A’in yanıtında, Başbakanlık Başdanışmanı Muhammed Murtaza Yetiş’e bir mektup yazıldığı, ayrıca 1 Ocak’ta kendisiyle yapılan toplantıda mültecilerin yasal çalışma olanaklarına sahip olması konusundaki ihtiyacın dile getirildiği ifade edildi. H&M de FLA ve ETI ile hükümete mektup gönderdiklerini, 12 Ocak’ta da Başbakanlık Başdanışmanı’nın katılımıyla FLA’nın organize ettiği bir toplantı yaptıklarını belirtti. Raporda, net bir eylem planı hazırlayan tek markanın Next olduğu vurgulandı. Eylem planında, çalışma izni olan Suriyelilerin maaşlarının kontrol edileceği, çocuk işçilerin ise eğitime yönlendirileceği ve gelirinden mahrum kalmaması için ailesine ödeme yapılacağı kaydedildi.
İST. TEK- HAM. İH. BİRLİĞİ İSMAİL GÜLLE:
İkinci büyük üreticiyiz karalamaya çalışıyorlar
“Türk tekstil sektörü Avrupa Birliği’nin ikinci büyük üreticisi konumda. Dünya standartlarında, kaliteli ürünler ürettiğimiz için AB bizi tercih ediyor. Ucuz işçi çalıştırdığımız için değil. Bu haberler karalama kampanyası.”
İHKIB BAŞKANI HİKMET TANRIVERDİ:
14 bin ihracatçıyı tek tek gezdirebiliriz
”Bu uydurma haberlerle Türkiye’nin üretim, istihdam ve ihracatta lokomotifi olan hazır giyim sektörüne zarar verilmeye çalışılmasını içime sindiremiyorum. Biz,14 bin ihracatçı firmamızı tek tek gezdirmeye hazırız.”
TGSD BAŞKANI ŞEREF FAYAT:
‘Kesinlikle böyle bir şey yoktur’ diyemem
“TÜİK’e göre sektörün kayıtdışı oranı yüzde 40-45. Bu ortamda ‘Kesinlikle böyle bir şey yoktur, çocuk işçi olmaz’ diyemem. Büyük üreticilerin bunu yapması için aklını kaçırması lazım çünkü kontratı feshedilir. Ama taşeronlar münferit yapmış olabilir.”
TYH TEKSTİL ÜYESİ RAMAZAN KAYA:
Avrupalı markalar mülteci alarmında
“Avrupalılar yalnız çocuk işçi değil, taciz, sigortasız işçi konularında da hassas. Zaten yaklaşık 1 yıldır mülteci alarmına geçtiler. Denetimler sıklaştı. Kontratı hemen fesheder, siparişi teslim almazlar. Sipariş bedelinin 10 katı para cezası verebilirler.”
TÜRKİYE'DEN LC WAIKIKI DE DAHİL EDİLDİ
SORULARI TAM YANITLAYANLAR: Adidas, C&A, H&M, Inditex, Next, Nike, Primark, Puma, KİK ve White Stuff
KISA BILGI PAYLAŞANLAR: Arcadia Group, ASOS, BHS, Burberry, Debenhams, Hugo Boss, Marks&Spencer, Superdry
YANIT GÖNDERECEĞINI BELİRTENLER: GAP, New Look, Otto Group, Tchibo, LC Waikiki
KATILMAYI REDDEDENLER: Monsoon, VF
GERİ DÖNÜŞ YAPMAYANLAR: Esprit, River Island, s.Oliver
SURİYELİLERİN 400 BİNİ KAYIT DIŞINDA
- Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu’nun (TİSK) son açıkladığı verilere göre Türkiye’de sayıları 2.2 milyonu aşan Suriyelilerden 400 bini kayıtdışı çalışıyor.
- Suriyelilerin yüzde 54’ü 18 yaşından küçük. Kayıtlı çalışan Suriyeli sayısı 3.686. Türkiye’de doğan Suriyeli çocuk sayısı 150 bini aştı.
- Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) raporuna göre kayıtdışı çalıştığı öne sürülen 400 bin Suriyelinin üçte biri asgari ücretin altında maaş alıyor.
- Şanlıurfa’da işyerlerinin yüzde 27’si Suriyeli çalıştırıyor. Çalışanların yüzde 80’e yakını 21-25, diğerleri ise 14-20 yaş aralığında.
- 11 Ocak’taki Bakanlar Kurulu toplantısı sonrasında Suriyelilere çalışma izni verilmesi yönünde karar alındı. Karar aynen çıkarsa Suriyelilerin sayısı çalıştıkları işyerlerinde çalışanların yüzde 10’unu geçmeyecek.
‘KURALLARA UYAN TEDARİKÇİ İLE YOLA DEVAM EDERİZ’
Suriyeli kaçak ve çocuk işçi sorununun üretim süreçlerini nasıl etkileyeceği sorusuna, H&M’den yapılan açıklamada, “Kurallarımıza uyan alternatif bir tedarikçi ile buradaki üretimimize devam edeceğiz” denildi.
‘SAVAŞ OLAĞANDIŞI KOŞULLAR YARATTI’
ETI Direktörü Martin Buttle “Göçmenler istismara çok açık ve her zaman risk var” dedi. Next ve H&M’in liderlik gösterdiğini kaydeden Buttle, “Suriye’deki savaş, Türkiye’de üretim yapanlar için olağandışı koşullar yarattı. Hükümetle çalışma izinleri konusunda müzakere gerçekleştiriyoruz” açıklamasını yaptı.