Günlerdir devam eden ve havadan müdahalede yaşanan zaafiyet nedeniyle söndürülemeyen yangın, Muğla Milas’taki iki termik santrale çok yaklaştı. Ören mahallesindeki Kemerköy Termik Santrali'ne ulaşması an meselesi… Diğer tarafta başka bir yangının Fesleğen Yaylası'ndaki Yeniköy Termik Santrali'ne de çok yakınlaştığı haberleri geliyor. Milas Belediye Başkanı acil yardım çağrısında bulundu. Termik santraller yangına teslim olursa neler olacağını herkes merak ediyor. Patlamalar olacak mı, nasıl bir tehlikeyle karşı karşıyayız, elektrik kesintileri olacak mı, tüm Türkiye etkilenecek mi?
Tüm bu soruları Türkiye'de termik santraller konusunda en yetkin isimlerden biri olan TMMOB Makine Mühendisleri Odası Enerji Çalışma Grubu Üyesi Orhan Aytaç SÖZCÜ'ye tek tek değerlendirdi.
Konuyu iki yönden ele almak gerektiğini kaydeden Aytaç ilkinin yangının termik santrali sarması halinde herhangi bir patlama veya başka bir felakete yol açma ihtimali, ikincisinin ise elektrik kesintilerine yol açıp açmayacağı olduğunu vurguladı.
Orhan Aytaç şu tespitlerde bulundu:
İÇTAŞ VE LİMAK İŞLETİYOR
Milas'taki yangının olduğu bölgede iki ayrı termik santral var. Biri Yeniköy, diğeri Kemerköy. İkisi de bir süre önce özelleştirildi ve İC İçtaş ve Limak tarafından satın alınarak işletilmeye başlandı.
Gelen bilgilere göre şu an yangın Kemerköy santraline çok yaklaşmış durumda. Kemerköy 3 üniteden oluşuyor ve 630 megavat gücünde… İkisi yani 420 megavatlık kısmı aktif durumda. Dün gece 24.00'a kadar üretimin devam ettiğini biliyoruz. Ancak bugün çalışıp çalışmadığı konusunda ilgili bir bilgi yok, bunu biz göremiyoruz.
“GENEL ELEKTRİK ARZINA ETKİSİ OLMAZ”
Bu santralin genel elektrik üretimi içindeki payı yaklaşık yüzde 2'dir. Termik santralin devre dışı kalması halinde bunun Türkiye'deki genel elektrik arzına bir etkisi olmaz.
Kuraklık nedeniyle HES’lerde de üretim düşmüş olsa dahi, diğer santraller devreye girer, maliyet nedeniyle çalışmayan doğalgaz santralleri devreye alınarak sorunsuz atlanır. Zaten elektrik üretiminde plansız bir arz fazlası kapasite olduğunu her fırsatta dile getiriyoruz.
“PETRO KİMYA TESİSİ GİBİ PATLAR MI?”
Olayın ikinci kısmı bir felakete yol açıp açmayacağı konusudur. Bir petro kimya tesisi gibi bir patlama ya da ağır sonuçlar doğuracak felaket beklemiyoruz.
Termik santrallerde yangının etkisini artıracak yanıcı kimyasallar var. Örneğin jenaratörleri soğutmak için hidrojen var. Bunun yanında kömürün tutuşturulması için ilk aşamada kullanılan mazot fuil oil var. Bunların boşaltılması çok önemli.
Resmi bir açıklama yok ama bize gelen duyumlar bu işlemin yapıldığını santraldeki hidrojen depolarının boşaltılarak suyla doldurulduğunu, mazotun boşaltıldığı yönünde…
HENDEKLER KAZILMIŞ
Bunun yanında termik santrallin etrafındaki otların temizlendiği ve hendekler kazıldığı, şirketin arazöz ve itfaiye personeli takviyesi yaptığı yönünde bilgiler var. Bunların tamamı yapılması gereken doğru uygulamalar.
Diğer yandan santralin ana enerji kaynağı kömürle ilgili şanslı bir durum var. Genelde kullanılacak kömür termik santrallerin hemen yanında depolanırken Kemerköy'de depolama alanı kuş uçuşu yaklaşık 4-5 kilometre uzakta yapılmış. Bu nedenle risk daha da azalmıştır. 20 bin ton kömürün burada depolandığını tahmin ediyoruz.
ALEVLER SANTRALE GİRERSE NE OLUR?
Alevler santral sahasına girmesi halinde ne olur? Santral beton ve çelikten oluşan bir yapı. Kendi yangın söndürme sistemleri var. Her şey kötü gitse söndürülemese dahi bir petrokimya tesisi gibi patlamalar vs beklemiyoruz. Santralde yaşanacaklar, yaşadığımız orman yangınının yanında küçük kalacaktır. Ancak bu nükleer bir santral olsaydı çok ciddi sonuçlara yol açabilirdi.
Büyük bir felaket beklemiyoruz ama ‘kömür santralleri durdurulsun' desek bile milli servettir, yine de çok üzücüdür, çevreye çok ağır olumsuz etkisi olmaz..
Bu vesileyle şunu da hatırlatmak lazım. Bu iki santral de geçtiğimiz yılbaşında, özelleştirme sonrası gerekli yatırımı yapmamalarına, bacalarından zehir saçmalarına, mevzuattaki sınır değerleri karşılamamalarına ve katı atık sahalarını iyileştirmemelerine rağmen Çevre İzni verilerek çalıştırılmaya devam edilmesi sağlanmıştı.
EMO: “MORAL ETKİSİ DAHA YÜKSEK OLUR”
Elektrik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Özdağ ise santralların yangından etkilenmelerinin moral etkisinin maddi hasardan daha fazla olacağını kaydetti.
Özdağ özetle şu değerlendirmeyi yaptı:
16 temmuz 2021 tarihinde yayınlanan CB – Yeşil Mutabakat Genelgesinde bile kömürlü termik santrallarla ilgili olumsuz bir tek cümle bile yok.
Ayrıca günlerdir göstere göstere gelen bir yangından bu tesislerin zarar görmesinin önlenememesi, bu tür tesislerin korunamamış olması da ayrı bir yönetim krizi, yönetim basiretsizliği anlamına gelir.
Çok ciddi bir güvenlik açığı anlamına gelir. Ülkenin diğer termik santrallarının, enerji santrallarının da güvenlikleri konusunda tüm toplumda soru işaretleri yaratır.
Son olarak maalesef aşırı sıcak, kuraklık, aşırı yağış, deprem gibi olağan doğa olaylarını ya da meteorolojik olayları, felaket boyutunda bize yaşatan, sağlıklı ve doğru bilgi paylaşımı yapmayan bir rejim ve kamu yönetimi ile nükleer santral yapmak, işletmek tam bir çılgınlık olur.