Almanya’da çocuk doğuran Türk anneler ya da çocuk sahibi Türk babalar, Türkiye'ye dönmüş olsa bile, ‘Çocuk yetiştirme süreleri’ nedeniyle emekli maaşına bağlanabilecek.
Türkiye, seçim öncesi ‘500 dolarlık asgari ücret’ sözünü konuşurken Almanya, ülkesinde çocuk yapmış ve sonra Türkiye'ye yerleşmiş aileleri maaşa bağlıyor. Ortalama maaş ise 500 ile 600 euro arasında olacak.
KİMSENİN FARKINA VARMADIĞI KONU
Bu konu şimdiye kadar tam bilinmiyordu ve özellikle SGK üzerinden takibi zordu. Şimdi son güncellemelerin ardından SÖZCÜ olarak araştırmaları tamamladık ve ilginç sonuçlara ulaştık.
Almanya'da 1 Temmuz 2022'de aylık bağlama oranları yenilendi. Buna göre, Almanya'da yaşamış, orada çocuk sahibi olmuş ve sonra Türkiye'ye dönmüş bir çift ya da eş (özellikle de anne), emeklilik kasasına bir formla başvurması halinde, her bir çocuk başına emekli aylığı alabilecek.
1 Temmuz 2023'te yeniden değerlendirilecek sistem şu şekilde işleyecek;
ANNE VE BABANIN ORTAK HAKKI
Almanya'da doğan her bir çocuk için, emeklilik sistemine puan işleniyor. Örneğin bir çocuk yetiştirme süresinin bir aylığı 0,0833 olarak hesaplanıyor. Bir yılda bu 1 puan ödeme noktası getiriyor. Çocuk yetiştirme süreleri 10 yaşına kadar hesaplanıyor. Bunun sonucunda, 1 Ocak 1992'den önce doğan her bir çocuk için, ebeveynlerin emeklilik hesaplarına, 2.5 yıla kadar çocuk yetiştirme kredisi alınıyor. 92'den sonra süre üçe katlanıyor.
ÇOCUK BAŞI NE KADAR?
Hesaplama vatandaş değil, kurum tarafından yapılıyor. 1992'den sonra doğan her çocuk için anne- babanın emeklilik sistemine 3'er yıllık prim ödenmiş gibi işlem yapılıyor.
Yani bir Türk anne Almanya’da 1992'den sonra 4 çocuk doğurmuşsa, 12 yıl çalışmışlığı varmış gibi görünüyor. 1992'den önce doğan çocuk başına 85 euro, 1992'den sonra doğan ilk çocuk için 171 euro, ikinci çocuk için 251 euro yatırılıyor. Bu da en azından 422 euro maaş demek. Çocukların üçü de, 1992 sonrası ise, emekli aylığı 600 euroyu aşıyor. Çünkü, 92'den sonra doğan her çocuk başına 36 aylık prim ödenmiş gibi işlem yapılıyor.
NE ZAMAN BAŞVURULABİLİR?
Türkiye'ye yerleşmiş gurbetçiler, V0800 Formu denilen formu doldurarak, Almanya'da kayıtlı oldukları emeklilik kasasına (Rentenversicherung) başvurmalı. Bu başvuruda geriye dönük 10 yıllık ‘Çocuk yetiştirme emeklilik payı’ da talep edilebiliyor. Başvuru, Türkiye'de emekli olurken ya da emekli yaşına gelinince yapılıyor.
PARAYI ALMAK İÇİN NE GEREKİYOR?
Başvuru formuyla birlikte, çocukların doğum belgelerinin de gönderilmesi gerekiyor. Almanya'da çocuk yetiştirme süreleri nedeniyle aylık bağlanması için, Almanya'da çalışmış olmak gerekmiyor. Ebeveynler olarak hak ediyorsunuz. Babalar da bu parayı alabiliyor. Ancak o zaman annenin onayı gerekiyor. Aynı şekilde annenin bu parayı tamamen alabilmesi için de, babanın onay vermesi gerekiyor. Baba onay vermezse, anne ancak yarısını alabiliyor.
BİRBİRİNİN LEHİNE ÇEKİLMEK
Bu nedenle, ‘Anne emekliliği’ denilen bu sistemde özellikle babanın, anneye tam aylık için feragat ettiğini bildirmesi gerekiyor. Böylece tam aylık bağlanıyor. Eşlerden biri vefat etmişse kalan eş, bunu belgeleyerek ‘Çocuk yetiştirme sürelerinden kalan emeklilik hakkını’ alabiliyor. Çocuk yetiştirme sürelerinin, emeklilik sistemi açısından hesabı doğumla başlıyor ve çocuğun 10 yaşına gelmesiyle kesiliyor.
BOŞLUKLARI TAMAMLAYABİLİR
Almanya'da çalışma süreleri emekliliğe yetmeyenler de, bu sistemi kullanarak emekli olabiliyor. Örneğin Almanya'da üç yıllık çalışma süreleri olan bir baba, orada dört çocuğu doğmuş ise, bu süreleri de saydırarak 15 yıllık mecburi hizmet süresini tamamlayabiliyor. Tabii annenin rızası gerekiyor. Anne hiç çalışmamış olsa bile, bu süreler üzerine verildiğinde, yine aylık alma hakkı elde ediyor. Bu da, eyaletler arasında fark olsa da yaklaşık 500 euroyu bulabiliyor.
2019'DAN SONRA EMEKLİ OLANLAR
Çok önemli nokta, hakkın ancak başvuru yoluyla alınabileceğidir. Türkiye'ye yerleşmiş ebeveynler, emeklilik yaşına geldiği halde başvuruyu yapmamışsa, bu parayı alamıyor. Kimse de uyarmadığı için bir çoğu hak kaybına uğruyor. Yaş sınırı olmadığı için gecikmeden de olsa başvuru yapmakta yarar var. 2019'dan sonra emekli olanlarda da, bu süreler çeşitli şekillerde, tamamlayıcı aylığı artırıcı süreler gibi kullanılabiliyor.
PARALAR NEREYE GÖNDERİLECEK?
Türkiye'den, çocuk yetiştirme emekliliği için başvuranlara paraları, oradan SGK aracılığıyla bildirilecek bir banka hesabına gönderiliyor. Kişi Almanya'ya gelmiş ve yeniden yerleşmişse, oradaki hesabına gönderiliyor. Babanın bu maaşı alması için, annenin izni şart. Anne izin veremiyorsa, özel durumu açıklamak gerekiyor.
MİLYONLARCE EURO BEKLİYOR
Çocuk yetiştirme süreleri aylığı, çalışma süreleri gibi otomatikman emeklilik primi olarak kaydedilmiyor. Ancak başvuru halinde hesaplanıyor. Türkler bunu unuttuğu ya da bilmediği için milyonlarca euroluk para şu anda Alman kasalarında duruyor.
BAŞKA KİMLER BU HAKTAN YARARLANIR?
Anne ve baba çocuk yetiştirme sürelerinin kendi aralarında dağılımını da yapabiliyor. Örneğin, tam aylık için 2 yıllık eksik süresi olan baba 2 yılını, eğer 12 yıllık süre hakkı varsa, anne de 10 yılını alıyor. Böylece anneye 10 yıllık karşılığı meblağ bağlanıyor. Biyolojik ebeveynlere ek olarak, diğer kişiler de çocuk yetiştirme parası alabiliyor. Evlat edinen üvey -koruyucu ebeveynler, büyükanne ve büyükbaba veya çocukla aynı evde yaşayıp ona “koruyucu ebeveynlik” yaptığını kanıtlayan akrabalardan oluşuyor.