Unutkanlık denince akıllara hemen çağın hastalığı Alzheimer geliyor. Hatta bu sorunu yaşayanlar ‘'Yoksa Alzheimer mı oldum?'' diyerek endişeye kapılıyor. Unutkanlığın birçok nedeni olduğunu belirten Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, Alzheimer'ın erken dönem işaretlerini ve hangi durumlarda doktora başvurulması gerektiğini şöyle anlattı…
Dünya üzerinde 47 milyon Alzheimer hastası var, Türkiye'de ise güncel verilere göre 6 yüz bin aile bu hastalıkla mücadele ediyor. Hepimiz zaman zaman bir şeyleri unutuyoruz. Kapıyı kilitleyip kilitlemediğimizi, ütüyü fişten çekip çekmediğimizi ve daha birçok şeyi… Ancak bu tür unutkanlıklar genellikle hayatın günlük koşuşturmaları içinde olağan karşıladığımız masum unutkanlıklardır.
Alzheimer ile ilgisi olmayan unutkanlık nedenleri
Kronik unutkanlık her zaman Alzheimer hastalığı anlamına gelmez. Eğer en yakınlarınızın isimlerini ve kim olduklarını hatta kendinizin kim olduğunu unutmuyorsanız hafızanızda unutkanlıktan etkilenmenin birçok sebebi olabilir. Hafızayı olumsuz etkileyen bir ilaç kullanıyor olabilirsiniz: Bazı reçeteli ve reçetesiz ilaçlar hafızanıza olumsuz etkide bulunabilir. Depresyonla mücadele ediyor olabilirsiniz: Stresli yoğun hayat unutkanlığa sebep olabilir. Beyniniz hezeyan içerisindeyken normal hayatın rutinine odaklanmakta güçlük yaşanabilir. Bu da beraberinde unutkanlık sorununu getirebilir. Alkol kullanımı unutkanlığı tetikler. Hipotiroidi, vitamin eksiklikleri ve hormon dengesizlikleri gibi çeşitli sağlık sorunları da hafıza sorunlarına neden olabilir. Özellikle yaşlı erişkinlerde idrar yolu enfeksiyonları ani ve geçici kafa karışıklığına neden olabilir. Uyku apnesi, beyni oksijenden yoksun bırakabilir ve beyne giden kan akışında değişikliklere yol açabilir. Bu da zamanla hafızayı ve düşünme yeteneklerini olumsuz etkiler. B12 vitamini eksikliği de unutkanlık, kafa karışıklığı, öğrenme becerisinde azalma gibi belirtilerle kendini gösterebilir.
Ne zaman doktora başvurulmalı?
Unutkanlığınız günlük hayatınızı olumsuz etkilemeye başladıysa doktorunuza başvurma zamanı gelmiş demektir. Yaşlandıkça arada bir bazı şeyleri unutmak normaldir, ancak ciddi hafıza sorunları araba kullanmak, telefon kullanmak ve eve dönüş yolunu bulmak gibi günlük işleri yapmayı zorlaştırır. Bir doktora başvurma zamanının geldiğine dair işaretler şöyle sıralanabilir…
■ Aynı soruları tekrar tekrar soruyorsanız,
■ İyi bildiğiniz yerlerde kayboluyorsanız,
■ Tarifleri veya yönergeleri takip etmekte sorun yaşıyorsanız,
■ Zaman ve insanlar hakkında kafanız karışıyorsa,
■ Kendinize dikkat etmiyor, yetersiz besleniyor, banyo yapmıyor ve güvensiz davranıyorsanız mutlaka doktora başvurun.
Bu belirtiler sürekliyse dikkat!
Alzheimer bir kez klinik şikayet başladığında maalesef geri dönüşsüz ve ilerleyici olabilir. Alzheimer'i diğer unutkanlık nedenlerinden ayırt etmenin yolu, belirtilerin sürekliliğini tespit etmekten geçer. Dikkate alınması gereken bazı belirtileri şöyle sıralayabiliriz;
1) Sık sık ocakta yemeğiniz yanıyorsa, anahtarınızı yanınıza almayı bir türlü aklınıza getiremiyorsanız, yeni öğrendiğiniz bilgileri kolayca unutuyorsanız,
2) Konuşmada güçlük çekiyorsanız, konuşma sırasında sık sık takılıyorsanız, aklınıza bazı kelimeleri getiremiyor ve kafa karışıklığı yaşıyorsanız,
3) Ani şekilde depresif hissediyor ve sebepsiz ruh hali değişimleri yaşıyorsanız,
4) Kendinizi sürekli aşırı halsiz ve yorgun hissediyorsanız,
5) Konsantrasyon bozukluğunuz varsa,
6) Günlük rutininizdeki temizlik yapmak, yemek pişirmek, işe gitmek, bahçe sulamak gibi basit işleri yapmakta zorlanıyor veya aksatıyorsanız,
7) Zaman ve mekan algınız zayıfladıysa,
8) Sık sık aynı soruyu ve konuyu tekrarlıyorsanız, yakınlarınız bundan şikayet ediyorsa tüm bunların nedeni Alzheimer olabilir.
Basit unutkanlıklarla başa çıkma yolları
Orta yaşta, hatta 20-30'lu yaşlarda edineceğiniz sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıklarıyla beyninizi Alzheimer'a karşı koruyabilirsiniz. Günlük hayatınızda kullanabileceğiniz bu pratik yöntemlerle hafızanızı güçlendirmeye hizmet edebilirsiniz.
– Yeni bir hobi edinin
– Günlük bir rutini takip edin
– Görevlerinizi planlayın, yapılacaklar listesi hazırlayın
– Cüzdanınızı, çantanızı, anahtarınızı ve telefonunuzu her gün aynı yere koyun
– Zihninize ve vücudunuza yardımcı olabilecek aktivitelere katılın
– Arkadaşlarınız ve ailenizle vakit geçirin
– Yeterince ve kaliteli uyuyunl Egzersiz yapın ve sağlıklı beslenin
– Tansiyonunuzu kontrol altında tutun
– Alkol kullanmayın
– Kendinizi depresif hissediyorsanız yardım alın.