HEAL (Sağlık ve Çevre Birliği), Halk Sağlığı Uzmanları Derneği (HASUDER) ve Kocaeli Üniversitesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı ortaklığıyla üç yıldır Avrupa Birliği Ağlar ve Platformlar Desteğiyle devam eden Çevre, İklim ve Sağlık için İşbirliği Projesi (ÇİSİP) kapsamında, Türkiye Psikiyatri Derneği’nin katkısıyla yayınlanan ‘Ruhsal Sağlık ve İklim Değişikliği Bildirisi’nde, iklim değişikliğinin ruh sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerine dikkat çekildi.
Kasırga ve sel depresyon yaratıyor
İklim değişikliği bağlantılı tehditler, 1970 ile 2020 arasındaki 50 yılda katlanarak arttı. Kasırgalar, seller ve orman yangınları gibi doğal afetlerin yarısı 2003’ten sonra meydana geldi ve yaklaşık 5 milyar insanı etkiledi.
İklim değişikliğinin fiziksel sağlığı olumsuz etkilediği uzun zamandır biliniyor. Aşırı sıcaklıklar sıcak çarpmasına ve ölümlere, seller su kaynaklı hastalıkların yayılmasına, orman yangınlarından kaynaklanan hava kirliliği solunum ve kardiyovasküler hastalıklara yol açıyor. İklim değişikliği aynı zamanda sosyal ve çevresel risk faktörlerini şiddetlendirerek hem yeni ruh sağlığı sorunlarının ortaya çıkmasına hem de mevcut ruh sağlığı sorunları yaşayan insanlar için durumun daha da kötüleşmesine neden olabiliyor.
Aşırı hava olaylarının ardından en sık görülen ruh sağlığı sorunları; depresyon ve travma sonrası stres bozukluğu. Kasırga ve sele maruz kalanlarda yüzde 20-30 oranında depresyon ve/veya travma sonrası stres bozukluğu görülüyor. Yangınlar ve sıcak hava dalgalarının sebep olduğu sıcaklık stresi, duygudurum bozuklukları, saldırganlık, fiziksel ve psikolojik yorgunluk ve kaygıya neden olabiliyor.
İntiharlar artıyor
ABD’de yapılan bir araştırmada, ortalama sıcaklıklar 30 dereceyi aştığında ruh sağlığı sorunlarının yüzde 0,5 oranında arttığı saptandı. Aynı çalışmada 5 yıllık ısınmanın her 1 derecelik artışına karşılık ruh sağlığı sorunlarında yüzde 2’lik bir artış görüldü. Başka bir araştırmada, birkaç on yıl boyunca aylık ortalama sıcaklıklarda 1 derecelik bir artışın, Meksika’da intihar oranlarında yüzde 2,1’lik, ABD’de yüzde 0,7’lik bir artışla ilişkili olduğu tespit edildi.
İklim krizinin dolaylı etkileri arasında ekonomik kayıplar, yerinden edilme ve zorunlu göç, kıt kaynaklar üzerindeki rekabet ve şiddet sayılıyor. Tüm bunlar kişilerde anksiyete ve çaresizlik duygularından depresyona, travma sonrası stres bozukluğuna (TSSB) ve intihar düşüncelerine kadar bir dizi zihinsel sağlık sorununa yol açabiliyor.