Sıcaklarla birlikte, uygun koşullarda muhafaza edilmeyen, hijyenik şartlarda hazırlanmayan yiyeceklerin üzerinde çoğalan bakterilerin ürettikleri toksinler besin zehirlenmelerine yol açıyor. Bu nedenle gerek evde gerekse dışarıda yemek yerken bazı önemli noktaların göz ardı edilmemesi gerektiğini belirten Beslenme ve Diyet Uzmanı Tuba Günebak, besin zehirlenmelerine karşı alınabilecek önlemleri şöyle sıraladı…
En riskli gıdalar
Sıcak yaz günlerinde dikkat etmemiz gereken konulardan biri de besin güvenliğidir. Sıcak havalarda en riskli besinler protein ve nem içeriği yüksek olanlardır. Yani güvenli olmayan deniz mahsülleri (deniz kirliliğinin olduğu denizlerden tutulmuş) ya da çiğ, yarı çiğ deniz mahsülleri, iyi pişmemiş etler, az pişmiş yumurta (beyazı katılaşana kadar pişirilmeli), çatlamış yumurta, pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri ve taze peynirlerdir.
Nasıl anlaşılır?
Besin zehirlenmelerinde en yaygın belirtiler, mide ve bağırsakların iltihaplanması nedeniyle kusma, karın ağrısı ve ishaldir. Ancak, bazı gıda zehirlenme türlerinde ateş, dışkıda kan ve kas zayıflığı da görülebilir.
Neler yapılmalı?
Besin zehirlenmesi geçirmeniz halinde su içmeyi ihmal etmeyin, içtiğiniz su miktarını artırın, bir ila iki su bardağı maden suyunu gazını kaçırıp için, suyunu çektirerek haşladığınız pirinci ev yapımı yoğurt ile karıştırıp yiyin, haşlanmış patates, muz ve ayran tüketin. Kanlı ishaliniz, ishalle birlikte boyun sertliği, ateş ve şiddetli baş ağrınız varsa, besin zehirlenmesi belirtileriniz iki günden uzun sürüyorsa, kusuyor ama su içemiyor ve kaybettiğiniz sıvıyı yerine koyamıyorsanız mutlaka doktora başvurun.
İşte korunma yolları
EVDE
1- Yemek hazırlamaya başlamadan önce ellerinizi 20 saniye boyunca sabunla iyice ovuşturarak yıkayın. Et, yumurta gibi riskli besinlere dokunduktan sonra ellerinizi tekrar yıkayın. Ellerinizi kurularken tek kullanımlık havlu kullanmayı tercih edin ya da mutfakta kullandığınız el havlunuzu sık sık değiştirin.
2- Besine dokunmadan önce ya da besin hazırlama işlemi sırasında saçınıza, burnunuza, yüzünüze, sakalınıza dokunursanız hemen ellerinizi yıkayın.
3- Çapraz-bulaş riskine dikkat edin. Et, yumurta gibi riskli besinlerden birine dokunduktan sonra ellerinizi yıkamadan diğerine dokunmayın. Onları doğradığınız doğrama tahtalarını ve bıçakları diğerlerinden ayırın.
4- Pişmiş besinlerle çiğ besinleri birbirinden ayırın. Buzdolabına yerleştirirken de en riskli besinleri buzdolabının en alt rafına, kapalı kapta koyun ki bu besinlerden akabilecek su diğer besinlere bulaşmasın.
5- Dondurulmuş besinlerin tüketebileceğiniz kadarını derin dondurucudan çıkartın. Bu besinleri buzdolabında veya soğuk su altında çözdürün. Çözdürdüğünüz besinlerden tüketemediklerinizi tekrar derin dondurucuya koymayın.
6- Riskli yiyecekleri bir yerden bir yere taşırken (mesela yolculukta ya da evden işe götürürken) ısı muhafazalı, besini soğuk tutacak taşıma kapları kullanın. Mutlaka yiyecek taşımanız gerekiyorsa ve soğutmalı taşıma kabınız yoksa, daha dayanıklı besinleri tercih edin; kuru et, meyve, sebze gibi.
7- Yemeklerinizi pişirirken kaynağından emin olmadığınız suları kullanmayın. Suyun hijyenik kalitesinden çok mu endişelisiniz? O zaman bir litre suya iki damla tentürdiyot damlatın ve yarım saat bekleyin. Böylelikle suyunuz mikroplardan arındırılmış olur.
8- Pişmiş yemek 2 saatten fazla dışarıda bekletilmemeli, soğuduktan sonra buzdolabına yerleştirilmelidir. Pişmiş yemek ısıtılmadığı takdirde 7 gün buzdolabında tazeliğini korur. Yedinci günden sonra imha edilmelidir.
9- Konserve besinleri satın alırken, paketinin bombe yapmamış olmasına dikkat edin. Bombe yapan konservelerde üreme ihtimali olan bakteri, ölüme kadar götürebilecek, üzücü sonuçlara sebep olabilir.
DIŞARIDA
1- Bir restorana gittiğinizde ayran gibi proteinden zengin içeceklerde açık olanları tercih etmeyin, kapalı olan paketlerde de şişmiş, bombe yapmış kaplardaki içecekleri tüketmeyin.
2- Dondurmanın da besin zehirlenmelerine yol açabileceğini unutmayın. Hammaddesi süt olduğu için dondurma her süt ürünü gibi bozulmaya ve mikroorganizma üremesine elverişli lezzetler arasında yer alıyor. Güvenilir yerlerden almaya özen gösterin.
3- İçeceklerinize buz koydurmayın. Zira buzu hazırlamak için kullanılan suyun hijyeninden emin olamazsınız.
4- İyi pişmemiş et ve ürünlerini tüketmeyin. Etiniz daima iyi pişmiş olsun.
5- Uzun yolculuklarda yol kenarında servis yapan yerlerde en riskli olabilecek besinlerden biri pirinç pilavıdır. Mola verdiğiniz yerlerde pişmiş yemeğin 2 saatten uzun süre açıkta kalmasının besin zehirlenmesi riskini artırdığını unutmayın.