Gökbilimciler 10 milyar ışık yılı ötedeki soluk ve hızlı bir patlamanın ardıl ışımasını gördü. Başlangıcına nispeten yakın bir dönemdeki evrene bakma olanağı sunan ardıl ışıma o kadar uzakta ki, Büyük Patlama'dan yaklaşık 3,8 milyar yıl sonra gerçekleşti.
Ardıl ışıma, şimdiye kadar tespit edilen kısa süreli gama ışını patlamaları (SGRB) içinde en uzak ikincisi, gökbilimcilerin ardından gelen optik ardıl ışınımı gözlemleyebilmesi açısındansa bir ilk oldu.
Çalışmanın kıdemli yazarlarından, Northwestern Üniversitesi öğretim görevlisi Wen-fai Fong, şu ifadeleri kullandı:
Uzak bir SGRB tespit etmeyi kesinlikle beklemiyorduk, bunlar son derece nadir ve çok soluk olur.
Patlamanın yerel çevresini anlamak için teleskoplarla 'adli tıp' yapıyoruz çünkü patlamaya ev sahipliği yapan galaksinin neye benzediğini görmek bize bu sistemlerin ardında yatan fizikle ilgili çok şey söyleyebilir.
Araştırmacılar şimdi bu patlamaları çok daha fazla görebilmeyi umuyor. İki nötron yıldızı birleştiğinde meydana gelen bu patlamalar, tüm evrendeki en güçlü ve parlak patlamalar arasında. Daha fazlasını gözlemleyebilmek, meydana geldikleri koşulları daha derinlemesine anlamamıza yardım edebilir.
Çalışmanın baş yazarı Kerry Paterson, "Uzak SGRB'ler adına buz dağının görünen ucunu ortaya çıkarmaya başladığımıza inanıyoruz" dedi.
Bu bizi geçmiş olayları daha derinlemesine çalışmak ve gelecektekileri daha yoğun şekilde incelemek için motive ediyor.
Yeni keşfedilen patlama SGRB 181123B olarak biliniyor ve Astrophysical Journal Letters'da yayımlanan yeni bir çalışmada tarif ediliyor.
SRGB'ler iki nötron yıldızı birleştiğinde meydana geliyor ve çok kısa ve çok güçlü gama ışını patlamalarına neden oluyor. Gama ışınları ışığın en çok enerji yüklü biçimi. Gökbilimciler, daha fazla gözleme olanak verecek kadar belirgin olan bu gibi SGRB'lerden genelde yılda yalnızca bir elin parmakları kadar görüyor.
Ardıl ışımaları çoğunlukla kaybolmadan önce birkaç saat sürüyor ve sonrasında görülemiyor. Bu, bilim insanlarının ardıl ışımaları kaybolmadan önce çok nadiren yakalayabildikleri anlamına geliyor.
Yeni keşfedilen uzak ardıl ışımanın görülebilmesini sağlayansa şans ve seri çalışma olmuş. Patlama ilk olarak NASA'nın Neil Gehrels Swift Gözlemevi'nde tespit edilmiş, ardından bilim insanları ardıl ışımayı gözlemlemek için Hawaii'deki Uluslararası Gemini Gözlemevi'ni hızlı şekilde kullanma fırsatı bulabilmiş.
Paterson, şu ifadeleri de kullandı: “Patlamaya ait derinlemesine gözlemi, keşfedilmesinden yalnızca saatler sonra yapabilme fırsatımız oldu.”
Gemini'nin görüntüleri çok keskindi ve konumu evrendeki belirli bir galaksi içinde saptayabilmemizi sağladı.
Uzaklık aynı zamanda tespit edilen SGRB'nin, evrenin şimdiki yaşının yalnızca yüzde 30'undayken meydana geldiğini gösteriyor. Bu da gökbilimcilerin nötron yıldızı birleşmelerini evrenin gelişiminin nispeten erken bir döneminde gözlemleyebilmesine olanak verdi. Keşif, bir araya gelip patlamayı yaratmadan önce doğma, yaşama ve ölmeye zaman bulabilmiş olmaları göz önüne alındığında nötron yıldızlarının epey hızlı şekilde birleşebildiğine işaret ediyor. Hem de evren görece "ergenken."