Böbrek taşı şikayeti olanlar bu problemden kurtulmak için çevrelerinden duydukları ya da internetten buldukları ve mucizevi olduğu ileri sürülen alternatif yöntemlere başvurabiliyor. Ancak ‘‘Bu taşların bir anda yok olmasını veya hızla düşmesini sağlayacak mucizevi bir bitki, karışım ya da su yoktur'' diyen Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Haluk Akpınar, bu tür ürünlerin fayda yerine zarar getirebileceğine dikkat çekti. Akpınar, böbrek taşlarının mutlaka bir hekim tarafından değerlendirilmesi gerektiğini, küçük taşların doğal yoldan ya da önerilecek ilaçlarla da ameliyatsız düşürebileceğini belirterek, bu konuda şu bilgileri verdi…
ÖNEMLİ BİR SAĞLIK SORUNU
Ülkemizde 10 kişiden birinin taş oluşturduğunu ya da oluşturacağını göz önünde bulundurursak böbrek taşı önemli bir sağlık sorunudur. Dünya'da da son 20-30 yıl içinde idrar yolu taşı görülme sıklığında belirgin bir artış olduğu bildirilmektedir. Kesin sebebi bilinmese de bu artışın beslenme alışkanlıklarındaki değişikliklere, az sıvı alımına, daha az hareket edilmesine bağlı olduğu düşünülmektedir.
Tedavi yolları nelerdir?
Tedaviye; taşın büyüklüğüne, yerleşim yerine, hatta tomografi ile ölçülen sertlik derecesine göre karar verilir. Başlıca güncel tedavi yöntemleri şunlardır…
MEDİKAL TEDAVİ
Taşın boyutu büyüdükçe kendiliğinden düşme süresi ve müdahalesiz düşürme olasılığı azalır. İdrar yoluna düşmüş 5 mm'ye kadar olan böbrek taşlarının büyük çoğunluğunun ise verilen ağrı kesici ilaç tedavisi ve bol sıvı alımı ile düşürülebilir.
ŞOK DALGALAR
Vücut dışında oluşturulan şok dalgaları taş üzerine odaklanarak taş küçük parçalara bölünür. Daha sonra bu parçaların idrarla atılması beklenir. Bu işlem sonrası taş parçacıklarının dökülmesi günler hatta bazen haftalar sürebilir. Çok ender de olsa üreter kanalında kumlar birikerek dökülmesinde gecikme olabilir ve bu durum ek tedavi gerektirebilir.
ENDOSKOPİK CERRAHİ
Üreteroskoplar 2.5 mm çapında, uzunlukları boyunca bir çalışma kanalı ve görüntüyü sağlayan bir mercek bulunan cihazlardır. Alt ve orta üreterdeki taşlara yarı bükülebilir üreteroskoplar kullanılarak ulaşılır, lazer ışınları ile kırılarak parçalanırlar. Ardından gerekirse yolu tıkayabilecek taş kırıntıları dışarı çıkarılarak operasyon tamamlanır. Kıvrılabilen üreteroskoplar 2-3 mm kalınlığında bir kabloya benzer. İçlerinde görüntü ve ışık aktarımını sağlayan sistemler ve 1.2 mm'lik bir çalışma kanalı vardır. Bu gelişmiş kablonun ucu çeşitli yönlerde ve açılarda döndürülebildiğinden hem üst üreterdeki hem de böbrek içinde havuzcuk ve kaliks adı verilen ceplerdeki taşların tedavisinde kullanılırlar. Üreteroskopik taş tedavisi sonrası hastalar aynı gün veya bir gün sonra evlerine taburcu edilir.
LAPAROSKOPİK AMELİYAT
Genel anestezi altında yapılan ve bel bölgesinde 15 milimetrelik bir kesi ile oluşturulan tünelden böbreğin içerisine girilerek taşlar bir bütün halinde veya kırılarak dışarı alınır. Açık ameliyata göre vücut doku bütünlüğü korunduğu için, daha az ağrı oluyor ve ameliyattan bir gün sonra hasta günlük hayatına dönebiliyor.
THULİUM FİBER LAZER
Taş kırmada kullanılabilecek yeni lazerler konusunda yapılan yoğun araştırmalar sonunda çok sert taşlarda bile etkin kırma sağlayan Thulium Fiber Lazer geliştirildi. Yapılan son klinik çalışmalarda Thulium fiber lazerin, son derece keskin ve hızlı, aynı zamanda suda çok hızla emildiğinden güvenli olduğu saptandı. Thulium fiber lazer ile taşlar, sertliği ne olursa olsun; 2 kat daha hızlı kırılmakta, hatta kırılmanın da ötesinde adeta ufalanmaktadır. Ülkemizde de uygulanan bu yöntem böbrek taşı tedavi seçeneklerinin sıralamasını değiştirmeye başladı.
Dikkat! Tekrarlayabilir
Böbrek taşlarının tekrarlama riski vardır. Dolayısıyla tedavi sonrası sağlıklı bir yaşam tarzı benimsenmeli, Akdeniz tarzı beslenmeye özen gösterilmeli, düzenli su içilmeli, hareketsiz kalınmamalı ve doktor kontrolleri ihmal edilmemelidir.
İŞTE ÖNERİLER
5 mm'nin altındaki taşlar kendiliğinden düşebilir. Bol su ve hareket taşların düşmesine yardımcı olur. Böbrek taşı düşürmenin en kolay yolu bol sıvı tüketimidir. İp atlamak, zıplamak taşın hareketini kolaylaştırıp, düşmesine yardımcı olur. Böbrek taşının düşürülmesi için hayvansal gıda tüketimi ve tuz kullanımı da azaltılmalıdır. Limon suyu yüksek oranda asit içerdiği için düzenli tüketimi böbrek taşlarını düşürmede oldukça etkilidir.
NE ZAMAN AĞRI YAPAR?
Böbrek taşları tıkanıklığa sebep olmuyorsa çoğunlukla bulgu vermez, başka bir sebeple yapılan radyolojik incelemeler sırasında saptanır. Eğer taş büyükse ve böbrek havuzcuğunda tıkanıklığa yol açmışsa ağrı ve enfeksiyona sebep olabilir. Taş hareket edip böbrekle mesane arasındaki kanala girerse idrar akışını tamamen engelleyerek kolik denilen çok şiddetli ağrıya yol açabilir. Ağrı bel bölgesinden başlayarak kasığa doğru yayılır ve hastalarda bulantı, kusma, karın şişliği gibi ek yakınmalara yol açabilir. Taşın idrar yollarını zedelemesine bağlı idrarda kanama görülebilir.
NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Ultrasonografinin ve tomografinin yaygın kullanılması ile herhangi bir yakınmaya yol açmadan tanı konulan taş hastalığı sayısı gün geçtikçe artıyor. Diğer yandan hastalar; bel ağrısı, tekrarlayan idrar yolları iltihabı veya idrarda kanama gibi yakınmalar ile hastaneye başvurur.