Çocuğunuz erken yaşta okuma, yazma eğilimi gösteriyorsa, sanata yoğun bir ilgisi varsa, yaşının getirdiğinden farklı sorular soruyor ve yetinmiyorsa, matematik, uzay ve geometriye özel bir ilgisi bulunuyorsa ya da arkadaşlarından farklı davranışlar sergiliyor, içine kapanıyorsa üstün zekalı olabilir.
Sadece çok basamaklı sayıları çarpıp, bölebilen çocuk üstün zekalı değildir. Toplumda bilinen aksine, üstün zekalılığın farklı göstergeleri bulunuyor. Peki, üstün zekalı kime denir, nasıl anlaşılır? Nasıl bir eğitim almalıdır? Türkiye Üstün Zekalılar Yüksel Eğitim Vakfı (TÜZYEV) Başkanı Mehpare Kınık sorularımızı yanıtladı:
Üstün zekalı kime denir?
Soyut düşünebilme, sözel ve sayısal usa vurma, uzamsal ilişkiler, bellek ve sözcük akıcılığı, yeni durumlara uyum sağlama ve yön verme, bilgiyi hızlı, sağlıklı ve seçici olarak anımsanma, muhakeme kurma, yaratıcılık, sanat, liderlik veya özel akademik alanlarda yaşıtlarına göre yüksek düzeyde motivasyon ve potansiyel gösteren çocuklara üstün zekalı çocuklar denir.
Çoğumuzun üstün zekalı olduğunu nasıl anlarız?
Bu çocuklar zihinsel açıdan erken gelişirler ve normal yaşıtlarından daha çabuk öğrenirler. Sürekli soru sorarlar, meraklıdırlar, öğrenme ve bilgiye açlık duyarlar. Öğrenirken çözüme çoğunlukla sezgisel olarak ulaşırlar. Çeşitli alanlarda özel yetenekleri vardır, derin ve geniş ilgi alanlarına sahiptirler. İlgi alanlarına dikkatlerini yoğunlaştırarak yoğun motivasyon gösterebilirler. Düşünceleri akıcıdır; bir alanda öğrendikleri konular ile bir başka alanda öğrendikleri konular arasında akla yatkın ilişkiler kurabilirler. Karmaşık ve zor problemlerden hoşlanır ve yaşıtlarının çözemedikleri problemleri çözebilirler.
Üstün zekalı çocuklar genelde karikatürize edilir, içine kapanık olarak gösterilir, doğru mudur? Üstün zekalı çocuklar kendini soyutlar mı?
Üstün zekalılar, bilinen aksine sosyallerdir. Orijinal, yaratıcı düşünce yapısına sahip olduklarından girişkendirler. Dolayısıyla bazı örnekler dışında içine kapanıklardır diyemeyiz.
Yetişkin birey gibi davranmaları olası mıdır?
Evet çünkü, sorumluluk duyguları gelişmiştir, kendilerine güvenirler ve kolaylıkla sorumluluk alabilirler. Yeni ve değişik durumlara kolay ve çabuk uyarlar. Genellikle kendilerinden büyük çocuklarla iletişime girmeyi tercih ederler.
Üstün zekalılar için standart bir eğitim doğru mudur?
Üstün zekalı çocuklar, çeşitli alanlarda özel yeteneklere sahip olduklarından, farklı alanlardaki yeteneklerini geliştirmek için özel bir eğitime ve uygun imkanlara gereksinim duymaktadırlar. Zihinsel açıdan erken gelişmeleri ve normal yaşıtlarından daha çabuk öğrenmeleri, sıradan müfredatın bu çocuklar için yetersiz kalmasına sebep olmaktadır. Meraklı ve irdeleyen tabiatlarıyla üstün zekalılar, farklı alanları bütünleştiren, farklı içerikleri kapsayan, soyut, üst düzey, gerçek uzmanların ve bilim insanlarının hayatlarını, düşünme stillerini, disiplinlere özgü düşünme alışkanlıklarını ve yöntemlerini içeren kapsamlı bir müfredata ihtiyaç duymaktadırlar.