Doğu Akdeniz Üniversitesi (DAÜ) Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Handan Sezgin, COVID-19 riskini yönetmek ve maske takmak hakkında en çok sorulan 7 soruyu yanıtladı. Yrd. Doç. Dr. Sezgin, yazısında şu ifadelere yer verdi:
“Tüm dünya, COVID-19 (SARS-COV) pandemisi nedeniyle; sağlık, sosyal, ekonomik, eğitim ve daha birçok alanda ortak bir endişeyi paylaşıyor. Her ülke, kendi imkanları doğrultusunda toplumu hastalıktan ve sağlık sistemini çökmekten korumak adına çeşitli önlemler almaktadır. Mevsimsel grip ile COVID-19 belirtilerinin birbirine çok benzemesi nedeniyle, sağlık alanında endişeler de artmaktadır. Her ikisinin de en önemli riski, solunum sıkıntısı ile seyreden zatürreye (pnömoni) yol açmasıdır. Günlük yaşamımızı sürdürürken, maske takmanın her zamankinden daha da önemli bir hal aldığı bir döneme girmekteyiz. İlk günlerde olduğu gibi, bu gün de en çok maske ile ilgili sorularla karşılaşmaktayız.
Maske takmak neden önemlidir?
Konuştuğumuzda veya öksürdüğümüzde ağzımızdan havaya (bulunduğumuz ortama) damlacıklar saçıyoruz, küçük boyutlu olan damlacıklar havada asılı kalırken, büyük boyutlu damlacıklar ortamda bulunan eşyaların üzerine doğru inerek bir süre daha ortamda kalırlar. Maske takmak; havada asılı kalmış damlacıkların, insanların solunum yollarına geçmesini önlemenin basit bir yoludur. Maske kullanımının, solunum yoluyla bulaşan hastalıkların yayılımını azaltmada en etkili yöntem olduğunu gösteren, çok sayıda bilimsel araştırma bulunmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü COVID-19’dan korunma ile ilgili yayınlarında, maske kullanmanın önemini sürekli vurgulamaktadır. Kendi bahçenizde değilseniz, tek başınıza yürümüyorsanız, diğer insanlarla yakın temasta olabileceğiniz her durumda, mutlaka maske takmalısınız. Maske takmak sizi, COVID-19’dan koruması yanında, diğer insanlara karşı saygılı, empatik, nazikçe yaptığınız bir jesttir, 'Etrafımdaki herkesi önemsiyorum ve sağlık sisteminin bunaltılmamasına katkı veriyor, bilime inanıyorum' demektir.
Nasıl bir maske tercih etmeliyim, maskeyi ne sıklıkla kullanabilirim?
Maske pamuklu ve standartlara uygun olarak, üç katlı olmalıdır. Taktığınızda ağzı ve burunu tam olarak kapamalıdır. İnsanlar aynı maskeyi ne sıklıkla kullanabileceklerinden emin olamayabilirler. Maske gözle görülür şekilde kirlenmişse, yenisini alma/yıkama zamanının geldiğinin bir işaretidir. Ne kadar dışarıda olduğunuza bağlı olarak, maskeyi bir veya iki gün takmak sorun değildir. Sıcaklığın yüksek olduğu ortamlarda daha sık maske değiştirilmelidir, bu yüzden elinizde birden fazla maske olması önerilmektedir.
Kimler maske takmamalıdır?
İki yaş ve altındaki çocuklar için maske bir güvenlik sorunudur, bunun dışında kırılgan yaşlıların da (65 yaş ve üstü fiziksel, bilişsel, psikolojik, sosyal yetersizlik olması) maske takması istenmemektedir. İki-beş yaş arası çocukların maske takması kararı; minimum yardımla maske takma becerisi, tıbbi menfaati ve güvenliği değerlendirilerek verilmelidir. Bu çocuklar tıbbi maske değil, pamuklu maske kullanmalıdır. 6-11 yaş arası çocukların maske takması önerilmektedir. Ebeveynlere; çocuğun yüzüne iyi oturan bir maske almaları, çocukların kendi maskelerini seçmelerine izin vermeleri, maskeleri konusundaki şikayetlerini dikkate almaları ve sorularını cevaplamaları önerilmektedir.
Ailemizi ziyaret ederken maske takmak gerekir mi?
Duruma göre değişir, ancak özellikle yüksek riskli aile üyelerini (60 yaş ve üzeri veya şeker hastalığı, yüksek tansiyon, kalp- böbrek yetmezliği, kanser, KOAH, astım, obezite ve bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler) ziyaret ediyorsanız, maske takmak önerilmektedir. Onları maske takarak güvende tutmak, çok ucuz ve kolay bir yöntemdir. Birçok kişi bu süreçte ailesiyle FaceTime, Zoom veya diğer dijital platformlar aracılığıyla bağlantı kurmaktadır.
Bu süreçte spor salonlarını kullanmak güvenli midir?
Çeşitli yayınlarda spor salonlarının tamamen güvenli hale getirilmesinin zorluğu vurgulanmaktadır. Spor salonunda yapılan bazı egzersizlerde güvenli bir şekilde maske takamazsınız, salonda bulunan kişileri uygun mesafede uzaklaştırabilmek ve ayrıca damlacık oluşumunu önlemek gerçekten zordur. Çünkü solunum hızı ve derinliği arttıkça etrafa saçılan damlacık miktarı da artacaktır. Riskli bireylerin evde veya açık havada egzersiz yapması önerilmektedir.
Çocuğumun bir arkadaşıyla dışarıda oynaması güvenli mi?
Çocukların bu süreçte, başka çocuklarla birlikte olması gereklidir. Tavsiye edilen ise; çocuğunuzun dışarıda diğer çocuklarla, tercihen her seferinde sadece bir çocukla oynamasına izin vermektir. Çocuğunuzun diğer çocuklarla bağlarının olması onların iyiliği için gereklidir, ancak diğer ailelerin de korunma kurallarını dikkatli bir şekilde takip etmeleri önemlidir. Ayrıca, ebeveynler çocuğun maruz kalabileceği riskleri (öksüren arkadaş gibi) izlemeli ve çocuklarına, ellerini yıkamaları ve mümkün olduğu kadar (1 metre) birbirlerine yaklaşmamaları konusunda talimat verilmelidir. Dünya Sağlık Örgütü oyun sırasında çocukların maske takmasını önermemektedir.
Açık havada bir toplantı yapabilir miyim?
İnsanlar, aileleri ve arkadaşları ile zaman geçirmeyi her zamankinden daha fazla istiyor. Ancak aile mangalları ve pikniklerle bağlantılı çok sayıda salgın vakası bildirilmiştir. Dışarıda yapılacak toplantıların; birlikte kalınacak sürenin uzatılmaması, fiziksel mesafe sınırlamaları ile maske kullanma uyarılarına uyulması koşulu ile içerdeki toplantılardan daha güvenli olduğu söylenebilir. Uygun önleyici tedbirleri almanın sağlıklı kalmak konusunda, anahtar olduğu unutulmamalıdır.”