Biri hayatını kaybeden 2 ayrı kişiye ön tanısı konan ‘Deli Dana’, ülkemizde birçok koyun ve keçi sürüsünde bulunan ve halktan gizlenen Scrapie ile bağlantılı mı?
DETAY UYARMIŞTI!
Ülkemizde yıllardan beridir koyunlarda bulaşıcı ‘Scrapie’ hastalığı olduğu ve bunun halktan gizlendiğinin Detay Gazetesi’nin 16 Şubat tarihinde ‘Bulaşıcı hastalık gizleniyor’ başlıklı haberle duyurmasının ardından, yetkililerden hiçbir ses çıkmazken; bugün ülkede ‘Deli dana’ hastalığının gündeme gelmesi, çok ciddi bir endişeyi beraberinde getirdi. Ülkede henüz kesin olmasa da, 2 kişiye ön tanısı konan ve ölüme neden olan ‘Creutzfeldt-Jacob’ (Deli Dana)’nın, birçok koyun ve keçi sürüsünde var olan ‘Scrapie’ hastalığından kaynaklanmış olabileceği ihtimali gündeme geldi.
“BU HAYVANLARDAN DELİ DANA GEÇEBİLİR”
YDÜ Hastanesi Nöroloji Uzmanı Yard. Doç. Dr. Senem Mut, “Deli Dana ile Scrapie’de ajan aynıdır. Hayvanlarda oluşanı Scrapie, insanlarda oluşanı da Creutzfeldt-Jacob (Deli Dana) dediğimiz bir hastalıktır” dedi. Yard. Doç. Dr. Senem Mut, hayvanın Scrapie hastası olması halinde, insana tedavisi olmayan ve ölümcül bir hastalık olan Creutzfeldt-Jacob hastalığının geçebileceğini belirtti. Dr. Senem Mut, hayvanlarla ilgili öyle bir şüphe varsa, bu hastalığın olduğu hayvanların telef edilmesi yani yok edilmesi gerektiğini vurguladı.
Rana Sarro Özadalı
Ülkede henüz kesin olmasa da, 2 kişiye ön tanısı konan ‘Creutzfeldt-Jacob’ (Deli Dana)’nın, birçok koyun ve keçi sürüsünde var olan ‘Scrapie’ hastalığından kaynaklanmış olabileceği ihtimali gündeme geldi.
Lefkoşa Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi’ne başvuran iki hastaya ön tanısı konan ve biri hayatını kaybeden ‘Creutzfeldt-Jacob’ hastalığının, ineklerde görülen formu ‘Deli Dana’, koyunlarda görülen formu ise ‘Scrapie’dir.
‘Scrapie’li hayvanların sakatatlarının tüketilmesi ise, insanda ‘Creutzfeldt-Jacob’ (Deli Dana) hastalığına neden olabiliyor.
Ülkemizde yıllardan beridir koyunlarda bulaşıcı ‘Scrapie’ hastalığı olduğu ve bunun halktan gizlendiğinin Detay Gazetesi’nin 16 Şubat tarihinde Rana Sarro imzalı ‘Bulaşıcı hastalık gizleniyor’ başlıklı haberiyle duyurmasının ardından, yetkililerden hiçbir ses çıkmazken; bugün ülkede ‘Deli dana’ hastalığının gündeme gelmesi, çok ciddi bir soruyu beraberinde getirdi.
HALKTAN GİZLENEN SCRAPİE İLE BAĞLANTILI MI?
Detay Gazetesi, ‘Scrapie’ hastalığının, günümüzde ciddi bir sorun olduğu, bu hastalığı bulunan hayvanların imha edilmesi gerektiğini, ancak yetkililerin, birçok sürücüde bulunan bu hastalığı gizlediğini; insanlara bulaşma riski bulunan ve hasta hayvanın etinin tüketilmesinde sakınca olan Scrapie hastalığına karşı, herhangi bir tedbir alınmadığını kamuoyunun bilgisine getirmişti.
“İNEKLERDE DELİ DANA YOK”
Sağlık Bakanı Ahmet Gülle, Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi’nde hayatını kaybeden bir kişinin ölüm nedeninin “Deli Dana” hastalığı olup olmadığı konusunda kesin teşhis konabilmesi için biyopsi sonuçlarını almak gerektiğini, bu sonuçların ellerine geçmesinin ise bir ay süre alabileceğini söyledi.
Hayvansal yemlerde “Deli Dana” hastalığına neden olan etmenlerin ithalinin uzun yıllar önce yasaklandığını ifade eden Gülle, “Tarım Bakanlığı’nın yaptığı araştırmaya göre de herhangi bir hayvanda deli dana vakasına rastlanmadı” dedi.
“KOYUNLARDA ‘SCRAPİE’ VAR”
Uzman veterinerlerden alınan bilgiye göre, “Creutzfeldt-Jacob hastalığının, ineklerde görülen formu ‘Deli Dana’, koyunlarda görülen formu ise ‘Scrapie’dir. Scrapie ile Deli Dana aynıdır. Bunların etkeni trion proteinleridir. ‘Scrapie’ hastalığına yakalanan bir hayvanın beyni veya sakatat kısımlarının tüketilmesi halinde, insan vücudunda protein yapısını bozabilir. Bu hastalık da belli bir sürede ortaya çıkabilir. Ancak ne kadar sürede ortaya çıkacağı belli değildir. Bu nedenle, İngiltere’de Deli Dana’lı tüm hayvanlar imha edilmişti.
NÖROLOJİ UZMANI: “DELİ DANA İLE SCRAPİE AYNIDIR”
YDÜ Hastanesi Nöroloji Uzmanı Yard. Doç. Dr. Senem Mut, “Deli Dana ile Scrapie’de ajan aynıdır. Hayvanlarda oluşanı Scrapie, insanlarda oluşanı da Creutzfeldt-Jacob (Deli Dana) dediğimiz bir hastalıktır” dedi.
Yard. Doç. Dr. Senem Mut, hayvanın Scrapie hastası olması halinde, insana Creutzfeldt-Jacob (Deli Dana) hastalığının geçebileceğini belirtti.
Creutzfeldt-Jacob (Deli Dana)’nın tedavisi olmayan ve ölümcül bir hastalık olduğunu belirten Dr. Senem Mut, hayvanlarla ilgili öyle bir şüphe varsa, bu hastalığın olduğu hayvanların telef edilmesi yani yok edilmesi gerektiğini vurguladı.
SCRAPİE VE DELİ DANA İLİŞKİSİ
“Hayvanlarda görülenin adı Scrapie’dir. İnsanda görülenin adı farklı. Deli Dana da zaten hayvanda görülenin adıdır. Aslında bizim insanlarda gördüğümüzün tıbbi adı, Creutzfeldt-Jacob dediğimiz bir hastalıktır. Yani hastalığın sebebi (protein bozukluğu) aynıdır. Hayvanlarda oluşanı Scrapie, insanlarda oluşanı da Creutzfeldt-Jacob (Deli Dana) dediğimiz bir hastalıktır.
“HER ZAMAN HAYVANLARDAN GEÇMEZ”
İnsanlarda görülen formu, hayvanlardan her zaman geçmiyor. Yani bu rastlantısal da olabilir bu. Zaten çoğu rastlantısal olur. ‘Deli Dana’ denilen hastalık, insanlarda rastlantısal da olabilir. Bir şekilde vücutta o bozuk protein oluşuyor ve o hastalığa neden oluyor. Ama az bir kısmı da hayvanlardan geçebilir ama bu çok düşük bir ihtimal.”
“HAYVANDAN İNSANA DÜŞÜK İHTİMALLE GEÇEBİLİR”
“Hayvanların beyin, sakatat kısımlarının tüketilmesinde insana düşük bir ihtimalle geçebilir. Daha çok hayvanların, vücut parçalarının yapıldığı sucuk, salam, sosis gibi ürünlerden geçebilir. Ama tabi hayvan Scrapie hastası ise insana Creutzfeldt-Jacob (Deli Dana) geçebilir. Creutzfeldt-Jacob (Deli Dana) tedavisi olmayan bir hastalıktır ve ölümcüldür. Dolayısıyla en başta yapılması gereken, bu hastalığın olduğu hayvanların telef edilmesi yani yok edilmesi lazım. Yani o hayvanların etlerinin tüketilmemesi lazım. En başta bunun kontrolünün yapılması lazım. Ama onun dışında tabi rastlantısal olanlara bir şey yapamıyoruz, bunun bir önlemi yok. Ancak hayvanlarla ilgili öyle bir şüphe varsa, tanı konulup hayvanın yok edilmesi ve etlerinin kullanılmaması lazım.”
“RASTLANTISAL YAKALANMANIN ÖNLEMİ YOKTUR”
Yüzde 85-90 rastlantısal olur. Bir şekilde o bozuk protein vücutta oluşur ve hastalık meydana gelir. Bunun için de herhangi bir önlemi olamaz çünkü bir yerden bulaşıcılığı yoktur. Ama hayvanda olup da hayvandan geçtiği zaman hayvanı yok edip hastalığı engelleyebilirsiniz. Ama böyle geçiş de çok düşük bir ihtimaldir.
“İNSANDAN İNSANA BULAŞMAZ”
“Deli Dana, insandan insana bulaşmaz. Öyle bir bulaş yok. Deli Dana olmuş bir kişi ise, solunum veya başka bir yol ile insanlara bulaşmaz. Hayatını kaybeden hastanın Deli Dana hastalığına nasıl yakalandığını tespit edemeyiz. Ama büyük bir ihtimal, yüzde 85-90 daha çok rastlantısal görüldüğü için daha çok rastlantısal olarak düşünüyoruz.”
Hastalığın tanımı ve hastalığın çıkışı
Deli dana hastalığı (mad cow disease=bovine spongio-encephalopathy=BSE) ilk olarak 1985 yılında İngiltere'de bildirildi. Bu tür hastalıklar insanlarda ve hayvan orijinli gıdalar içeren yemlerle beslenen hayvanlarda da saptandı. Bu tür hastalıklara, Scrapie benzeri hastalıklar, bulaşıcı Spongiform Ensefalopati'ler, Neurodejeneratif hastalıklar ve Prion hastalıkları da denilmektedir. Bu hastalıkların ortak özelliği hastalığın etken alındıktan sonra uzun zaman içinde oluşması (sığırlarda en az 22 ay genellikle 3-6 yıl sonra, insanlarda yaklaşık 10 yıl sonra), beynin süngerimsi bir hâl alması, tedavisinin olmaması ve hastalık belirtileri görüldükten sonra genellikle 1-2 ay içinde canlının ölmesidir.