8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü, bu yıl birçok ülkede kadın haklarının büyük yara aldığı süreçlerin gölgesinde kutlanıyor.
Kökeni 1908'de New York’ta binlerce kadın çalışanın daha fazla hak talebine dayanan Dünya Emekçi Kadınlar Günü, 100 yıldan uzun süre sonra bugün de bir kutlamadan çok kadınların hak talep ettiği ve şiddeti protesto ettiği bir gün. Birleşmiş Milletler, 8 Mart dolayısıyla yayınladığı açıklamada, dünyanın hâlâ toplumsal cinsiyet eşitliğinden 300 yıl uzakta olduğunu ve zor elde edilen kazanımların giderek kaybedildiğini vurguladı.
2022'de üç ayrı ülkede kadın haklarını ayaklar altına alan karar ve uygulamalar dünyada gündem oldu:
İran'da kadınların öncülük ettiği isyan
İran’da 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin eylül ayında “başörtüsünü düzgün takmadığı” gerekçesiyle gözaltına alındıktan sonra hayatını kaybetmesiyle başlayan protesto dalgası, ülkenin en büyük hükümet karşıtı isyanına dönüştü. Aylardır süren gösterilere ilk defa kadınların öncülük etmesi ve başörtüsü zorunluluğunun gündeme gelmesi dikkat çekti.
Kadınların başörtülerini çıkararak İslam Cumhuriyeti'ni protesto ettiği gösterilere hükümetin tepkisi de sert oldu. Yüzlerce kişi hayatını kaybetti, binlerce kişi gözaltına alındı.
İranlı kadınlara destek için farklı ülkelerde düzenlenen gösterilerde kadınlar saçlarını kesti.
Son dönemde kız öğrencilerin eğitim gördüğü okullarda yaşanan zehirlenme vakaları da ülke gündemine damga vurdu. 5 binden fazla kız öğrencinin zehirlenmesinin, kadınların ön planda olduğu protestolarla bağlantılı olduğu düşünülüyor.
Afgan kadınların kazanımları bir bir ellerinden alındı
Afganistan'da 2021'de iktidara dönen Taliban örgütü, başlarda kadın hakları konusunda verdiği sözlerden geri dönerek ülkeyi kadınlar için adeta bir açık hava hapishanesine çevirdi.
Afgan kadınlar baskılara ve polis şiddetine karşın hakları için sokağa çıktı.
Geçen sene önce kızların liseye gitmesi engellendi, sonra burka giyme zorunluluğu ve erkeklerden izin almadan sokağa çıkma yasağı getirildi. Son olarak da Afgan kadınların üniversite eğitimleri engellendi.
BM, Taliban'ın kadınları hedef alan kararlarının “insanlığa karşı suç” olarak görülebileceği uyarısında bulunuyor.
ABD'de kürtaj hakkı isyanı
Dünyanın en gelişmiş ülkelerinden biri sayılan ABD'de de 2022 kadınlar için zor bir yıl oldu.
ABD Yüksek Mahkemesi’nin 50 yıldır yürürlükte olan kürtaj hakkı yasasını feshetme kararı ülkede büyük tepkilere yol açtı.
ABD’liler kürtaj hakkı için günlerce sokakları doldurdu.
Kadına kürtaj hakkı veren 1973 tarihli “Roe v. Wade” kararını bozulmasıyla, ülkedeki eyaletler kürtajı kısıtlama, yasaklama ve hatta suç sayma hakkına sahip oldu, bazıları da yasağı yürürlüğe koydu.
ABD Başkanı Joe Biden'ın da tepki gösterdiği karar sonrası ülkede kitlesel protestolar düzenlendi. 10 yaşındaki bir tecavüz kurbanının kürtaj olabilmek için başka bir eyalete gitmek zorunda kalması gündem olurken, ABD'li kadınlar kürtaj hakkı için hukuk mücadelesini aylardır sürdürüyor.