Salgının ilk günlerinde, koronavirüs konusunda alarm zillerini çalmaya çalıştığı için kahraman olarak anılan Çinli doktor Li Wenliang'ın Covid-19'dan ölümünün üzerinden tam bir yıl geçti.
Geçen yıl Ocak ayında, Wuhan kentinde çalıştığı ve tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybettiği doğrulanmıştı.
34 yaşındaki Dr. Li Aralık 2019'un sonlarında, çalışma arkadaşlarına bir mesaj göndermeye çalışmıştı. Üç gün sonra polis kendisini ziyaret edip, durmasını istedi. Daha sonra bir hastadan virüs kaptığına inanılan hastanedeki işine geri döndü. Ölümünden önce en az üç hafta hastanede yattı.
Geçen yılın Ocak ayında Dr. Li hastane yatağından sosyal paylaşım sitesi Weibo'da hikayesini anlattı. Mesaj "Herkese Merhaba, ben Li Wenligang, Wulan Merkez Hastanesi'nde bir göz uzmanıyım" diye başlıyordu. Salgının ilk haftalarında Wuhan'daki yerel makamların tavrını gösteren bir paylaşımdı.
Dr. Li Aralık ayında, 2003'de küresel bir salgına yol açan Sars'a benzediğini düşündüğü yedi vakayla karşılaştığında, koronavirüs salgınının merkez üssünde çalışıyordu. Vakaların Wuhan'daki Huanan Deniz Ürünleri Pazarı'ndan geldiği düşünülüyordu ve hastalar çalıştığı hastanede karantinadaydı.
30 Aralık 2019'da bir sohbet grubundaki doktor arkadaşlarına mesaj yollayıp, salgın konusunda uyardı ve enfeksiyondan kaçınmaları için koruyucu kıyafetler giymelerini söyledi.
Dr. Li'nin o zaman bilmediğiyse, keşfedilenin dünyanın geri kalanını yıkıp geçecek tamamen yeni bir koronvirüs olduğuydu.
Dört gün sonra Kamu Güvenliği Bürosu'na çağrıldı ve bir mektup imzalaması söylendi. Mektupta "sosyal düzeni ciddi şekilde bozan yanlış ifadelerde bulunmakla" suçlanıyordu.
"Seni kati olarak uyarıyoruz: Böyle bir küstahlıkla inatlaşırsan ve bu yasadışı faaliyete devam edersen adaletin önüne çıkartılacaksın, anlaşıldı mı?" yazıyordu. Altında da Dr. Li'nin el yazısıyla "Evet, anlıyorum" yazılmıştı.
Dr. Li polisin "dedikodu yaymakla" suçladığı sekiz kişiden biriydi.
Ocak 2019'un sonunda, Dr. Li mektubun bir kopyasını Weibo'da paylaştı ve neler olduğunu anlattı. Bu arada yerel makamlar kendisinden özür dilemişti ama bu çok geç gelen bir özürdü.
Ocak ayının ilk birkaç haftasında Wuhan'daki yetkililer, sadece enfekte olmuş hayvanlarla temas edenlerin virüsü kapabileceği ve insandan insana bulaşma olmadığında ısrarlıydı. Şimdiyse bunun çok yanlış olduğunu biliyoruz. Sonuç olarak, doktorları enfeksiyondan korumak için herhangi bir şey yapılmadı.
Ama polisin gelmesinden sadece birkaç hafta sonra glakom hastası bir kadını tedavi ediyordu. Kadının yeni koronavirüsü taşıdığını bilmiyordu.
Dr. Li Weibo'da yaptığı paylaşımda 10 Ocak'ta öksürmeye başladığını, ertesi günse
ateşinin çıktığını, iki gün sonra da hastaneye yatırıldığını anlatıyordu. Anne ve babası da hasta olmuş, hastaneye kaldırılmışlardı.
10 gün sonra, 20 Ocak'ta Çin salgını bir acil durum ilan etti, Dünya Sağlık Örgütü ise iki ay sonra pandemi ilanı yaptı.
O zamanlar testler de pek güvenilir değildi. Dr. Li birkaç kez testlerinin negatif çıktığını söylüyordu.
30 Haziran'da yaptığı paylaşımdaysa "Bugün nükleik asit testi pozitif çıktı. Nihayet teşhis konuldu" demişti. Paylaşımı çok da şaşırtıcı olmayan bir şekilde binlerce yorum ve destek almıştı.
Bir kullanıcı "Dr. Li Wenliang bir kahraman" diyordu ve hikayesinin ülkesinin geleceği
için kaygı yarattığını söylüyordu.
"Gelecekte doktorlar bulaşıcı bir hastalık bulduklarında, erken uyarıda bulunmaktan daha da korkacaklar. Daha güvenli bir kamu güvenliği ortamı için on milyonlarca Li Wenliang gerek."
Ama Dr. Li 7 Şubat'ta hayatını kaybetti. 34 yaşındaydı.
Dr. Li'nin ölümünün ardından Weibo'da bir öfke ve yas dalgası vardı.
Bir yorumda "Şu anda ne hissettiğinizi unutmayın. Bu öfkeyi unutmayın. Bunun yeniden olmasına izin vermemeliyiz" deniliyordu.
Çin makamları tepkilerle başa çıkmaya çalışırken, bu yorumların bir çoğu sansürlendi. Ancak ilerleyen haftalar ve aylarda, Çin'in doktorun yasını tutması gerekliliğini kabul etmiş gibi göründüler. Bir yıl sonra, Dr. Li'nin ilk paylaşımının altında, bir milyondan fazla yorum var.
Ve milyonlarca kişi, Dr. Li'yi biraz olsun tanıyabilmek için sosyal medya hesabını ziyaret etti. Bir çocuk babası Dr. Li'nin ikinci çocuğu yoldaydı. Kızarmış tavuk ve pembe dizileri seviyordu.
İnsanlar şimdi, doktorun sayfasını, günaydın demek, hava durumu hakkında bilgi vermek ya da isim vermeden kişisel yaşamlarındaki gelişmeleri anlatmak için ziyaret ediyor.
Bir yorumcu "Günaydın Dr. Li. Yarın İngilizce sınavım var. Umarım iyi not alırım" diyor. Bir diğeri kendisini içinde bulduğu aşk üçgeninden ya da depresyonla mücadelelerinden bahsediyor.
Bir yıl sonra Çin virüsü kontrol altına almayı başarırken, sayfasındaki yorumlar daha iyimser.
Wuhan'da yaşam normale yakın bir düzeye geldi. Ama dünyanın geri kalanını ne kadar değiştireceğini hiç tahmin edemezdi.