Afganistan’ın Kabil Havalimanı’nda 13 ABD askeri ve 170'den fazla sivilin hayatını kaybettiği çifte bombalı saldırılar yeni bir döneme girildiğine işaret ediyor. ABD Başkanı Joe Biden, Afganistan, Pakistan’ın yanı sıra Tacikistan, Türkmenistan, Özbekistan kimi eski Sovyet ülkelerinde faaliyet yürüten IŞİD-Horasan (IŞİD-K) grubunun bu saldırıları düzenlediğini belirterek “intikam” sözü verdi. Söz konusu örgüte ait olduğu iddia edilen sosyal medya hesaplarından son saldırıların üstlenildiği görüldü.
Ancak IŞİD-K grubuna ilişkin ABD istihbaratı tarafından kurulduğuna ve bölgede İran’ı baskılamak için kullanılan aparatlardan biri olduğuna ilişkin geçmiş yıllarda çokça bilgi paylaşılırken bugün de aynı iddialar ve soru işaretleri gündemde. Taliban’ı artık “düşman örgüt” yerine iktidar unsuru olarak kabul eden ABD’nin Afganistan’da ihtiyacı olan yeni düşmanının IŞİD-K grubu olacağı görüşleri yaşanan son gelişmelerle birlikte giderek inandırıcılık kazanıyor.
EL KAİDE’DEN IŞİD’E
IŞİD’e bağlı olduğu belirtilen ancak 2014’te El Kaide’yle ilişkilendirilen “sır” örgüt IŞİD-K, kimilerine göre “IŞİD’den daha tehlikeli” kimilerine göre Taliban’ın en büyük düşmanlarından biri. Bu konuda farklı iddialar mevcutken BBC ve Deutsche Welle gibi Batı basınının önde gelen yayınları dün yayınladıkları “IŞİD-K örgütü hakkında bilinenler” içerikli haberlerinde söz konusu grubun Taliban’dan daha radikal olduğu vurgusunu öne çıkardı. Örgüte ilişkin kamuoyuna yansıyan bilgilere göre, IŞİD, Irak’ta gücünün doruklarında olduğu dönemde Pakistan ve Afganistan’dan Irak’a, Suriye’ye gelmek isteyen militanlardan ve Pakistan Taliban’ından ayrılanlardan IŞİD-K’yı kurdu. IŞİD’in Irak ve Suriye’de gücünü kaybetmesinin ardından Afganistan’a kaçabilen militanların yanı sıra örgüt, bazı Arap ülkelerinden, Tacikistan, Özbekistan, Çeçenistan, Hindistan, Bangladeş ve Çin’den gelen cihatçılarla da büyüdü. Binlerce üyesi olan grubun 2019 ve 2020 yıllarında Afganistan’da Şii yurttaşları hedef alan saldırılar gerçekleştirdiği ve Taliban güçleriyle çatışmalar yaşadığı da örgüte ilişkin hatırlatılan diğer bilgiler oldu.
SURİYE’YE SALDIRI
Ancak söz konusu eli kanlı cihatçı grubun isminin ABD’li yetkililer tarafından ilk kez zikredildiği 2014 yılında ortaya çıkan gelişmeler bugün hafızalarda yeniden canlandı. The Intercept’ten Glenn Greenwald, 2014’ün eylül ayında kaleme aldığı yazıda, ABD’nin Suriye’ye dönük hava saldırılarında strateji yürüttüğü dönemde IŞİD-Horasan grubunun ortaya çıktığını vurguladı. Yazıya göre, bu yeni örgütün ismi ilk kez 13 Eylül 2014’te Associated Press (AP) haber ajansına konuşan ABD’li yetkililer tarafından kamuoyuna duyuruldu. Amerikalı yetkililer, o tarihte Afganistan, Yemen, Suriye ve Avrupa’daki deneyimli cihatçılardan oluşan Suriye’deki IŞİD-K grubunun ABD’ye doğrudan ve daha yakın bir tehdit teşkil ettiğini, örgütün ABD hava ulaşımını hedef almak üzere Yemenli bomba yapımcıları ile birlikte çalıştığını söyledi. O dönem örgütü El Kaide’yle ilişkilendiren yetkililerin açıklamalarından beş gün sonra, 18 Eylül’de CBS News, Horasan örgütünce sivil uçakların patlatılması planına karşı Amerikalıları korumak için Suriye’de ABD bombardımanının acilen başlaması gerektiğini yazdı. 20 Eylül’de ise New York Times’ta, “IŞİD’den farklı bir örgütün ABD ve Avrupa’ya doğrudan tehdit oluşturduğuna” ilişkin yazı yayımlandı ve 22 Eylül’de ABD’nin hava jetleri, Suriye’de Halep’in batısını bombalayarak IŞİD-K grubunun hücrelerinin hedef alındığını açıkladı. Dönemin ABD Adalet Bakanı Eric Holder, IŞİD-K için “Tespit ettiğimiz kimi planları hayata geçirecekleri güne çok yaklaştıkları için onları vurduk” diyerek Suriye’de yapılan bombardımanları savunuyordu. Ancak o dönem IŞİD-K grubu Suriye’deki bombardımanın başlamasını gerekçelendirmek amacıyla sunulduktan hemen sonra hızla buharlaştı. New York Times ise Suriye bombalandıktan sonra, 25 Eylül’de “Horasan örgütünün bilinmezlikten şöhrete doğru evrilmesi birdenbire oldu” diye yazıyordu.
IŞİD-K grubunun yeniden “hortladığı” bir sonraki dönem ise ABD’nin Taliban’la müzakerelere başladığı 2019 yılı oldu. Suriye’ye dönük hava saldırılarını başlatmak için ABD’nin “imdadına” yetişen Horasan grubu bu kez Taliban güçleriyle uzlaşma hamlelerinin önünü açtı. Taliban’la 2015 Ocak ayında karşılıklı savaş ilan eden örgüt, 2019 ve 2020 yıllarında ülkedeki Şii yurttaşları hedef aldığı katliamlar gerçekleştirirken o dönem ABD’li yetkililer, basına verdiği demeçlerde Taliban’la “ortak düşman”a karşı hareket edilmesiyle ilgili de görüşüldüğünü söylüyordu.
YENİDEN SAHNEDE
Aynı örgütün bu kez ABD’nin Kabil’den tahliyelerle ilgili Taliban’dan süre istediği ve bununla ilgili kırılgan bir anlaşma yaptığı bugünlerde yeniden ortaya çıkması dikkat çekiyor. Biden’ın “intikam” sözü verdiği örgütün bugünden sonra da saldırılara hazırlandığı ise ABD ve NATO yetkilileri tarafından yeniden dile getiriliyor. CENTCOM komutanı General Kenneth McKenzie önceki gün yaptığı açıklamada, IŞİD’lilerin Afganistan’da daha fazla saldırı düzenlemesini beklediklerini söyledi. İngiltere Savunma Bakanlığı da Afganistan’dan ayrılma tarihi yaklaştıkça “tehdidin artacağını” açıkladı. Fransa, Polonya, Danimarka’nın ardından İspanya, Avustralya ve Yeni Zelanda da havalimanından tahliye işlemlerini “güvenlik” gerekçesiyle sonlandırdı. Trajik olan ise, havalimanı iki gün önce 110 kişinin katledildiği bir saldırıyla sarsılmış olmasına rağmen dün binlerce kişi ülkeden ayrılmak için yeniden havalimanı yakınlarındaydı. Afganistan halkı, Taliban ya da IŞİD-K, emperyalistlerin dönem dönem desteklediği cihatçı katillerin ülkedeki tahakkümünden kurtulmak için can güvenliğini hiçe sayarak kaçış arayışına devam ediyor.