Üniversitelerin öncüsü, kendi maddi olanaklarıyla Lefkoşa Özel Türk Üniversitesi’ni kuran, ilk kadın cumhurbaşkanı adayı, ve Kıbrıs’ta ilk kez doktora yapan ülkemiz değerlerinden biridir Dr. Dedeçay. Onu tanımak için çok zaman gerekiyordu… Ancak ömrü buna vefa etmedi. Ülke ve toplum olarak O’nu ne kadar tanıyoruz? Ülkemizde hep ilklere imza atan bu büyük değeri ne kadar biliyoruz ve Ona ne kadar sahip çıktık? Öğrencilerimize, ülkemize, genç-yaşlı herkese ne kadar tanıttık?... kendi değerlerine, insanlarına, ülke için çok çalışan bireylerine sahip çıkamayan bir ülkenin ilerlemesi, gelişmesi çok zordur. Kendi değerlerimize sırt çevirerek değil; onları içimizde yükselterek, hissederek, sahip çıkarak ülke ve millet olarak her alanda ilerleyerek gelişiriz. Ülkede yolda giden adamı bırakın, biraz ilgili alakalı birine bile sorsanız kaçı ülkemizdeki değerleri tanıyor biliyor?... gerçekten her yazımda altını çizdiğim gibi burada da altını bir kez daha çizmek isterim. Ülkemiz kültür, edebiyat, sanat ve sanatçısına ve ülke için çalışan bireylere sahip çıkmadığımız sürece bir ilerleme kaydedeceğimizi zannetmiyorum. Bugünkü yazımda sizlere ülkemizdeki pek çok ilklere imza atan ve ülkemize büyük hizmetleri olan, ülkemiz için çok çalışan bir değerden bahsedeceğim: Dr. Servet Sami Dedeçay. Dr. Servet Sami Dedeçay ismi, öncelikle Kıbrıs eğitim tarihinde ilk üniversite olan “Lefkoşa Özel Türk Üniversitesi”ni, 1972 yılında kuran kişi olarak kendisini hatırlatmaktadır. Bugün üniversitelerin geldiği nokta elbette son derece önemlidir ve Dedeçay bu topraklarda bunu ilk düşünen ve kuran bir kadındır. ilk ve orta öğrenimini Larnaka’da Amerikan okulunda tamamlamıştır. Daha sonra 1960-68 yılları arasında Paris Üniversitesi’nde, Hukuk Fakültesi’nin Kriminoloji Penoloji bölümünde doktorasını da tamamlayarak mezun olmuştur. Doktora çalışmasının hemen ardından 1968-72 yılları arasında Erzurum Atatürk Üniversitesi’nde uzman olarak görev yapmıştır. Kişisel imkanlarını kullanarak ilk Kıbrıs üniversitesi olan “Lefkoşa Özel Türk Üniversitesini” 1972 yılında Kıbrıs’a döndüğü zaman kurar. Bir süre öğrenim yapılan bu üniversite de mezun verildikten sonra, Araştırma Üniversitesi kimliği ile çalışmalar yürütülmüştür. Çalışmaların çoğu Lefkoşa Özel Türk Üniversitesi basımı olarak yayın dünyasına kazandırılmıştır. Sosyal bilimler üzerine çalışmaları olan Dedeçay’ın, Kıbrıs Kültürü’nü belgeleyen kitapları bulunmaktadır. Farklı konularda yazdığı çok sayıda makaleleri de bulunan Dedeçay; İngilizce, Fransızca, Farsça ve Rumca bilmektedir. Dedeçay’ın eserlerine bakıldığında çok geniş bir konu yelpazesi görmek mümkün. Ancak çalışmaların yoğunluğu iki ana konu etrafında toplanmaktadır: 1) Kıbrıs Türk Kadını 2) Kıbrıs’ın doğası ve doğanın sunduğu zenginlikler. Böylece Dedeçay’ın, kadın hakları savunuculuğu ve çevreci kimliklerinin varlığından söz etmek mümkündür. Aslen Lefkoşalı olan 86 yaşındaki Dedeçay’ın, her biri ayrı değerde ve ciddi bir güvenilirlik içeren 24 kitap yazdı. Dedeçay,1976 ve 1981 ‘Devlet Başkanlığı’ ile 1985 ‘Cumhurbaşkanlığı’ seçimlerinde hiçbir partisel güce sığınmadan üç kez aday olan tek kadındı. Arkasında parti, devlet, dış destek, örgüt hiçbir şey yokken kendisini toplumun önüne attı. Gerçek bir aydın duruşuyla sesini asla kısmadı…Ürettiği her eseri yayınladı… Hastalanmadan önce Paris’te 1968’de yazdığı Doktora tezini yayınlamak için çalışıyordu… Kriminoloji (suç bilimi)üzerine doktorasını yaptı… Batı-Doğu Avrupa’daki hapishaneleri ziyaretler etti; mahkumlarla görüştü…Çok iyi bir tez yazdığına şüphe yok. Hemen akabinde Erzurum Üniversitesi’nde öğretim görevlisi olarak çalışmaya başladı. 1968- 1972 yıllarında Erzurum’da görev yaptı. Erzurum’daki görevi sırasında da doktora sonrası çalışma olarak Türkiye’deki hapishaneleri inceledi, araştırdı. Doğu’dan başladı Batı’ya kadar hapishaneleri ve mahkûmları ziyaret etti ve çalışmasını tamamladı. O yıllarda ziyaret ettiği hapishanelerin bazılarının Kiliseden dönüştürülmüş yerler olduğunu söylemişti… Erzurum, Urfa, Diyarbakır, Bursa hapishanelerini tek tek ziyaret edip, mahkûmlarla görüşmeler yaptı. Kıbrıs’ın yetiştirdiği önemli bir bilim insanı Dr. Servet Sami Dedeçay, ardında 24 kitap bıraktı. Tütüncülükten kadın konusuna, balıkçılıktan hastanelere kadar birçok konuda eserler yayınladı… Bizim görevimiz sen ve senin gibi; ülkemiz için emek sarf eden insanları tanıtmaktır. Ruhun Şad olsun büyük insan… KAYNAKÇA Alıntı: Doğu Akdeniz Üniversitesi (DAÜ) Kadın Araştırmaları ve Eğitimi Merkezi’nin (KAEM), 19 Ekim 2009 de düzenlediği “Eğitimde Kadın emeği Paneli”nde , Mesude Atay’ın eğitmci ve araştırmacı yazar Prof.Dr. Servet Sami Dedeçay’ı anlatan konuşmasının metni. Gazimağusa, Kuzey Kıbrıs. http://www.kuzeypostasi.com/yazarlar/prof-dr-mehmet-hasguler/giden-bir-degerin-ardindan-dr-servet-sami-dedecay/266/
