BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ile Rum Yönetimi Başkanı Nikos Anastasiadis’in 6 Temmuz 2017 tarihinde saat 18.15’te yaptıkları görüşmesinin tutanaklarına yer verildi.
Gazete, “Garantiler Konusunda Gri Bölgeler – Güvenlik Konusunda Türk Tezini Gizledi – Çavuşoğlu, Genel Sekretere Başka; Genel Sekreter, Anastasiadis’e Başka Söyledi” başlıkları altında verdiği haberinde, 6 Temmuz 2917 tarihinde Crans Montana zirvesinde yapılan ikili temaslara ilişkin gizli tutanaklar olduğunu iddia ettiği belgeleri yayımladı.
Haberde, Guterres’in zirve yemeği öncesinde saat 18.15’te Rum Lider Anastasiadis’le görüşmede, Türkiye’nin “Garanti Anlaşmasının kaldırılmasını kabul ettiğini ancak askerlerin adadan tamamen çekilmesi konusuna sonra bakılacağını” söylediğini ancak böyle bir unsurun, tutanaklarda da anlaşıldığı üzere, Çavuşoğlu-Guterres görüşmesinde yer almadığı iddia edildi.
Guterres’in Anastasiadis’i, “Türkiye’nin garantiler konusunda geri adım attığına ikna etmeye çalıştığının” görüşme tutanaklarından anlaşıldığını savunan gazete, Guterresi’in Mevlüt Çavuşoğlu’yla gerçekleştirdiği her iki görüşmede de Türkiye’nin “Garantörlük Anlaşmasının adının değişmesini (rename) ve Uygulama Anlaşması olmasını kabul ettiğinin görüldüğünü” öne sürdü.
Türkiye’nin ayrıca, “Garantörlük Anlaşmasında yer alan ülkelerin Uygulama Anlaşması’nda yer alacakları ve tek taraflı müdahale hakkına sahip olacakları” görüşünü de içeren yazılı tezlerini Guterres’e sunduğunu da iddia eden gazete, Guterres’in Anastasiadis’e “Türkiye’nin Uygulama Anlaşması’ndaki rolünün ne olacağını Mevlüt Çavuşoğlu’yla görüşmediğini” söylediğini savundu.
Habere göre, Türk askerinin çözümün ilk gününde adadan tamamen çekilmesini istediğini vurgulayan Anastasiadis, “sadece garantilere ve tek taraflı müdahale hakkına değinen ancak askerlerin çekilmesine değinmeyen bir açıklamayı, yarım bir çözümü asla kabul etmeyeceğini” söyledi.
Anastasiadis’in yarım çözüm sözüyle bir ara anlaşmayı kastettiğini belirtirken, Guterres’in iç konuların ele alındığı 2 numaralı masadaki görüşmeleri ise gündeme getirmediğinin tutanaklardan anlaşıldığını da vurguladı.
İşte o tutanakların Türkçe çevirisi:
- Genel Sekreter, Türkiye'nin kendisine bazı fikirleri gizli olarak sunduğu bilgisini verdi. Genel Sekreter, Türkiye'den gelen gizli belgeye dayanarak, güvenlik ve garantiler konusunda bir açılım olduğu görüşündeydi. Türkiye, 1960 Garanti Antlaşması'nı feshetme ve tek taraflı müdahale haklarını sona erdirme niyetini belirtti. Garanti Anlaşması'nın yerini bir uygulama ve izleme mekanizması alabilir. Türkiye bugün tüm birliklerinin Kıbrıs'tan tamamen çekilmesini kabul edecek durumda olmasa da, daha sonraki bir tarihte olabilir.
- Sayın Anastasiadis, Türkiye'nin Garantiler Antlaşması'nın gerçekten de sona erip ermeyeceği önerisine açıklık getirilmesini talep etti.
- Genel Sekreter, Garantiler Antlaşması'nın sona ereceğini ve asker meselesinin daha sonraki bir tarihte çözülebileceğini doğruladı. Bunu bir uygulama ve izleme mekanizması takip edecektir.
- Sayın Anastasiadis, Türkiye'nin uygulama ve izleme mekanizmasında rol oynayıp oynayamayacağını sordu.
- Genel Sekreter, Türkiye'nin rolünün tartışılmadığını, ancak uygulama sürecinin denetlenmesinde çeşitli kurum ve aktörlerin rol oynayabileceği görüşünde olduğunu söyledi.
- Sayın Anastasiadis, Türkiye'nin uygulama ve izleme mekanizmasındaki rolünü kabul edemeyeceğinin altını çizdi. Garantiler Antlaşması'nın sona ermesi olumlu bir şey olarak görülse de, bunun yerine Türkiye'nin uygulama sürecinde rol oynadığı bir izleme sistemi getirmenin kabul edemeyeceği bir şey olduğunu söyledi. Türk birliklerinin Kıbrıs'ta konuşlandırılmasının kendisi için kabul edilemez olduğunu söylemeye devam etti.
- Genel Sekreter, Türkiye'nin birliklerinde ivedilikle önemli bir azalmaya istekli olacağını bir kez daha teyit etti. Birliklerin teftiş edilmesi bugün olmayacak, ancak daha sonra olabilir.
- Sayın Anastasiadis, Türkiye'nin Garantiler Antlaşması'nı feshetme niyetinin gerçek olduğuna inanmadığını söyledi. Türkiye, Garantiler Antlaşması'nı feshederek, rolünü uygulama ve izleme mekanizmasına sızmak ve asıl niyetini orada gizlemek istemiştir.
- Genel Sekreter, Garantiler Antlaşması'nın kusurlu olduğunu ve artık Türkiye'nin nihayet vazgeçmeye istekli olduğunu vurgulayarak adanın yüzde 37'sinin geri kalanıyla birleşmesinin iyi olacağını belirtti. Yapabileceğinin tarafları birbirine yakınlaştırmaya çalışmak olduğunu söyledi. Garantiler Antlaşması'nın sona ermesine yönelik düşünce, müzakereler için gerçek bir açılış niteliğinde oldu.
- Sayın Anastasiadis, Türkiye'nin bir askeri üs kurmak ve askerlerini Kıbrıs'ta sonsuza kadar yerleştirmek istediğini söyledi. Bu Espen Eide'nin fikriydi. Türkiye'nin adanın kuzeyinde bir üs kurmasının Nuland'ın fikri olduğunu ileri sürdü. "Biz AB üyesi bir ülkeyiz. Adada hala askeri üssümüz varsa nasıl bir bağımsızlığımız var?" diye sordu.
- Genel Sekreter, ilk adım olarak Garantiler Antlaşması'nı sona erdirmek istediğini, o zaman askerlerin çekilmesinden bahsetmenin mümkün olacağını yineledi. "Sıfır birlik, sıfır garanti" girişimi başarısız olacaktır. Kıbrıslı Rum heyeti tarafından masaya yatırılan önerinin iyi olduğunu, çünkü yararlı bir "Koordinasyon ve İstişare Komitesi" unsuru içerdiğini de sözlerine ekledi. Daha fazla fikir birliği oluşturmak için teklifin kapsamını genişletmeyi önerdi. Eğer işe yaramazsa daha ileriye gitmenin zor olacağı sonucuna vardı.
- Sayın Anastasiadis, ikili görüşmenin sonucuyla ilgili olarak nelerin açıklanması gerektiği konusunda kaygılarını dile getirdi. Yarım bir anlaşmayı, sadece garantileri, tek taraflı müdahale haklarını, askerlerle ilgili hiçbir şeyi olmayan bir anlaşmayı asla kabul etmeyeceğini söyledi. İlk gün birliklerin tamamen geri çekilmesini istedi. Böyle bir anlaşmayı kabul edemeyeceğini ve halkına sunamayacağını tekrarladı.
- Genel Sekreter, görüşmelerden herhangi bir uzlaşma çıkmadığını, ikili görüşmeyi akşam çalışma yemeği şeklinde genel kurul toplantısına geri bildirmeyi amaçladığını söyledi.