Kahve çoğumuzun hayatında vazgeçilmez bir yere sahip oldu. Sabahları ayılabilmek için, gün içerisinde enerjimizi korumak için, bazen de sadece keyif için kahve tüketiyoruz. Şimdi yeni trend kahve zinciri mağazalardan kahve alıp işe gitmek veya gün içerisinde bu kahvelerden tüketmek. Peki bu kahvelerin içerisinde yer alan krema, şeker, tatlandrıcı şuruplar, çikolata, badem aromaları, katkı maddeleri bağımlılık mı yapıyor? Vücudumuza ne gibi zararlar veriyor?
İçerdiği kafein, krema, şeker nedeniyle sağlığa zararlı olup olmadığı tartışılan zincir kahve dükkanlarından satın aldığımız kahveler ile ilgili aklımıza takılan soruların cevaplarını uzmanlardan aldık…
Günde 400 mg'dan fazlası bağımlılık yapıyor
Doç. Dr. Muhammed Keskin/ Kardiyoloji Uzmanı
1 mL filtre kahvede 0.5-1 mg civarında kafein bulunuyor. Yani orta boy bir kupa bardakta yaklaşık 150 mg kafein var. Günlük kahve tüketimi için önerilen kesin bir miktar olmasa da 2 kupa kahvenin kalp damar sağlığı ve karaciğer fonksiyonları üzerinde olumlu etkisi olduğunu biliyoruz. Kafein için günlük üst sınırın 400 mg. olması gerekiyor. Kalp damar sağlığı açısından en faydalı kahve türü orta kavrulmuş çekirdeklerden elde edilen sade filtre kahve veya espresso/amerikano türü kahvelerdir. Türk kahvesi yüksek ısıyla temas ettiği ve herhangi bir filtreden geçmediği için filtre kahvelere göre kolesterol, yağ asidi ve akrilamid miktarı daha yüksektir. Bu yüzden Türk kahvesi için de üst sınırımız 2 en fazla 3 fincan olmalıdır. Kahve sade olarak tüketilebileceği gibi latte dediğimiz haliyle yani sütle karıştırılmış olarak da tüketiliyor. Fakat burada dikkat edilmesi gereken nokta latte içeceklerin içine genellikle krema, şeker ve çikolata eklenmiş olabileceğidir. Sadece sütlü kahve iyi bir tercih iken katkı maddeleriyle ve diğer aromalarla tatlandırılmış kahveler sağlıklı bir alternatif değildir. Granül kahve olarak bilinen instant/hazır kahveler işlenmiş ve akrilamid miktarı yüksek, faydalı içeriği düşük kahvelerdir. Bu tür hazır kahvelerin sürekli olarak tüketilmesini önermiyoruz. Ayrıca kahvenin tadını yumuşatmak için eklenen kahve beyazlatıcılar da oldukça ciddi kimyasal katkı maddesi yüklü tozlardır ve kullanmaktan kaçınılmalıdır. Piyasada en sık tüketilen kahve türlerinden olan '3'ü 1 arada' kahveler 14 çeşit katkı maddesi içeriyorlar ve oldukça sağlıksızlar. Böyle hazır ürünlerin sürekli tüketiminden kaçınılmalıdır.
2 kupadan fazlasını önermiyoruz
Uzm. Dr. Yusuf Yıldırım/İç Hastalıkları Uzmanı
Kafein vücutta ihtiyaç duyduğumuz bir madde değil. Kafein almazsak hiçbir şey olmaz. Kafein alma zorunluluğumuz da yok. Sadece kafein aldığımız zaman santral sinir sistemi dediğimiz beyni ve onunla ilgili hücreleri uyardığı için o hissi oluşturmak adına insanlarda bağımlılılık oluşturabilen bir molekül. Oluşturduğu uyanıklık, kendini iyi hissetme, zihnin daha uyanık olması. Bunları da daha çok dopamin dediğimiz bir molekülün reseptörleri üzerinden yapıyor. Peki kafeinin günlük bir sınırı var mı? Evet, var! Günlük 200 mg.'a kadar kafeinin herhangi bir zararı yok. Ama 200 mg'ın üzerindeki kafein, çok zararlı. Artık bağımlılık, tekrar istem oluşturan dozlara neden olduğu için 200 mg.'ın üzerinde kafein tüketimini önermiyoruz. Normal standart kahvede de 100 mg.kadar kafein oluyor. Bu da şunu gösteriyor ki günlük 2 fincan/kupa kahvenin dışında çok kahve tüketimini önermiyoruz. Bağımlılık yapma etkisi sonrası görülen durumlar; vücudunun istediği dozu alamayınca depresyon, ciddi uyku hali, kas-eklem ağrıları, vücutta güçsüzlük, performans düşüklüğü oluyor. Bir de sadece kahvede değil, enerji içeceklerinin içersinde de, birçok gıdanın içerisinde de kafein var. 200 mg.'ın üzerindeki kafein dozunun sinir, kas, kalp sistemimize zarar vereceğini unutmamak lazım.
Aşırı kafein alımı huzursuzluğa sebep olur
Emel Unutmaz Duman/Beslenme ve Diyet Uzmanı
Kafein alımındaki önemli olan miktardır. Herkesde aynı tepki olmamakla birlikte günde 3-4 fincan kafeinli içecek tüketmek bir sıkıntıya sebep olmaz. Fakat aşırı kafein alımı davranışlarda hırçınlığa, bozulmuş kalsiyum metabolizmasına, strese, kalp çarpıntısına, yüksek kan basıncına ve uyku bozukluklarına, huzursuzluğa, yorgunluğa sebep olabilir. Bu sebeple içeceklerin içinde ne kadar kafein olduğunu ve bu içeceklerden ne kadar içmemiz gerektiğini bilmek önemlidir. Bir besin maddesinin veya içeceğin iyi veya kötü olmasını belirleyen şey ne miktarda tükettiğinizle ilgilidir. Günde toplam 300 mg. kafeini geçmemeye özen göstermeliyiz. Tabi ki bu sayı hamilelerde ve emziren annelerde 200 mg. olmalıdır. Her kahve çeşindeki kafein miktarı aynı olmamakla beraber 150 ml kahvenin kafein içeriği kavrulmuş ve öğütülmüş kahve için 80 mg, instant kahve için 65 mg, kafeinsiz kahve için 3 mg, cappuccino için 90 -100 mg kabul edilmiştir. 60 ml exspresso kahve (sade) 100 mg kafein içerir. Aşırı kahve tüketen bireyler, kahveyi aniden keserlerse ilk birkaç gün baş ağrısı, gerginlik, uyuklama gibi semptomlarla karşılaşabilirler. Bu durumda yavaş yavaş azaltmak çözüm olacaktır.