Kronik Böbrek Yetmezliği

Gaye TAŞKENTLİ

Böbrekler, vücudumuzdaki artık maddelerin atılması, sıvı dengesinin sağlanması, kan basıncının düzenlenmesi gibi önemli görevleri olan organlarımızdır. Kronik böbrek yetmezliğinde böbrek işlevlerinde geri dönüşümsüz olarak bozulma olur. Ailede böbrek yetmezliği olan kişilerde genetik olarak risk artmaktadır. Ayrıca böbrek taşları, diyabet, hipertansiyon, idrar yollarındaki tıkanmalar ve enfeksiyon gibi sağlık sorunları da böbrek yetmezliğine neden olabilmektedir. Böbrek hastalarında vücutta artık maddelerin birikimine bağlı olarak halsizlik, iştahsızlık, bulantı, kusma gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Kronik böbrek yetmezliğinde beslenme büyük önem taşır. Enerji: Yeterli besin almazsak, vücudumuz gereksinimi olan eneriyi alamaz. Buna bağlı olarak zayıflama, halsizlik ve kan proteinlerde azalma görülür. Protein: Proteinler  sindirildiğinde vücutta artık madde olan  üre oluşur. Böbrekler görevlerini yerine getiremediğinde üre birikir. Böbrek hastalarının gerekenden fazla protein alması üre üretimini artırarak, böbreklere ekstra yük bindirir. Bu nedenle kronik böbrek yetmezliğinde böbrek fonksiyonlarına göre protein alımı kısıtlanabilir. Hayvansal kaynaklı proteinler (yumurta, et, süt ve ürünleri), bitkisel kaynaklı proteinlere  (sebze, tahıl, kurubaklagil)  göre vücutta daha iyi kullanılır. Bu nedenle protein kısıtlaması olduğunda, beslenmede alınan proteinin özellikle hayvansal kaynaklı olanlardan sağlanmasına önem verilmelidir. Potasyum: Kas ve kalp çalışmasında önemli görevleri olan bir mineraldir. Böbrek hastalarında potasyumun fazlası böbreklerden süzülemediğinde, kandaki miktarı artar. Vücuttaki fazla potasyum halsizlik, iştahsızlık,  felç gibi sorunlara yol açar. Potasyum sınırlaması varsa muz, kavun, avakado, hindistan cevizi, kuru meyveler, pancar, bakla, ıspanak, pazı, asma yaprağı, brüksel lahanası, kırmızı lahana, bal kabağı, mantar, enginar, patates, kurubaklagil, kuruyemiş, kakao, çikolata, kahve, tahin ve  pekmez gibi besinlerden kaçınılmalıdır. Fosfor: Böbrek hastalarında fosforun fazlası vücuttan atılamaz. Fosfor, kemik sağlığı için önemli bir mineraldir. Fakat kanda fosforun artması ters etki yaratarak, kemiklerden kalsiyum kaybına, kas güçsüzlüğüne, kemik kırıkları ve eklem ağrıları gibi sorunlara neden olur. Süt, yumurta, et, kurubaklagil gibi protein içeren besinlerde fosfor bulunur. Sodyum: Böbrekler, kan sodyum düzeyinin düzenlenmesinde önemli görevi olan organlardır. Böbrek yetmezliğinde vücutta sodyum birikir. Bu durum da sıvı birikimine, hipertansiyona neden olabileceği için sodyumun kısıtlanması gerekir. Sodyumun en önemli kaynağı sofra tuzudur.   Zeytin, turşu, hazır besinler, salamura, konserve yiyecekler ve salam, sucuk, pastırma gibi işlenmiş et ürünlerinin sodyum oranı fazla olduğu için kaçınılmalıdır. Sıvı: Böbrek yetmezliğinde sıvı  alımı önemlidir. Kilo artışı, hipertansiyon, ödem, idrar sorunları gibi çeşitli nedenlere bağlı olarak sıvı gereksinimi değişmektedir. Sağlıklı günler dilerim.