Lefke Avrupa Üniversitesi (LAÜ) Özel Eğitim Öğretmenliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ayşegül Ataman “Özel Eğitimde Aile Eğitiminin Önemi” konusu üzerine açıklamalarda bulundu. Özel eğitime gereksinimi olan çocuğa sahip olmak her ailede yorucu uzun bir yolculuğun başlangıcı olarak ele alınabiliceğini ifade eden Ataman “Anne-babalar çocuklarının ilk eğitimcileridir. Anne-babaların eğitilmesinin tüm toplumun eğitimi için önemli olduğu gerçeği ortaya çıkmaktadır” dedi
Aile eğitim programları aileye çeşitli becerileri ve kavramları öğretmek amacıyla uygulanmaktadır
Aile eğitim programları, anne-babaların çocuklarına beceri ve kavramları öğretmede ve davranışlarını kontrol etmede kullanabilecekleri etkili yöntem ve teknikleri kazanmalarını amaçlayan programlardır” diyen Ataman, aile eğitim programlarının aileye çeşitli becerileri ve kavramları öğretmek amacıyla uygulanmakta olduğunu dile getirdi.
Anne-babayı anne-babalık rolleri açısından eğitmeyi amaçlayan programlarda, anne-babaların çocuklarının engeline uyum süreci, çocuğun sosyalleşmesi, kardeşlerle ilişkileri, velayet ve yasal işlemlerle ilgili bilgi, destek ve kaynak sağlandığını belirten Ataman, “Anne babaları sadece anne baba olarak görme yaklaşımına göre, anne babaların rolleri savunuculuk ya da öğretici olmaktan çok anne babalık olmalıdır” dedi. Ataman, anne-babayı çocuğuna öğretici olarak yetiştirmeyi amaçlayan programlarda, anne-babalara, çocuk yetiştirme yaklaşımları, çocuğun dil gelişimine, sosyal ve duygusal gelişimine katkıda bulunma, çocuğuna çeşitli davranış ve bağımsız yaşam becerilerini kazandırmanın hedeflendiğini belirtti. Ataman, anne babayı gönüllüler/savunucular olarak eğitmeyi amaçlayan programlarda ise, anne babalar yasal savunuculuk, çocuğunun eğitimiyle ilgili uzman, toplumsal kuruluşlar ve ekonomik kaynaklar bulma konularında gönüllü bireyler olarak eğitildiğini dile getirdi.
Ataman: Anne babaları çocuğun eğitimine dahil etmenin, pek çok erken çocukluk eğitim programının önemli bir öğesidir
Aile eğitiminin etkilerinden de bahseden Ataman, “Anne babaları çocuğun eğitimine dahil etmenin, pek çok erken çocukluk eğitim programının önemli bir öğesi olduğuna ve çocukların okul başarısını artırdığına inanılmaktadır. Ailenin katılımının etkisine ilişkin farklı görüşler bulunmaktadır. Eğer aile katılımı etkileşimsel görüşler taşırsa, bunun yararlı olacağı öne sürülmektedir. Okulöncesi dönemde de okul-aile işbirliği özel bir öneme sahiptir. Çocuk, ailesi ile bir bütündür. Okulöncesi eğitimin hedefleri belirlenirken, çocuk tek başına düşünülmemeli, başarılı bir okul öncesi eğitim için okul-aile işbirliği sağlanarak anne-baba da eğitim kapsamına alınmalıdır” dedi.
“Engelli çocuğa sahip olma ve engelin çocuğun gelişimini etkilemesini gözlemeleri nedeniyle, anne-baba, çocuğun engelinin ve bunun etkilerinin farkında olan kişidir. Anne-babalar, çocuklarının değiştirilmek istenen davranışları ve uygulanan sağaltım yöntemleri konusunda bilgilendirilirlerse, bu davranışlar ailenin de desteğiyle daha kolay değiştirilebilir” diyen Ataman, anne babaların, çocuklarını diğer insanlardan daha iyi tanımaları ve çocuklarına bir uzmandan daha fazla zaman ayırabilecek olmaları, okulda öğrenilen becerilerin evde anne babalar tarafından geliştirilmesinin öğrenilenlerin etkililiğini arttırması, anne-babaların engelli çocuklarına eğitici olmalarını destekleyebilecek görüşler olarak kabul edilmekte olduğunu belirtti.
Ataman: Eve dayalı erken özel eğitim uygulamalarında en önemli amaç, çocukların eğitiminde aile katılımını arttırmaktır
Eve Dayalı Aile Eğitim Programları hakkında bilgiler aktaran Ataman, “Erken çocukluk dönemindeki çocukların anne-babalarına sağlanan aile eğitim hizmetleri, çocuğun bakımı, çocuğun özellikleri, gereksinimlerini nasıl karşılayacakları gibi konularda ana-babalara bilgi ve beceri kazandırmayı amaçlamaktadır” dedi. Eve dayalı erken özel eğitim uygulamalarında en önemli amacın, çocukların eğitiminde aile katılımını arttırmak olarak belirten Ataman, “Eve dayalı uygulamalar, ailenin gereksinimlerini kendi ortamında belirlemek, aileyle birlikte planlama yapmak, çocuğun gereksinimlerini kendi ortamında karşılamak ve aileye bilgi ve eğitim sağlamak için en uygun ortam olduğu belirtilmektedir” dedi.
“Eve dayalı aile eğitim programlarında aile eğitimcisi tarafından verilecek eğitimin içeriği, anne-babalara kazandırılacak bilgi ve becerilerin ne olduğuna ve ebeveynlerin çocuğa neyi öğretmek istediğine göre şekillenmektedir. Eve dayalı aile eğitim programlarında, aile eğitimcisinin rehberliğinde anne-babalar, çocuklarının eğitim gereksinimlerini karşılamaları konusunda evde eğitilmekte ve uzman-aile etkileşimi evde gerçekleşmektedir” diyen Ataman, düzenli aralıklarla yapılan ziyaretlerde, anne-babanın çocuğuna beceri, kavram kazandırmasına, davranışlarını yönetmesine ilişkin oturumlar, anlatım, model olma, davranışın prova edilmesi ve bağımsız uygulama basamaklarını içerdiğini belirtti.
Ataman, “Sonuç olarak özel eğitimde aile eğitimi yetersizliğin bireyin gelişimi üzerindeki etkisini en aza indirmek açısından önemlidir” diyerek, gelişimsel açıdan destek isteyen çocuklara tanı konulduğu anda yapılan erken müdahalenin ayrılmaz bir parçası oduğunu ve sonyıllarda öneminin de gittikçe artmakta olduğunu vurguladı.