Orta Doğu'da yapılan bir arkeolojik kazıda ortaya çıkarılan çivi yazısıyla kaplı küçük kil tabletler muhtemelen 1911'den beri Yale Üniversitesi Babil Koleksiyonu'ndaydı. Üzerinde tıbbi ilaç tarifleri olduğu düşünülüyordu.
Fransız araştırmacı Jean Bottéro, tabletlerin ne dediğini ancak 1980'lerin başlarında anlayabildi.
Onlar yaklaşık 4 bin yıldır, akşam yemeğinden bahsediyorlardı.
Dört tabletten en genişleri bir sabun kalıbı büyüklüğünde, bin yıldan daha eskiye dayanan en küçüğü ise sadece bir avuca sığıyor. Ve onlar ilaç değil yemek içerikleriyle dolu.
En az İÖ 1730'a tarihlenen üç büyük tablet çoğunlukla güveç tarifleri içeriyor; en küçüğü daha sonraki bir döneme ait ve et suyundan bahsediyor.
Bunların varlığı bile bir gizem.
Koleksiyonun yardımcı küratörü Agnete Lassen, Antik Mezopotamya'da insanların nadiren yemek tarifi yazdığını söylüyor:
"Yüz binlerce çivi yazısı belgesinden, yemek tarifi içeren yalnızca bunlar var ve bir açıklama bulamıyoruz".
Bugün bilinmeyen malzemeler var
Harvard Üniversitesi'nden Asurbilimci Gojko Barjamovic, yazıtlarda bugün bilinmeyen malzemelerin ortaya çıktığını söyledi. Asum mersin ve salu ise tere tohumu demek. Peki, hurrium ne?
Barjamovic, Lassen ve çalışma arkadaşlarının yazdığı makaleden, bilinmeyen baharatların listesini okumak bile, Dicle ve Fırat nehirleri arasında yer alan kayıp bir bahçenin görüntülerini çağrıştırıyor: Kurullu, kuruš, nīnu. Silaru, zanzar, zibibianu.
Tabletler, antik veya modern birçok yemek tarifinde olduğu gibi aynı ilginç varsayıma sahip: Yazar, okuyucunun, temelde neyi amaçladığını zaten bilmesini bekliyor.
Talimatlar kısa ve öz.
Pek çok eski tarifte olduğu gibi, miktar belirtilmemiş.
Et suyu güveç, bugün de Irak yemeklerinin en temel parçası
Birkaç yıl önce Barjamovic, Lassen ve Iraklı yemek tarihçisi Nawal Nasrallah da dahil bazı uzmanlar bu yemeklerin bugün nasıl görüneceği konusunda bazı çalışmalar yaptı.
Bottéro tarafından yapılan tariflerin çevirilerini güncellediler. Yemeği dayanılmaz derecede acı hale getirerek diğer yiyeceklerin fark edilmesini engelleyen bir malzemeyi kaldırdılar.
Nasrallah, tariflerin tamamının güveç ve et sularından oluşmasının çarpıcı olduğunu belirtiyor.
Et suyu içinde et ve sebzelerden oluşan güveç, modern Irak yemeklerinin temel bir parçası ve aynı zamanda Orta Çağ Irak yiyeceklerinin de önemli bir özelliğiydi.
Tabletlerden birinde yer alan Tu'hu olarak bilinen kuzu güvecinin tarifi:
- Sonra bacak etini yağda mühürle.
- Tuz, bira, soğan, roka, kişniş, İran arpacık soğanı, kimyon, pancar, su ekle.
- Ezilmiş pırasa, sarımsak ve daha fazla kişniş ekle.
- Sonra Mısır pırasası olan kurrat ekle.
- Pancarlar onu kırmızıya çevirsin
Dört tarif içinden Lassen'in favorisi bu.
Ancak insanların zevkleri zamanla farklılaşabiliyor. Örneğin Romalıların en ünlü yiyeceklerinden bazıları bugün İtalyan mutfağında yer almıyor.