Meyvelerin içinde doğal olarak bulunan ve meyve şekeri olarak bilinen fruktoz, son 30 yılda gıda sanayinin en çok kullandığı tatlandırıcı haline geldi. Bilimsel araştırmalara göre mısır şurubundan üretilen yüksek fruktozlu mısır şurubunun (Nişasta Bazlı Şeker-NBŞ) yakın bir gelecekte önemli sağlık sorunlarına yol açma potansiyeli taşıdığını belirten İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, bu şekerin sağlığa olası etkilerini şöyle sıraladı…
HAMMADESİ MISIRDIR
Mısır, sebze değil tahıldır ve tahıllar içinde en fazla sorun yaratanlardan biridir. Çünkü genetiği ile en fazla oynanmıştır. GDO'lu mısır daha hızlı ve daha fazla büyür; böcek ve otlar, kötü hava koşullarına daha dayanıklıdır. Oldukça ucuz, kolay yetiştirilir. Yağ oranı en fazla olan tahıllardan biridir. Yağ asitleri kompozisyonu bakımından yararlı Omega 3 yağ asitlerinden çok fakir, zararlı Omega 6 yağ asitlerinden oldukça zengindir. Ülkemizde tarımı yapılan şeker pancarında ise GDO riski yok gibidir. Mısır şurubu, yüzde 80 oranında fruktoz, yüzde 20 oranında glikozdan oluşur. Şeker pancarından elde edilen şekerde ise fruktoz ve glikoz oranı yüzde 50-50 olarak bulunur. Mısır; üzerinde çeşitli mikroorganizmaların, mantar ve küflerin kolaylıkla üremesi için elverişli bir tahıldır ve aflatoksin adı verilen, özellikle karaciğer kanserine neden olduğu bilinen bir mantar zehrini barındırabilir. Mısır glüteni adı verilen bir proteinin aslında buğday, arpa ve çavdardaki glütenden çok değişik bir protein bileşiği olmasına rağmen, insan bağırsak sisteminde çölyak hastalığından farklı olarak gıda alerjilerine, bağırsak geçirgenliğinde artışa ve alerjik reaksiyonlar diye bilinen bazı olumsuzluklara yol açabilir.
MEYVE FRUKTOZUNDAN FARKLIDIR
Meyve fruktozu ve mısır şurubu fruktozu aynı kimyasal formüle sahip olsalar bile kimyasal yapı ve kimyasal ortamları farklıdır. Mısır şurubunda fruktoz serbest bir halde bulunurken; sofra şekerinde fruktoz glikozla bağlı ve bir arada; meyvelerde ise fruktoz, glikoz, sakaroz farklı oranlarda bir arada bulunur. Meyvelerdeki fruktoz lif, vitamin, mineral, fitobesin ve antioksidanlarla birliktedir. Meyveler olgunlaştıkça içlerindeki glikoz, fruktoza dönüşür; fruktoz oranı yükselir ve glisemik indeksi azalır. Mısır şurubundaki fruktoz ile meyvelerdeki fruktozun bağırsaklardan emilimi oldukça farklıdır. Mısır şurubunda yer alan, bağlı olmayan ve fazla oranda bulunan fruktoz hızla kana karışırken; meyvelerdeki doğal fruktoz, birlikte olduğu çözünür ve çözünmez lifler nedeniyle yavaşça emilir ve bağırsak hücrelerine zarar vermez. Fruktozun karaciğerdeki metabolizması da farklıdır. Fruktoz metabolize olmak için glikozdan 3 kat daha fazla enerji kullanır ve sonuçta 3 kat daha fazla ürik asit sentez edilmiş olur. Fruktozdan zengin bir beslenme, ürik asit yapımını artırarak, aynı zamanda böbreklerden ürik asit atılımını azaltarak kanda ürik asit birikimine ve gut hastalığına neden
olabilir.
Hangi besinlerde bulunur?
Yüksek fruktozlu mısır şurubu pek çok hazır yiyecek ve içecekte bulunabilir. Başta alkolsüz içecekler (meyve suları, asitli içecekler, sodalar vb.) olmak üzere bütün hazır gıdalarda (kek, bisküvi, çikolata, şekerleme, tüm jöle ve benzeri ürünler, hazır ekmekler vb.) yaygın olarak kullanılır. Özellikle çocuklarda kronik hastalıkların en önemli nedenlerinden biridir. Meyve ve sebzelerde fruktoz oranı azdır ve posa ile birlikte olduğu için zararsızdır, vücuda yararlıdır. Meyve suları; taze sıkılmış veya paketlenmiş olsa da posa içermedikleri için fazla kalori ve fruktoz alımına yol açar. Fruktoz, meyve suyu olarak tüketilirse hızla kana geçer. Bal da yine bol miktarda fruktoz içeren tatlı bir gıdadır.
Hangi sorunlara yol açar?
Diyetteki en riskli fruktoz kaynağı doğal meyveler değil, içinde fruktozdan zengin mısır şurubunun var olduğu hazır ambalajlı gıdalardır. Fruktozdan zengin mısır şurubu, sızıntılı bağırsak hastalığına yol açarak, kısmen sindirilebilmiş gıda maddelerinin vücuda girişine, alerjik reaksiyonlara ve bağışıklık sisteminin hasar görmesine neden olabilir. Glikozun aksine fruktozdan zengin mısır şurubu insülin ve leptin salgılamasına yol açmaz. Doğal bir besin olmayan fruktozdan zengin mısır şurubu kişide sürekli açlık hissine neden olur. Fruktozdan zengin mısır şurubu içeren gıdaların aşırı tüketimi obezite, karaciğer yağlanması, iltihaplanma, damar sertliği, diyabet, hipertansiyon ve böbrek hastalıklarına yol açabilir. 550 ml'lik meyveli bir sodada 36 gram kadar fruktoz bulunabilir ve sadece bu miktar, neredeyse günlük tüketilmesi gereken fruktoz miktarının üst limitidir.