Yüzyılın salgın hastalığı Covid-19 ile mücadele sürecinde halen çoğu öğrenci evden online eğitim görmeye devam ederken, özellikle ilk ve ortaokul çocuklarının evde geçirdikleri uzun saatler ebeveynlere başlı başına sorumluluklar yüklüyor. Zira bu süreçte çocuklarda bazı kurallara dikkat edilmezse ileride çok ciddi sağlık sorunlarıyla karşılaşılabilir! İşte; sürekli atıştırma isteği ve hareketsizlik nedeniyle obezite riskinden omurga ve göz sağlığına, uyku düzensizliğinden alerjiye, işitmeden kardeş kıskançlığına, alerjiden duygusal boşluğa dek çocukları tehdit eden 10 sorunu 10 hekim anlattı, önemli uyarılar ve önerilerde bulundu.
OBEZİTE
Bugünlerde birçok anne baba, evde gün boyu birşeyler atıştırma isteği duyan çocuklarında aşırı kilodan yakınıyor.Uzaktan eğitim sürecinde özellikle sağlıksız beslenme ve hareketsizliğin çocuklarda obezite riskini artırdığını belirten Beslenme ve Diyet Uzmanı Müzeyyen Çelik şu önerilerde bulunuyor:
· Çocuklarınıza sabırla, sağlıksız beslenmenin zararlarını, sağlıklı beslenmenin önemini anlatın.
· Ana öğünleri atlamayın.
· Kahvaltısını kesinlikle ihmal etmeyin. Ara öğünlerde, tokluk süresini uzatacağından yoğurt, meyve ya da tahıllı ekmekle sağlıklı sandviç hazırlayın.
· Eve yağlı, şekerli, fast-food gıdalar ve hazır meyve suları, kolalı içecekler almayın.
· Taze, kuru meyveler, çiğ kuru yemişler ve posalı şekersiz atıştırmalıklar hazırlayın.
· Su içme alışkanlığı kazandırın, çalışma masasında mutlaka su bulundurun; su içmek yalancı açlıkları baskılayarak gereksiz kalori alımının da önüne geçilmesini sağlar.
BEL VE BOYUN AĞRISI
Ergonomik olmayan sandalye ve masanın yanı sıra bilgisayar karşısında yanlış oturuş pozisyonununduruş bozukluğunu, bel, sırt ve boyun ağrılarını artırdığını belirten Ortopedi Uzmanı Dr. Berkin Toker, omurga sağlığına karşı şu önerilerde bulunuyor:
*Çocuğunuza ait ergonomik bir çalışma sandalyesi olmalı.
*Bilgisayar ekranı göz hizasına göre ayarlanmalı.
*Sandalyede sırt desteğinin olması bel ve sırt bölgesi için önemli.
*Dersler arasında 1-2 dakikalık ev içi yürüyüş yapmalı. Ayrıca bel ve sırt kaslarını germe egzersizlerinin de faydası olacaktır.
*Uzun süre mouse kullanıldığı için çocukların el bileği altında sünger bir desteğin olması da oluşabilecek el bileği problemlerinin önlenmesi için önemli.
*Ayrıca uzun süre evde kalmak D vitamin eksikliğine, dolayısıyla kemik ve eklemlerde zayıflamaya yol açabileceğinden, güneşli günlerde bir iki defa 10'ar dakikalık bahçe ya da balkona çıkarın.
ALERJİ
Uzun saatleri evde kapalı ortamda ve bilgisayar karşısında geçiren özellikle alerjik bünyeli çocuklar için uygun şartları sağlamanın çok önemli olduğunu, alerjinin tedavi edilmediğinde alerjik nezle ve astım bulgularına yol açabileceği ve hayat kalitesini bozabileceğini belirten Çocuk Alerji Uzmanı Prof. Dr. Gülbin Bingöl, şu önerilerde bulunuyor:
*Evde toz tutucu eşyaları azaltın. Toz alırken nemli bez kullanın.
*Bilgisayarın her gün düzenli olarak tozunu alın. Evi temizlerken yatak altlarını ihmal etmeyin. Çocuğun bulunduğu ortamda çamaşır kurutmayın.
*Çocuğun eğitimi için evin en iyi güneş gören odası seçin. Odayı her gün havalandırın.Odasının çok sıcak olmamasına dikkat edin. Odada büyük tüylü toz tutabilecek halı yerine küçük yıkanabilir kilim, ahşap zemin kullanın.
*Oyuncaklarını kapalı kutularda tutun, peluş oyuncaklar bulundurmayın, varsa sık yıkayın. Çocuğunuzu kesinlikle sigara dumanına maruz bırakmayın.
GÖRME PROBLEMLERİ
Çocuklarda bilgisayar ekranına bakma süreleri ciddi şekilde arttığından, uzun süre ve yakın mesafe ekran kullanımının miyopi riskini artırdığını, göz kuruluğu ve bulanık görme gibi sorunların gelişebileceğini belirten Göz Hastalıkları Uzmanı Dr. Emre Sübay, şu önerilerde bulunuyor:
*Telefonlar için 30 cm, bilgisayar ve tabletler için 60 cm mesafesi uygulatın.
*Monitör yüksekliğinin göz hizasında veya bir miktar aşağısında olmasına dikkat edin.
*Ekrana bakarken 20-20 kuralını; yani 20 dakikada bir 20 saniye uzağa bakmasını öğretin.
*Ekrana bakarken gözlerini kırpmayı unutmaması gerektiğini anlatın.
*Ekranlardan gelen mavi ışık uyku düzenini etkileyebildiği için uykudan önceki 1 saatte ekrandan uzak durmasına dikkat edin.
*6 yaş ve üstü için eğitim dışı ekran süresi günlük iki saati geçmemeli.
KARDEŞ KISKANÇLIĞI
Pandemi sürecinde ev ortamında bir arada olan kardeşler arasında kıskançlığın artabileceğini, bunun da zaman zaman öfke patlamasına, mutsuzluğa yol açabileceğini belirten Psikiyatri Uzmanı Dr. Büşra Sübay, kardeş kıskançlığına karşı anne babalara şu önerilerde bulunuyor:
*Kardeşlerin birbirine yönelik olumsuz duygularını fark ederek kabul edin.
*Çocuklarınızı anladığınızı onlara belli edin; hiçbir koşulda birbiriyle kıyaslamayın.
*Çocuklarınıza olan yaklaşımlarınızda eşitlik ilkesini değil, adalet ilkesini benimseyin.
*Her birine kendi ihtiyaçları doğrultusunda davranın.
*Sorun çıkaran çocuğa yüklenmekten kaçının; her çocuğunuza sevginizi belli edin.
*Ebeveynler olarak dönüşümlü şekilde çocuklarınızla ilgilenin.
*Kavga ettiklerinde hakemlik yapmayın; sorunları kendi aralarında çözmeleri için teşvik edin.
*Çocuklarınızla birlikte kuracağınız oyunlarda, çocuklarınız aynı takımda size karşı oynasınlar. Kazanmalarına izin vererek kardeşler arası bağın güçlenmesine destek olun.
HAREKET İLE DİYABETTEN KALBE...
Pandemi sürecinde çocuklarda hareketsizliği artırırken, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon, Spor Hekimi Prof. Dr. Tolga Aydoğ, egzersiz/spordan uzak kalmanın kalp, diyabet, tansiyon, obezite gibi sorunlara yol açabildiğini belirterek, şu önerilerde bulunuyor:
*Çocuğunuzun ders aralarında hareket etmesini sağlayın.
*Öğrenim zamanı dışında bilgisayar/televizyon izleme süresini kısıtlayıp, onun yerine hareket etmeye teşvik edin.
*Ders sonrası dışarıda oynamasına fırsat verin.
*Öncelikle ebeveynler olarak siz spor/egzersiz yaparak çocuğunuza rol model oluşturun. Araştırmalar anne ve babası spor yapanların yüzde 77'sinin de spor yaptığını gösteriyor.
*Yakınlarınızda bulunan pandemide sorun yaratmayacak sporları yapmasına çaba gösterin.
*Pandemi sürecinde doğa yürüyüşüne çıkın.
İŞİTME KAYBI
Uzaktan eğitimde bazı çocukların derse yattıkları yerden katıldıklarını, bu durumdan kulağın genize açılan havalandırma borusunun (östaki tüpü) olumsuz etkileneceğini belirten KBB Uzmanı Dr. Mehmet Erem aynı zamanda kulaklık kullanımı ve yüksek sese maruz kalmasının da işitmeyi tehdit ettiğini vurgulayarak, anne babalara şu önerilerde bulunuyor:
*Kulak içi yerleşimli kulaklıklar yerine her iki kulağı da örten, kaliteli malzemeden yapılmış stüdyo tipi kulaklık kullandırın.
*Çocukları kulaklık kullanırken sesi çok fazla açmamaları konusunda bilinçlendirin.
*Çocuğunuzun yatarak derse katılımına izin vermeyin. Yatarak derse katılım, özellikle sümkürme ve burun temizliği ihmal edilmiş çocuklarda orta kulakta sıvı birikmesine yol açar. Bu özellikle erken çocukluk döneminde geç farkedilen işitme kayıplarına yol açar.
*Yakın arkadaşlarının aileleri ile iletişime geçerek online grup görüşmeleri, online karşılıklı iletişim kuracakları aktiviteler organize edin.
DUYGUSAL BOŞLUK
Çocukların okulda arkadaşları ile görüşemedikleri için uzun sohbetler edemediklerini bunun daduygusal boşluklara yol açabileceğini belirten Uzman Psikolog Sena Sivri, anne babalara şu önerilerde bulunuyor:
· Pandemi sürecinde sosyallikleri azaldığından sizlerle geçirecekleri etkili zamanlar çok daha önem kazandı. Ders saatleri dışında çocuğunuzla kaliteli zaman geçirin.
· Fiziksel enerjisini atamadığında negatif duygudurumu artabilir. Kalabalık olmayan açık alanlarda fiziksel enerjisini atabileceği aktiviteler organize edin.
· Hayal güçlerini ortaya çıkaracak etkinlikler planlayın.
· Bu süreçte bazen hırçınlaşabilir, içine kapanabilir, normalde göstermediği tepkileri gösterebilir. Duygularını ifade etmesine olanak sağlayacak alanlar yaratın, onu dinleyin; duygularını paylaşmaktan kaçınıyorsa bir uzman desteğine başvurun.
GEÇ UYUMA
Pandemi sürecinde günlerini çoğunlukla evde geçiren çocukların, enerjilerini atamadıkları için gece geç saatlere kadar uyuma sorunu yaşayabildiklerini belirten KBB Uzmanı Prof. Dr. Dilaver Özturan, yeterli ve kaliteli uykudan yoksun çocukların sağlıklarının yanında okul başarılarının da olumsuz etkilenebileceğini belirterek anne babalara şu önerilerde bulunuyor:
· Sağlıklı uyku için aç uyumak gerekir. Tok karınla uyuma uyku kalitesini bozacağı için, çocuğunuzun yemekle uyku saati arasında dört saat bırakın ve bir şey yememesine dikkat edin.
Egzersiz hem gün içinde motivasyon hem de kaliteli uykuyu sağlayacağı için çocuğunuzun egzersiz yapmasına fırsat yaratın.
Kapalı ortam ev akarları burun ve sinüs sağlığını olumsuz etkiler. İyi havalandırılmayan odalar klima ve kalorifer nedeni ile nemsiz ortamlardır. Boğaz ve burun için havanın nemsiz olması çok olumsuzdur. Bu nedenle evi düzenli havalandırmaya dikkat edin.
GELİŞİMSEL BOZUKLUKLAR
Pandemi süreci ile birlikte çocukların okul dönemi öncesi mutlaka yapılması gereken göz, kulak ve diş hastalıkları gibi muayenelerinin de çoğunlukla ertelendiğini, oysa gerek sağlık gerekse okul başarısı için rutin muayenenin çok büyük önem taşıdığını belirten Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Demet Matben, anne babalara şu önerilerde bulunuyor:
*Pandemi süreci ile birlikte ertelediğiniz çocuk doktoru muayenenizi yaptırın. Hekiminizin uygun gördüğü tetkikleri yaptırıp, gerekli takviyeleri düzenlemesi bağışıklığını kuvvetlendireceği gibi okul başarısını da artırır.
*Arkadaş çevresi ve internetten edindiğiniz bilgilerle hareket ederek çocuklara gelişigüzel vitamin takviyeleri vermek ileride böbrek sorunları ve bağışıklık sistemini aşırı uyarıp ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
*Eksik olan veya zamanı gelmiş takvim aşılarını ihmal etmeden tamamlamak bu süreçte oldukça önemlidir.
*Sağlıklı beslenmeden harekete, uyku düzeninden uygun oyun saatlerine, sosyal mesafeden maskeye dek birçok kurala dikkat ederek bu süreci sağlıklı olarak geçirmelerini sağlayabilirsiniz.