Dünyanın farklı bölgelerinde insanlar farklı diller konuşur, farklı yemekler yer, hatta farklı duygular yaşarken, milyonlarca insan açısından evrensel olan davranışlardan biri porno izlemektir.
Bu kadar fazla tüketilmesine rağmen porno toplumsal bir hastalık olarak görülür. Hatta Utah'taki politikacılar pornoyu kamu sağlığına tehdit olarak görüyor.
İnternet ve hızlı bağlantı sayesinde porno son yıllarda dönüşüm geçirdi. Örneğin, Newcastle Üniversitesi'nden araştırmacılara göre, sanal gerçeklik porno izleyicisini uzaktaki bir birey olmaktan çıkarıp ana kahraman haline getirdi.
Uzmanlar bu durumun gerçek ile fantezi arasındaki çizgiyi belirsiz kılma, ilişkileri yıpratma ve zararlı davranışları teşvik etme riskine karşı uyarıda bulunuyor.
Peki, pornonun insanları ne şekilde etkilediğine dair ne tür veriler var?
Bu, araştırması zor bir konu. Zira kişilerin porno alışkanlıklarını olduğu gibi yansıtması veya doğal olmayan bir laboratuvar ortamında sergilemesi zor görülüyor.
Buna rağmen BBC ekibi bu konudaki araştırmaları derleyerek şu sonuçlara varıldığını söyleyebildi:
CİNSEL ŞİDDET
Porno ile ilgili en önemli sorunlardan biri, tecavüz ve cinsel şiddet eylemlerini teşvik, normalleştirme veya tetiklemeye neden olup olmadığıdır.
Bu bağlantı uzun süredir araştırılıyor. Örneğin, 1970'lerde Kopenhag Üniversitesi'nde kriminoloji profesörü Berl Kutchinsky Danimarka, İsveç ve Almanya'daki cinsel suçların ölçümünü yaptı. 60'ların sonu ile 70'lerin başlarında porno bu ülkelerde yasallaşmıştı. Pornonun suç olmaktan çıkarılması ile cinsel suçlar arasında bir bağlantı bulamadı. Tersine bu dönemde tecavüz ve çocuk tacizi de dahil olmak üzere bazı cinsel suçlarda azalma olduğu görüldü.
1995'te ise bu konuda yapılan 24 araştırmanın sonuçları incelenerek 4000 kişiyi kapsayacak şekilde porno izleme ile tecavüz ve cinsel saldırı konusundaki düşünce arasında bir bağ olup olmadığına bakıldı.
"İlk görüşmelerinde erkeğin evine giden kadın sekse hazırdır" türünden "tecavüz mitleri"ni porno izleyenler daha fazla doğru buluyor. Fakat bu deney içeren araştırmalarda böyleydi. Katılımcıların beyanatına dayalı araştırmalarda herhangi bir bağlantı bulunmamıştı.
Fakat son yıllarda porno daha fazla şiddet içermekle suçlanıyor. Bu konuda yapılan bir belgeselde, eski bir porno yıldızı, 1990'larda pornonun "yatakta sevişme" sahneleri içerdiğini söylerken, 2010'da incelenen 300 porno sahnesinin yüzde 88'inde fiziksel saldırı ögelerine rastlanıyordu. Bunu yapanların çoğu erkek, saldırıya maruz kalanlar ise kadındı ve bu sahnelerde saldırıya ya zevk alıyor gibi ya da hiçbir şey olmamış gibi tepki veriyordu.
2009'da 80 araştırmayı gözden geçiren başka bir incelemede ise porno izlemekle şiddet arasındaki nedensel bağlantı zayıf bulundu. Bu tür bulgular ayrıca medya ve politikacılar tarafından da abartılıyordu. "Pornografinin cinsel saldırı içeren davranışların artmasına neden olduğu yönündeki tezlerden vazgeçmenin zamanı geldi" sonucuna varıyordu rapor.
California Üniversitesi'nden Neil Malamuth porno ile cinsel şiddeti inceleyen birçok araştırma yaptı. Hali hazırda cinsel saldırganlığı olan erkeklerin fazla miktarda cinsel bakımdan saldırı içeren pornografi tüketmesi halinde cinsel saldırı eyleminde bulunma ihtimalinin arttığı görüldü.
Fakat Malamuth cinsel saldırının nedenini pornoya bağlamıyordu. Porno tüketimini alkol tüketimine benzeterek kendi içinde bir tehlike taşımadığına, ama tıpkı onun gibi, farklı risk faktörleri taşıyan kişiler için tehlikeli olabileceğine dikkat çekiyordu.
BEYİN VE BEDEN
2014'te yapılan bir araştırma, porno izlemenin beyinde zevk ile bağlantılı bölgenin küçülmesine neden olabileceğine ortaya koymuştu. Berlin'deki Max Planck Enstitüsü'nden araştırmacılar, pornografi izlerken 60 erkeğin beynini inceleyip porno izleme alışkanlıkları hakkında soru sordu.
Fazla porno izleyen erkeklerin beyninde, ödül sistemini oluşturan striatum bölgesinin küçülmüş olduğu ve etkisini hissetmek için daha aşırı içerikli porno tüketme ihtiyacı duydukları görüldü.
Ayrıca ereksiyon sorunu genellikle porno izleme nedeniyle duyarlılık yitirilmesine bağlanıyor. Ancak bunu teyit edecek yeterli araştırma yok. Laboratuvarda porno izletildiğinde, genelde porno izleyen erkeklerin daha kolay erekte olduklarını ifade ettikleri görüldü.
İLİŞKİYE ETKİSİ
"Bir arkadaşım, kız arkadaşının porno yıldızları gibi giyinmesini ve onlar gibi davranmasını istiyor. Pornoya erişim çok kolay. Erkek öğrenciler sınıfta, otobüste telefonlarında porno izliyor."
İngiltere'de 17 yaşındaki bir erkeğe ait bu ifadeler, okullardaki cinsel taciz ve cinsel saldırı konusunda hazırlanan resmi bir raporda yer alıyor.
Pornonun özellikle genç çiftler arasındaki ilişkiyi olumsuz etkilediği yönünde iddialar olmakla birlikte, araştırmalar yetişkinler üzerinde yoğunlaşıyor ve çelişkili sonuçlar ortaya koyuyor.
1989'da yaptığı bir araştırmada Douglas Kenrick, porno izlemenin erkeklerde partnerlerine karşı ilgi azalmasına neden olduğunu söylüyordu.
Bu araştırmanın psikoloji alanında büyük bir etkisi olduğunu belirten doktora öğrencisi Rhonda Balzarini'nin geçen yıl 150 heteroseksüel kadın ile 400 heteroseksüel erkek üzerinde yaptığı araştırmalar bu inancın doğru olmadığını ortaya koydu.
Fakat Balzarini 1989'da var olan porno miktarı ve içeriğinin şimdikinden farklı olması nedeniyle farklı sonuçlara varmanın mümkün olabileceğini kabul ediyor.
Bu yıl Mayıs ayında yayınlanan başka bir araştırmada ise porno izlemeye başlamanın boşanma öncesi bir belirti olabileceği belirtiliyordu. Ayda iki-üç kez porno izlediğini söyleyen Amerikalı erkeklerde ayrılma ihtimali daha yüksek çıkmıştı. Fakat bu araştırmanın, porno izlemeye başlamanın boşanma nedeni mi yoksa mutsuz bir ilişkinin göstergesi mi olduğunu belirlemesi zordu. Ama daha önemlisi, bu araştırmada ayrıca, her gün porno izleyenlerin hiç izlemeyenlere kıyasla boşanma ihtimalinin daha az olduğu görüldü.
CİNSEL YAŞAM
Porno genellikle çiftlerin cinsel hayatını olumsuz etkileyen bir unsur olarak görülür. Burada izlenen pornonun türü etkili olabilir. Araştırmalar, daha fazla porno izleyen erkeklerin cinsel yaşamlarından daha az memnun olduklarını gösteriyor. Kadınlar açısından ise tersi doğru.
Uzmanlar bunu kadınların pornoyu tek başına değil, partnerleri ile izlemelerine bağlıyor. Erkekler ise yalnız izlediklerinde iki tarafın rızasına dayalı seks içeren pornoyu daha az tercih ediyor.
Başka bir araştırmada ise partnerleri ile porno izleyenlerin, tek başına izleyenlere kıyasla kendilerini ilişkilerinde cinsel bakımdan daha tatminkâr ve daha adanmış hissettikleri görüldü.
BAĞIMLILIK
Pornonun olumsuz etkileri konusunda liste başında sıralanan şeylerden biri de bağımlılıktır.
Cambridge Üniversitesi'nde yapılan bir araştırmada porno bağımlılığı uyuşturucu bağımlılığına benzetilmişti. Zira her ikisi de beyindeki aynı üç bölgeyi tetikliyordu.
Yapılan deneylerde, uyuşturucu bağımlılarına uyuşturucu gösterildiğinde beyinde aktif hale gelen alanlar, seks bağımlılarına porno gösterildiğinde de aktifleşiyor, bunlar normal insanlara kıyasla daha fazla cinsel arzu duyuyordu.
Tıpkı uyuşturucu bağımlıları gibi onlar da bu bağımlılığı zevk aldıkları için değil, istedikleri için sürdürüyordu.
Fakat araştırmacılar bunun pornonun bağımlılık yaptığı anlamına gelmeyeceğini belirtiyor.
İngiltere'deki Ulusal Sağlık Hizmetleri seks bağımlılığını uyuşturucu bağımlılığına benzetiyor. Kontrol dışı porno alışkanlığı seks bağımlılığı olarak görülüyor. Ama porno seks bağımlılığının bir bileşeni olsa da kendisinin böyle bir bağımlılık yarattığı henüz kanıtlanmış değil.
CİNSEL DAVRANIŞLAR
Pornonun insanları seks konusunda daha rahat ve açık fikirli yaptığı belirtiliyor. Ama bir araştırmada pornonun insanları fazlasıyla rahat davranmaya ittiği de görüldü.
Homoseksüel erkeklerle yapılan bir deneyde, izledikleri pornoda prezervatif kullanılıp kullanılmamasına bağlı olarak korunma tercihlerinin değiştiği görüldü.
Ayrıca porno izlemek geçici ve rastgele seks yapma konusunda da yedi kat artışa neden olabiliyor. Ancak bunun daha çok mutsuz insanlar için geçerli olduğu söyleniyor.
2002-04 yılları arasında yapılan bir araştırmada, porno izleyenlerin daha fazla cinsel partnere sahip olduğu ve paralı seks ihtimalinin daha yüksek olduğu sonucuna varıldı.
Ancak diğer araştırmalarda olduğu gibi, bu tür davranışlara pornonun mu neden olduğu, yoksa zaten var olan farklı nedenlere mi dayandığı açıklık kazanmış değil.
KADINA KARŞI TUTUM
Porno genellikle cinsiyetçi davranışlara ve gerçekçi olmayan cinsel beklentilere neden olmakla suçlanıyor. Bu konudaki araştırmalar çelişkili sonuçlar veriyor.
Kopenhag ve California Üniversitelerinden araştırmacılar 200 yetişkinle yaptıkları deneyde, porno tüketimlerini ve beş temel kişilik özelliğinden biri olan uyumluluk derecesini inceledi.
Denekler laboratuvarda porno izledikten sonra, fazla porno tüketiminin kadınlara karşı olumsuz tutumlara neden olduğu görüldü. Ama bu sadece kişilik özelliği olarak uyumluluk ve yumuşak başlılık derecesi düşük olan erkekler için geçerliydi.
SONUÇ?
Porno izlemek hem birey hem de toplum açısından birçok sorunla ilişkilendiriliyor. Ama bu konudaki araştırmalarda çelişkili sonuçlara varılıyor; pornoyu olumsuzlayan her bir araştırmanın ardından bir başkasının akladığı görülüyor.
Araştırma yöntemleri ve incelenen grubun büyüklüğü bakımından sınırlılıklar olduğundan bu konudaki veriler de farklı çıkabiliyor.
Pornonun giderek yaygınlaşması nedeniyle riskler artar mı? Şimdiden bir şey söylemek zor.
Porno konusunda yapılan araştırmalarda neden-sonuç ilişkisi bakımından sorun yaşanıyor. Mutsuz ilişki yaşayan, beyinlerindeki ödül merkezleri küçük olan veya seks bağımlısı olan insanlarda porno cinsel saldırganlık eğilimine neden mi oluyor yoksa bu insanlar porno izlemeye daha mı yatkın? Bunları kesin bir şekilde araştırıp sonuç çıkarmak zor.
Ama kesin sonuçlara varılıncaya kadar bu konudaki veriler, pornonun olumsuz etkide bulunması onu izleyen kişiye bağlı olduğunu gösteriyor.