Tahir Elçi cinayetinin muhtemel üç faili de polis!
Diyarbakır Barosu, 28 Kasım 2015 günü Sur’da açıklama yaptığı sırada Dört Ayaklı Minare önünde öldürülen başkanları Tahir Elçi’nin “muhtemel failleri”nin tespiti amacıyla olay anı görüntüleri üzerinden İngiltere'nin Londra Üniversitesi Adli Mimarlık Bölümü Forensic Architecture tarafından hazırlanan raporu, geçtiğimiz 14 Aralık’ta soruşturmayı yürüten Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı’na teslim etmişti. Teslim edilen bu raporda, üzerinden 3 yılı aşkın zaman geçen Elçi cinayetinin muhtemel faillerine dair olay yerinin mimari yapısı ve patlama sesleri üzerinden yapılan analizler yer almıştı.
Söz konusu raporu soruşturmayı yürüten Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı, muhtemel failleri şüpheli sıfatıyla çağırıp ifadelerine başvurmayınca Diyarbakır Barosu raporu kamuoyu ile paylaşacaktı. Cumhuriyet Gazetesi söz konusu raporu elde etti.
Cumhuriyet'te yer alan Mahmut Oral'ın haberine göre söz konusu raporda Elçi'nin katledilmesinde sokak içinde ateş eden polislerden 3'ünün şüpheli olduğu vurgulanan raporda, bu polisler A, C ve D şahıslar olarak kodlandı. Elçi cinayetini aydınlatması beklenen ve 14 Aralık 2018 tarihinde Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı'na da sunulan kapsamlı rapor, Forensic Architecture tarafından hazırlanan rapor, sağladığı görsel, işitsel ve belgesel delilleri analiz ederek ve olaylar silsilesinin aslına sadık bir üç boyutlu dijital modelini oluşturarak olaya dair mekânsal bir araştırma ışığında oluşturuldu.
BARO'NUN TALEBİ
Diyarbakır Barosu’nun Forensic Architecture’dan talebi, dosyadaki görsel-işitsel verileri kullanarak şu konuları açıklığa kavuşturmanın mümkün olup olmadığını belirlemekti. Elçi’nin öldürdüğü zamanı tespit etmek, öldürücü atışı yapmış olabilecek bireyleri tespit etmek, Tahir Elçi’nin Yenikapı Sokak’ın dışında bir yerden ateşlenen uzun namlulu bir silahla vurulmuş olup olmayacağını belirlemek, Yenikapı Sokak’tan koşarak geçen PKK mensuplarını Elçi’nin öldürülmesinde şüpheli olarak değerlendirmek gerekip gerekmediğini belirlemek, gerekiyorsa hangisinin şüpheli sıfatı taşıyabileceğini saptamak, Yenikapı Sokak’taki polis memurlarının Elçi’nin öldürülmesinde şüpheli olarak değerlendirmeleri gerekip gerekmediğini belirlemek, gerekiyorsa hangilerinin şüpheli sıfatı taşıyabileceğini saptamak, vurulmasının ardından Elçi’ye yeterli tıbbi yardımda bulunma çabasının gerçekleşip gerçekleşmediğini saptamaktı.
ARAŞTIRMADA YARARLANILAN KAYNAKLAR
Forensic Architecture araştırmasında kullandığı kaynaklar "Adli Tıp Uzmanı Dr. Ümit Biçer’in Diyarbakır Barosu Başkanlığı’na sunulmuş olan Uzman Mütalaası, 17 Mart 2016 tarihinde gerçekleştirilen keşif ve olay yeri incelemeye dair Bilirkişi Raporu, Soruşturma dosyasında alınmış olan balistik inceleme raporları, Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı Ölü Muayene ve Otopsi Tutanağı, Diyarbakır Mimarlar Odası’nın hazırladığı, Şubat 2014 tarihli Yenikapı Sokak’a ait mimari planlar ve cephe çizimleri" şeklinde sıralandı.
ARAŞTIRMADA KULLANILAN YÖNTEM
Rapora göre mevcut görüntü kayıtları Elçi’nin ölüm anını kayda geçmediğinden, sahneyi mekânsal ve zamansal olarak yeniden canlandırmak ve bütün aktörleri bu canlandırma içine yerleştirmek gerekmiştir. Ayrıca Elçi’nin öldürüldüğü zaman aralığının tespit edilmesi ve ses kaydı olan ama görüntü kaydı olmayan silah atışlarından hangisinin ölümcül atış olabileceğinin belirlenmesi gerekmiştir. Forensic Architecture bu araştırmayı gerçekleştirebilmek için bir dizi multimedya analizi ve mekânsal modelleme tekniği kullandı.
VİDEOLAR EŞ ZAMANLI HALE GETİRİLDİ
Yine raporda videoların eş zamanlı hale getirilmesine dair "İlk olarak, olayın çeşitli anlarını farklı açılardan izleyip karşılaştırabilmek için Diyarbakır Barosu tarafından temin edilen 4 video dosyası (Kamera 1, 2, 3, 4), kayıtlarda bulunan işitsel ve görsel verilerin tespit edilmesi ve eşleştirilmesi yoluyla eşzamanlı hale getirildi. Araştırma için bu dört videonun seçilmesinin sebebi olaya dair en çeşitli açıları sunan kayıtları barındırmalarıdır" ifadeleri yer aldı.
ZAMAN ARALIĞI BELİRLENMESİ
Elçi’nin vurulma anı dört kameranın da kadrajı dışında gerçekleştiğinden, bu anı mevcut diğer tüm deliller ve tanıklıklarla çapraz referanslandırarak yeniden canlandırmamız gerekti. En başta Elçi’nin öldürülmüş olabileceği en kısa zaman aralığı belirlendi. Bunun için Elçi’nin yaşarken görüldüğü son an ile bedeninin yerde görüldüğü ilk an gözlemlendi.
VİDEOLAR EŞ ZAMANLI HALE GELDİKTEN SONRA, HANGİ ATIŞLARI KİMİN YAPTIĞI BELLİ OLDU
Dört eşzamanlı hale getirilen video kaydının ses ve görüntü kanallarını analiz ederek araştırmamıza konu olan zaman aralığı içinde duyulan ve görülen tüm silah atışları sayıldı ve kayda geçirildi. Böylece hangi atışların olay yerinde bulunan hangi bireyler tarafından yapıldığını tespit etmek ve işaretlememiz mümkün oldu.
OLAY ÜÇ BOYUTLU OLARAK YENİDEN CANLANDIRILDI
Raporda olayın yeniden canlandırılmasına dair "Tarihi bir bölge olan Yenikapı Sokak’ın arşiv çizimlerini ve video çekimlerinde bulunan mekânsal verileri kullanarak olay yerinin dijital bir üçboyutlu modelini oluşturduk. Yenikapı Sokak ve Gazi Caddesi’yle kavşağı için oluşturduğumuz dijital modelin dayanağı olarak Diyarbakır Mimarlar Odası’nın sağladığı, Yenikapı Sokak’a ait mimari planları ve cephe çizimlerini kullandık. Mimari çizimler modelimiz için taban alanı ve cephe bilgilerini, ayrıca Yenikapı Sokak’ın kot bilgilerini sağladı. Üçboyutlu model sayesinde, nesnelerin ve bedenlerin zaman ve mekân içindeki ilişkilerini analiz etmemiz ve ölçmemiz mümkün oldu. Görüntü kayıtlarından silahı ateşleyeni ve atışın güzergahını gözlemleyemediğimiz durumlarda, üçboyutlu model sayesinde belirli anları yeniden canlandırmamız ve silahlarını ateşledikleri görülen şahısların Elçi’nin bulunduğu yere göre konum ve yönelimlerini karşılaştırmamız mümkün oldu. Elçi’nin, PKK mensuplarının, polis memurlarının ve basın mensuplarının konumlarını saptayabilmek için 'kamera kalibrasyonu' adı verilen bir teknik kullandık. Bu işlem sayesinde bir kameranın odak mesafesi, varil distorsiyonu, optik merkezi gibi iç optik özelliklerini hesaplamanın yanı sıra, kameranın mekândaki belirli unsurlara göre konumu ve yönelimi gibi dış parametreleri de saptamak mümkündür. Dolayısıyla bu kalibrasyon işlemi, olay yerindeki nesne ve kişilerin konumlarını, yönelimlerini ve ölçeklerini saptamamızı sağlamıştır" ifadeleri yer aldı.
HAREKET ANALİZİ
Raporda iki PKK mensubundan birinin öldürücü atışı yapmış olup olamayacağını tespit etmek için 1’den 4’e kadar olan kameraların kayıtlarını dikkatle analiz edildi, görüntü kayıtlarını kare kare incelendi ve iki PKK mensubunun hareket, davranış ve konumları gözlendi. Ardından olay yerinde bulunduğunu görsel olarak tespit ettiğimiz beş polis memurundan birinin öldürücü atışı yapmış olup olamayacağına, polislerin silahlarının olası ateş hatlarını değerlendirerek Tahir Elçi’ye doğrudan ve engelsiz bir açılarının olup olmadığına bakıldı.
SES ANALİZİ
Araştırmada ses analizi için, "Araştırmamıza konu olan zaman dilimindeki bütün atışların ses analizini yaparak bu atışlardan herhangi birinin, video kayıtlarında görülenlerden farklı tür bir mühimmat veya farklı kalibrede bir silahla yapılmış olup olamayacağını değerlendirdik. Bunun için her video kaydının ses kayıtlarını birer grafikle görselleştiren spektrogramlardaki silah atışlarının ses profillerini inceledik. Silah atışlarının ses profillerini birbirleriyle karşılaştırarak bu atışlardan herhangi birinin Yenikapı Sokak ötesinden uzun namlulu bir silahla yapılmış olup olamayacağını inceledik" ifadeleri yer aldı.
Araştırmada olaydaki aktörlere isim ve renk kodları verildi. Tahir Elçi’yi kırmızı renkle gösterildi ve ‘TE’ koduyla belirtildi. Basın mensupları gri renkle gösterildi. İki PKK mensubu sarı renkle gösterildi. Basın açıklamasının yanından geçtiği görülen ilk PKK mensubu 'Koşan 1' ya da 'K1' olarak, ikincisi ise 'Koşan 2' ya da 'K2' olarak kodlandı. Bütün polis memurlarını mavi renkle gösterilirken Polis Memuru A, B, C, D ve E olarak kodlandı.
Araştırmada atış sayısı analizi için "Konu olan dokuz saniye on karelik zaman aralığı içinde toplam kırk ayrı atış saydık ve bunları bir çizelgeye işledik. Her bir atışa bir numara ve araştırmanın zaman aralığının esas alındığı bir zaman kodu verdik. Ayrıca atışın çıktığı silahı ve hedefini ya da yönünü tespit ettik" şeklinde ifadeler yer aldı.
Faillerin tespitinde ise "İki PKK mensubundan birinin Elçi’nin ölümünden sorumlu olup olmadığını tespit etmek için ilk olarak olay yerinde polis memurlarının yaptığını görsel olarak tespit ettiğimiz atışları eledik. Böylece analizin bu etabını kimin yaptığı “belirsiz” olan atışlara odakladık, çünkü bunları PKK mensuplarından birinin yapmış olması imkân dahilindeydi. Belirsiz atışlardan herhangi birinin K1 veya K2’ye atfedilmesinin mümkün olup olmadığını ve bu atışların Elçi’yi öldürmüş olup olamayacağını inceledik. Yukarıdaki analiz sayesinde iki PKK mensubunun araştırmamıza konu olan zaman aralığında Tahir Elçi’yi öldürmüş olmalarının büyük ölçüde imkânsız olduğunu tespit ediyoruz" şeklinde konuşulurken Elçi'yi PKK mensuplarının öldürmüş olamayacağı belirtildi.
POLİSLERİN EYLEM ANALİZİ
Raporda "Elçi’nin polislerin silah atışlarından biriyle öldürülmüş olma ihtimalini inceledik. İlk olarak analizi olay yerinde polis tarafından yapıldığı bilinen atışlara odakladık. Polis tabancası ile yapıldığı görülen her bir atışı inceledik ve bunlar arasından Elçi’ye yönelik doğrudan bir ateş hattı bulunmayan atışları eledik. Üç boyutlu modelimizi kullanarak olay esnasında silahını ateşlediği görülen polis memurları A, C ve D’nin Elçi’ye yönelik doğrudan bir ateş hattına sahip olup olmadığını test ettik. Polis memuru B’nin Elçi’ye doğru bir ateş hattı yoktur. 5 Her polis memuru için, memurun omuzlarından Elçi’nin vurulduğu anda ayakta duruyor olabileceği alanın en uç köşelerine doğru birer üçboyutlu şekil çizdik. Bu şekiller sayesinde her polis memurunun sahip olduğu ateş hattının, olay yerindeki nesne ve insanlarca ne derecede engellendiğini gözlemledik. Bu testin sonuçlarını aşağıdaki cetvele kaydettik. Yaptığımız analize göre, polis memurları A, C ve D’nin silahlarını ateşlediklerinin görüldüğü anlarda Tahir Elçi yönünde (farklı engel seviyelerine sahip) doğrudan ateş hatları bulunmaktadır ve dolayısıyla her birinin Elçi’yi vurmuş olması ihtimal dahilindedir. 24, 26, 28 ve 29 numaralı atışlarıyla polis memuru C, Tahir Elçi’ye doğru engelsiz bir ateş hattına açıkça sahip olan tek memurdur" şeklindeki ifadelerde, polislerin eylemleri incelendiğinde Elçi'yi öldürme ihtimali olan 3 kişinin de polis olduğu görülmektedir.
ÜÇ POLİSİN ELÇİ'YE YÖNELİK ATEŞ HATTI VAR
Raporda son olarak "Tahir Elçi 28 Kasım 2015 tarihinde, saat yaklaşık 10:55’te, 7 saniye 12 karelik bir süre diliminde tek bir mermiyle vurularak öldürülmüştür. PKK mensuplarından ikisi de öldürücü atışı yapmamış görünmektedir. Araştırmaya konu olan zaman aralığında yapılan bütün atışların benzer ses profilleri vardır. Bu süre içinde kayda değer derecede uzak bir mesafeden uzun namlulu bir silahın ateşlendiğine dair herhangi bir işitsel delil yoktur. Üç polis memurunun (A, C ve D) Elçi’ye yönelik doğrudan bir ateş hattı vardır ve silahlarını birden çok kere ateşledikleri görülmektedir. Aralarında polis memuru C, Elçi’ye yönelik açık ve engelsiz bir ateş hattıyla silahını ateşleyen tek memurdur. Araştırma olay yerindeki polis memurlarından kesin olarak hangisinin Elçi’nin ölümünden sorumlu olduğunu tespit etmemekle birlikte, kuvvetli suç şüphesi altında olan polis memurlarını saptamıştır. Öldürücü atışın Elçi’yi vurma kastıyla yapılmış olup olmadığının saptanması araştırmanın kapsamı dışındadır" ifadeleri yer almakta.