ABD uluslararası temayüllerin aksine Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıyacak. Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada, Başkan Donald Trump’ın tartışmalı kararını çarşamba günü açıklayacağı ve Dışişleri Bakanlığı’nı Amerikan büyükelçiliğinin Tel Aviv’den Kudüs’e taşınması için gerekli hazırlıkları başlatmakla görevlendirileceği belirtildi.
Büyükelçiliğin nakli uzun yıllar alacağından, Başkan Trump 1995 yılında yürürlüğe giren ve Amerikan büyükelçiliğinin yerinin Kudüs olduğu belirtilen yasayı yeniden altı ay süreyle erteleyecek.
Başkan Trump’ın kararı birçok devlet tarafından eleştirildi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan kararı "Müslümanların kırmızı çizgisi" olarak tanımlarken Türkiye ile İsrail arasındaki diplomatik ilişkilerin kesilmesine yol açabileceği uyarısında bulundu.
İsrail 1967 yılındaki 6 gün savaşı sırasında aldığı Kudüs’ün doğu kesimini daha sonra ilhak etmişti. İsrail’in bütün Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak kabul etme iddiası uluslararası arenada kabul edilmiyor. Birleşmiş Milletler bütün Kudüs’ü İsrail başkenti olarak tanımıyor. Avrupa Birliği Kudüs’ün statüsüyle ilgili anlaşmazlığın adil çözüme kavuşturulmasını ve nihai statünün İsrail ile Filistinliler arasındaki barış görüşmelerinde belirlenmesini talep ediyor.
Müslüman ülkeler tepkili
Filistin haber ajansı Wafa Donald Trump’ın telefonda görüştüğü Filistin Başkanı Mahmud Abbas, Ürdün Kralı Abdullah ve İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu’ya büyükelçiliği Kudüs’e nakledeceklerinden haberdar ettiğini bildirdi.
Sözcüsü Mahmud Abbas’ın ‘kararın barış süreci ile bölgenin istikrar ve güvenliği açısından son derece ağır sonuçlara yol açabileceği’ uyarısında bulunduğunu söyledi. Abbas’ın, bağımsız Filistin devletinin başkentinin sadece Doğu Kudüs olabileceğini, Trump’un ‘kabul edilmesi mümkün olmayan’ bu adımı atmasının önlenmesi için dünya liderleriyle temas halinde olduğunu açıkladığı bildirildi.
Aralarında Almanya ve Fransa’nın da bulunduğu çok sayıda NATO ülkesi Kudüs’ün İsrail başkenti olarak tanınmaması hususunda Trump’ı uyardı. Suudi Arabistan Kralı Selman telefonda görüştüğü ABD Başkanına "ciddi endişe duyduğunu" ve atacağı adımın "bütün Müslümanlar tarafından provokasyon olarak algılanacağını" aktardı. Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığının açıklamasında, Kudüs’ün İsrail’in başkenti olarak tanınmasının Filistin halkının Kudüs üzerindeki tarihi haklarını hiçe saymak anlamına geleceği ve ABD’nin tarafsızlıktan vazgeçmesinin olumsuz sonuçlar doğuracağı belirtildi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın eleştirisine karşılık veren İsrail hükümet temsilcilerinin yaptıkları açıklamalarda "Erdoğan kabul etse de etmese de Kudüs’ün 3 bin yıldır Yahudilerin, 70 yıldır da İsrail’in başkenti olduğu" dile getirildi.
Müttefiklerden eleştiri
Almanya Dışişleri Bakanı Sigmar Gabriel de ABD’nin Kudüs’ü resmen tanımasının "son derece tehlikeli" gelişmelere yol açabileceğini söyledi. Gabriel ABD Dışişleri bakanı Rex Tillerson ile Brüksel’deki görüşmesinin ardından verdiği demeçte "Kudüs’ün İsrail’in başkenti olarak tanınmasının anlaşmazlığı yumuşatmak yerine daha da tırmandıracağını" belirtti. Gabriel gibi Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron da Ortadoğu ihtilafının ‘iki devletli çözüm’ formülüyle ortadan kaldırılabileceğini açıkladı.
1995 yılında yürürlüğe giren Kudüs yasası ‘ABD’nin ulusal güvenliğine zarar vereceği’ gerekçesiyle daha önceki bütün Başkanlar tarafından ertelenmiş ve erteleme her altı ayda bir yenilenmişti. Donald Trump seçim kampanyası sırasında Kudüs’ü İsrail başkenti olarak tanımayı vaat etmişti.