Çocuk sahibi olmak için “tüp bebek” yöntemine başvuran ancak denemelerinden sonuç alamayan çiftler genellikle umutsuzluğa kapılıyor. Oysa her geçen gün geliştirilen yeni yöntemler sayesinde tüp bebek tedavisinde gebelik şansının arttığına dikkat çeken Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Bülent Tıraş, bu çalışmaları şöyle anlattı…
Bozuk embriyodan sağlıklı bebek
Tüp bebek tedavisinde artık sağlıklı embriyo elde edilemeyen kadınların da anne olma şansı var. 92 çiftin yazılı-sözlü onaylarını alarak mozaik embriyolarla (bir kısım normal bir kısım anormal kromozomları olan embriyolar) çalışma yaptık. 46 kromozomu normal embriyo elde edilemeyen vakalarda yüzde 70'den fazla oranda mozaik embriyolar kullanıldığında yaklaşık yüzde 25 gebelik elde ettik. Bu yüksek bir orandır. Çalışmanın temeli ise Prof. Dr. Aziz Sancar'ın Tıp Nobel Ödülü aldığı ‘hücrelerin hasarlı DNA'yı yenilemesi üzerine' kuruludur. Bu yöntemle dünyaya gelen bebeklerden alınan kan örnekleri araştırıldığında embriyolarının normal olduğunu saptadık. Yani embriyo kendini yenileyip, normal hale getirebiliyor.
Yapay zeka ile gebelik
Tıpta kullanım alanı giderek genişleyen yapay zeka, tüp bebek tedavisinde de başarıyla uygulanıyor. Bu yöntemde de embriyo fotoğrafları yapay zeka olarak adlandırılan yazılıma yükleniyor. Hangi embriyolarla, hangisinin gebe kaldığını-kalamadığını bilgisayar bilip, analiz yaparak embriyo hakkında bilgi veriyor. Seçilen en kaliteli ve genetiği en normal embriyo gebe kalma şansını artırıyor. Sonuç ise çok büyük oranda doğru çıkıyor.
Protez yumurtalıkla annelik şansı
Genç bir kız lösemi ya da lenfomaya yakalandığında tedavide zarar göreceği için yumurtalık dokusunun tamamı ya da belirli bir kısmı yumurta elde edilmek üzere alınır. İşte bu noktada tıbbın birçok alanında kullanılan üç boyutlu yazıcılarla yumurtalık dokusu oluşturulur ki, bir yumurtayı içine koyduğumuzda gelişebilsin, büyüyebilsin. Farelerde denemeler yapıldı, insanlarda da kısa dönemde yapılacak. İyileşme sonrası dondurulan yumurta veya yumurtalık dokusu üç boyutlu yazıcı ile yapılarak tıpkı protez organ gibi kişinin yumurtalığına yerleştirilecek. Sonuçta kişi doğal yoldan yumurtalayacak ya da tüp bebek yöntemi ile çocuk sahibi olabilecek.
Döllenmeye dirençli yumurtaya elektroşok
Bir spermi yumurtanın içine yerleştirdiğiniz zaman, spermin embriyo olacak ana hücre-yumurtayı aktive etmesi gerekir ki yumurta döllensin, bölünsün, embriyo gelişip, gebelik oluşsun. Sperm bunu yapamadığında, desteğe ihtiyaç duyduğunda geçmişte kullanılan ‘Piezo Elektrik' yöntemi günümüzde geliştirildi. Spermi enjekte ettikten sonra yumurtaya düşük dozda elektrik verilir. Daha önce 5'inci gün ya da hiç embriyo elde edilemeyen, döllenemeyen ya da çok kötü kalitede embriyo elde edilen kişilerde başarılı sonuçlar alınmaktadır.
Yumurta üreten kök hücreler
Yumurtalıkları iyi çalışmayan ya da genç yaşta yumurtası az olan kadınlarda bu sayıyı artırmada Japonların geliştirdiği IVA yöntemi, PRP ve kök hücre çalışmaları önemli gelişmelerdir. Kemik iliğinden elde edilen kök hücreler vücudun başka bir yerinde yeni hücrelere dönüşebilir. Örneğin yağ dokusundan (karın yağları hariç) elde edilen kök hücrelerin rahim hücrelerine dönüşebildiği görüldü. Peki ‘kök hücreler alınıp, yumurtalığa verildiğinde sonuç ne olur?' Sağlık Bakanlığı'nın kök hücre komisyonundan alınan izinle yaptığımız çalışmalarda Türkiye'nin kemik iliği kökenli ilk bebeğini dünyaya getirdik. Çiftlerin Sağlık Bakanlığı iznine mutlaka dikkat etmeleri gerekir.