Salgının başlamasının üzerinden bir buçuk yılı aşkın zaman geçse de henüz virüse karşı etkili olduğu kanıtlanan bir tedavi yok. Diğer taraftan grip virüsüne karşı geliştirilen ancak geliştirildiği Japonya’nın dahi Covid-19 tedavi protokolüne almadığı favipiravir tedavisi ülkemizde uygulanmaya devam ediyor. Beş günlük tedavi protokolü uyarınca ilk gün toplam 16, sair günlerde toplam 6’şar ilaç içilmesi isteniyor.
Meta analiz: Etkisiz
Gerek Türk Tabipleri Birliği (TTB) gerek Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK) gerekse klinisyen ve halk sağlığı uzmanı pek çok hekim, favipiravir kullanımıyla ilgili endişelerini sık sık dile getiriyor. Bu uyarılara rağmen bakanlığın ilaçtan vazgeçmeyerek tedavi kılavuzundan çıkarmaması, hasta ve yakınlarının kafasını karıştırıyor, güven sorununa yol açıyor. Üstüne bir de son kullanma tarihi etiketi değiştirilmiş ilaçlar eklenince, kaygılar katlanıyor.
KLİMİK yönetim kurulu üyesi Prof. Dr. Önder Ergönül, Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde meslektaşlarıyla birlikte favipiravirle ilgili yapılan 15 bilimsel çalışmanın meta analizini yaptı. Avrupa Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Dergisi’nde (European Journal of Clinical Microbiology & Infectious Diseases) yer bulan analiz ‘favipiravirin Covid-19 tedavisinde etkisiz olduğunu’ bir kez daha ortaya koydu.
‘Bakanlığa anlatamıyoruz’
Birkaç ülke dışında ilacın kullanılmadığını vurgulayan Prof. Dr. Ergönül şunları söyledi: “Aslında Batı dünyası bu ilaçla ilgilenmiyor. Hakkında araştırma yapmaya değer bile görmüyor. İlacın kimsenin aklına gelmediğini düşünmeyin, gündemlerinde yok. Denediler, kısa, küçük çalışmalarda etkisiz olduğunu gördüler ve hemen bıraktılar. ABD, İngiltere, Almanya, geliştiren Japonya dahil gelişmiş ülkelerde uzun süredir kullanılmıyor. Ama biz bunu nedense Sağlık Bakanlığı’na anlatamıyoruz. İlacın bir faydası yok. Boş yere karaciğeri, kalbi yoruyor. Solunum sistemini desteklemiyor. Enfeksiyonun ilerlemesini önlemiyor. Yoğun bakım ihtiyacını, ölümleri azaltmıyor. Zararı olabilen bir ilacı evlere dağıtıyoruz. Çok acı. Kafa karıştırıyor. Yan etkileri ortadayken, başka pek çok şey kısılırken böylesi yüksek maliyetli ilaçlar bedava dağıtılıyor.”
‘İlaç bilimsel değil ticari olarak kullanılıyor’
TTB Genel Sekreteri Prof. Dr. Vedat Bulut, ‘söz konusu ilacın kullanılmasının hiçbir bilimsel gerekçesinin bulunmadığını’ vurguladı. İlacı veren birkaç ülkede de neden kullanıldığını kimsenin izah edemediğini belirten Bulut şöyle konuştu: “Covid-19’a özel bir ilaç ya da tedavi yok maalesef. Sadece belirtilere yönelik tedavi yapılıyor. Bu ilacın verilmesinin hiçbir anlamı yok. Ekonomik bir kayıp. Karaciğere büyük yük. Enzimlerin yükselmesine neden olabilir. İlaç bilimsel değil, ticari olarak kullanılıyor.”