Tiroid bezi nedir?

Tiroid bezi, kalp ve sindirim fonksiyonu, kas kontrolü, beyin gelişimi, ruh hali ve kemik bakımının yanı sıra vücudun metabolizma hızını düzenleyen hormonlar üretir. Eksikliği ya da fazlalığı çok ciddi rahatsızlıklara ve şikayetlere neden olabilir. Haberimizde tiroid bezi nedir? Tiroid hastalıkları nelerdir? sorularının yanıtlarını bulacaksıniz…

TİROİD BEZİ NEDİR?

Tiroid bezi boynunuzun dibinde bulunan kelebek şeklinde bir organdır. Tiroid bezi yaklaşık 2 santim uzunluğundadır ve boğazınızın önünde Adem elması olarak adlandırılan tiroid kıkırdağının belirginliğinin altında yer alır. Endokrin sistem adı verilen karmaşık bir bez ağının parçasıdır. Endokrin sistem vücudunuzun faaliyetlerinin çoğunu koordine etmekten sorumludur. Tiroit bir iç salgı bezidir. İşlevi; T3 ve T4 adı verilen hormon üretmesi ve bunları kana salmasıdır.

Tiroid bezinin soluk borusunun iki yanına yerleşmiş kısımları sağ ve sol parça (sağ lob, sol lob veya sağ tiroit, sol tiroit) adını alır.

Tiroid hormonları, aşağıdakileri içeren hayati vücut fonksiyonlarını düzenler:

– Nefes
– Kalp hızı
– Santral ve periferik sinir sistemleri
– Vücut ağırlığı
– Kas gücü
– Adet döngüsü
– Vücut ısısı
– Kolesterol seviyeleri

TİROİD NASIL ÇALIŞIR?

Tiroid, hormonların vücut hücrelerine ulaşabilmesi için kan dolaşımında hormon üreten, depolayan ve salgılayan bezlerden oluşan endokrin sisteminin bir parçasıdır. Tiroid bezi iki ana hormon yapmak için yediğiniz yiyeceklerden iyot kullanır:

– Triyodotironin (T3)
– Tiroksin (T4)

T3 ve T4 seviyelerinin ne çok yüksek ne de çok düşük olması önemlidir. Beyindeki iki bez – hipotalamus ve hipofiz, T3 ve T4 dengesini korumak için iletişim kurar.

Hipotalamus, tiroid bezine tiroid stimüle edici hormon (TSH) adı verilen bir hormonun salınımını artırarak veya azaltarak daha fazla veya daha az T3 ve T4 üretmesini söyleyen hipofizi uyaran TSH Serbest Bırakma Hormonu (TRH) üretir.

Kandaki T3 ve T4 seviyeleri düşük olduğunda, hipofiz bezi, tiroid bezine daha fazla tiroid hormonu üretmesini bildirmek için daha fazla TSH salgılar.

Eğer T3 ve T4 seviyeleri yüksekse, hipofiz bezi bu hormonların üretimini yavaşlatmak için tiroid bezine daha az TSH salgılar.

TİROİD BEZİ HASTALIKLARI

Tiroidiniz çok fazla hormon ürettiğinde (hipertiroidizm) veya yeterli olmadığında (hipotiroidizm) çeşitli farklı bozukluklar ortaya çıkabilir. Tiroidin dört yaygın bozukluğu Hashimoto hastalığı, Graves hastalığı, guatr ve tiroid nodülleridir.

– Hipertiroidi

Hipertiroidizm , tiroid bezinin aşırı aktif olduğu bir durumdur. Hormonları çok fazla üretir. Hipertiroidi kadınların yaklaşık yüzde 1’ini etkiler. Erkeklerde daha az görülür.

Graves hastalığı, aşırı aktif bir tiroid hastası olan kişilerin yaklaşık yüzde 70’ini etkileyen hipertiroidizmin en yaygın nedenidir. Tiroid üzerindeki nodüller – toksik nodüller guatr veya multinodüler guatr denilen bir durum – ayrıca bezin hormonlarını aşırı üretmesine neden olabilir.

– Hipotiroidi

Hipotiroidi, hipertiroidinin zıddıdır. Tiroid bezi az çalışır ve hormonlarını yeterince üretemez.

Hipotiroidizme sıklıkla Hashimoto hastalığı, tiroid bezini çıkarma ameliyatı veya radyasyon tedavisinden kaynaklanan hasar neden olur. Hipotiroidi vakalarının çoğu hafiftir.

– Hashimoto hastalığı

Hashimoto hastalığı ayrıca kronik lenfositik tiroidit olarak da bilinir. Her yaşta ortaya çıkabilir, ancak en çok orta yaşlı kadınlarda görülür. Hastalık vücudun bağışıklık sistemi yanlışlıkla tiroid bezine ve hormon üretme yeteneğine saldırıp tahrip ettiğinde ortaya çıkar.

Hafif Hashimoto hastalığı vakası olan bazı kimselerin belirgin bir semptomu olmayabilir. Hastalık yıllarca stabil kalabilir ve semptomlar genellikle hafiftir. Ayrıca spesifik değillerdir, bu da başka birçok koşulun belirtilerini taklit ettikleri anlamına gelmektedir.

– Graves hastalığı

Halk arasında zehirli Guatr olarak bilinen Graves hastalığı troid bezinin fazla hormon salgılaması nedeniyle oluşan bir rahatsızlıktır. Graves, vücudun bağışıklık sisteminin yanlışlıkla tiroid bezine saldırdığında meydana gelen otoimmün bir hastalıktır. Bu, bezin metabolizmayı düzenleyen hormonu aşırı üretmesine neden olabilir.

Hastalık kalıtsaldır ve erkeklerde veya kadınlarda her yaşta gelişebilir, ancak 20-30 yaş arasındaki kadınlarda çok daha yaygındır. Diğer risk faktörleri stres, hamilelik ve sigara içmektir.

Kan dolaşımınızda yüksek seviyede tiroid hormonu olduğunda, vücudunuzun sistemleri hızlanır ve hipertiroidizmde görülen semptomlara neden olur.

– Guatr

Guatr, tiroid bezinin kanserli olmayan bir büyümesidir. Dünyada guatrın en yaygın nedeni beslenmedeki iyot eksikliğidir. Araştırmacılar guatrın dünya çapında iyot eksikliği olan 800 milyon insanın 200 milyonunu etkilediğini tahmin ediyor.

Guatr, herhangi bir yaşta, özellikle de iyot yönünden zengin yiyeceklerin yetersiz olarak tüketildiği bölgelerde, herkesi etkileyebilir. Bununla birlikte, guatrlar 40 yaşından sonra ve tiroid bozukluğu olasılığı daha yüksek olan kadınlarda daha sık görülür. Diğer risk faktörleri arasında aile öyküsü, belirli ilaç kullanımı, gebelik ve radyasyona maruz kalma sayılabilir.

Guatr şiddetli değilse herhangi bir belirti olmayabilir.

– Tiroid nodülleri

Tiroid nodülleri, tiroid bezinde veya üzerinde oluşan büyümelerdir. İyot bakımından yeterli seviyede olan ülkelerde yaşayan erkeklerin yaklaşık yüzde 1’i ve kadınların yüzde 5’i hissedecek kadar büyük tiroid nodüllerine sahiptir. İnsanların yaklaşık yüzde 50’si çok küçük olan nodüllere sahiptir ve bunu hissetmezler.

Tiroid nodüllerinin nedenleri her zaman bilinmemektedir, ancak iyot eksikliği ve Hashimoto hastalığı etken olabilir. Bu nodüller katı veya sıvı dolu olabilir.

Çoğu iyi huyludur, ancak vakaların küçük bir bölümünde kanserli olabilirler. Diğer tiroid problemlerinde olduğu gibi nodüller de kadınlarda erkeklerden daha sık görülür ve her iki cinsiyette risk yaşla birlikte artar.

Çoğu tiroid nodülü herhangi bir belirtiye neden olmaz. Ancak, yeterince büyürlerse, boynunuzda şişmeye neden olabilir ve solunum ve yutma güçlüğü, ağrı ve guatra yol açabilir .

Bazı nodüller tiroid hormonu üretir ve kan dolaşımında anormal derecede yüksek seviyelere neden olur. Bu olduğunda, semptomlar hipertiroidizminkine benzer özellikler gösterebilir.